थथे धाःसा छु याये ?

डा. तुल्सीनारायण श्रेष्ठ

मनूया समाज थीथी कथंया मनूतय्पाखें निर्माण जुयाच्वनी। वहे मनूतय् धर्म, संस्कृति दर्शन कथं समाजय् सामाजिक ज्या न्ह्यानाच्वनी। समाजय् मनूत सःसिउपिं नं दइ। मसः मसिउपिं नं दइ। विकसित देशय् अप्वः सःसिउपिं दइसा म्हो जक मसः मसिउपिं दइ। नेपाः थेंजाःगु अविकसित देशय् धाःसा अप्वः मसः मसिउपिं दइसा म्हो जक सः सिउपिं। अले अन च्वंपि सःसिउपिनि छगू ज्या मसः मसिउपिंत स्यनेकने यायेगु नं जुइ। अथे स्यने कने यायेगु थीथी माध्यमत दइ। उकिं मध्ये लेख रचनापाखे स्यनेकने यायेगु नं छगू माध्यम खः ।

नर्मदेश्वर प्रधान नं छम्ह अज्याःम्ह सःसिउम्ह मनू खः गुम्हेसिनं छुं ईनिसें थ्वहे नेपालभाषा पत्रिका 'सन्ध्या टाइम्स'पाखें मसः मसिउपिं नेपाःमिपिंत ज्ञान गुणया सन्देश बियाच्वंगु दु। जि नं छम्ह वय्कःया पाठक खः। अज्याःगु च्वसु मध्ये वय्कःया ने.सं. ११२९ दिल्लाथ्व ७ अर्थात असार १६ गते पिदंगु 'थथे धाःसा छु याये?' शिर्षकया च्वसु ब्वना। वय्कःया उगु च्वसु उसाँय् सम्बन्धी जूगुलि जि नं छम्ह स्वास्थ्यकःमि जूगुलिं जिगु ध्यान साल। वय्कःया च्वसु भचा मगाः मचाः थें जूगुलिं छुं छुं खंत जि थन तनाः फत्तले गाकेला धइगु कुतः यानाः थ्व च्वसु च्वयाच्वना ।

च्वसुइ वय्कलं छम्ह पासाया उसाँय्या बः कयाः नेपालय् न्ह्यानाच्वंगु थीथी अन्धविश्वास असत्य सत्य तथ्यं तापाःगु उपचारया खँ न्ह्यथनादिल। झी थाय् जक मखु झीगु थेंजाःगु अविकसित देशय् थजाःगु धारणां उपचार यानाच्वंगु दनि। जिं पत्याः मयाना वय्कः नं पत्याः मयासां थन त्वाः त्वालय् लँय् लँय् अज्याःपिं अन्धविश्वासया वासः याइपिं यथेष्ट मात्राय् दनि। अज्याःपिंथाय् वासः याकःवंपिं मसः मसिउपिं जक मखु सःसिउपिं नं अप्वः वःगु खनेदु। छाय् ले? घण्टौं अज्याःगु फाफू, झार फुकि धामिं झाक्री पाठपूजाया उपचार अन्धविश्वास सत्य तथ्यपाखे तापाःगु अवैज्ञानिक खःसा उमिसं यायेगु वासलं उसाँय् गथे जुयाः लनि सा? उमिसं धाःगु गथे मिले जुइसा? सुनं मनूत उसाँय मंतकि व मनू गन स्वयाथाय् वासः याःवनी वहे कथं वासः जुइ। डाक्टरया थाय् वंसा डाक्टरी। वैद्यया थाय् वंसा वैद्य वासः। अले समाजय् दुपिं अज्याःपिं फाफु याइपि, झारफुक याइपिं, द्यःमाया नामय् मन्त्र ब्वनाः तुफि संकिपिं आदि थासय् वन धाःसा अज्याःगु हे वासः जुइ। छाय् धाःसा उमिगु ज्या हे अज्याःगु। सयेकातःगु हे अज्याःगु विद्या। उमिगु ध्वापु कथं उसाँय धइगु हे अज्याःगु। सुनां नं स्यंका तइगु थीथी नसा त्वँसाय् तयाः नकाः बिगार यानाबीगु। अथवा द्यः वा भूत प्रेतया प्रकोप जुइगु। बोक्सी जुयाः दुबिउ वइगु। सास्ति याइगु। अले उमिसं सिउगु सःगु वासः झारफुक पुजापाठ आदि हे खः। नापनापं उमिसं अथे स्यंका तइपिं बोक्सी दुबिउ वइपिं मनूतय्गु चरित्र कनाः उसाँय् मदुम्हेसिया थःथिति, पासापिं वा अन्य सम्बन्धित मनूतपाखे ध्याना साली। अले समाजय् शत्रुता ब्वलनी। थंवंथः ल्वाइ। तं मभिंपिं मनूतय्सं अज्याःगु समाजय् च्वंपिं मभिंपिंत बोक्सीतय्त बिगार याइपिंत स्याना छ्वःगु प्रमाण तकं माला स्वत धाःसा यक्व लुया वइ। जेल नेल जूगु नं दु। बोक्सी धकाः गामं पित्यंगु, सास्ति याःगु बुखँ ला इलय् ब्यलय् न्यने हे दु। अथे हे असार १७ गतेया राजधानी पत्रिकाय् केन्याय् बोक्सीयात ह्वाना ह्वाना च्यानाच्वंगु मिइ क्वफाना स्यानाछ्वल धइगु नं ब्वने खन। अथे तुं ज्योतिष पण्डितया थाय् वन धाःसा थीथी ग्रहत स्यना दशां कयाच्वन। थीथी द्यःन पुजा याना बिउ धकाः धाइ ।

थ्वहे सिलसिलाय् झी प्रधानजुया तिरी मय्जुयात नं तुति स्याइ। वासः यानाः नं लनी मखु। गुरुजु क्यनेमाल धाइ। झारे याकादिसं धाइ। वय्कःयात नं दोमन जुइ। ख्यालं ख्यालंसा छकः अज्याः थाय् वासः याक यंकेला धइगु जुइ। अले वय्कः ग्याइ। हानं छपाः लासाय् द्यंनिम्हेसिनं विगार यानातल धाःसा। अथे धाःसा छु याये? वय्कःया थ्व भावना छु क्यं धाःसा वय्कः नं पत्याः मयाःसां वय्कः याके दोमन दनि। निर्णयया अभाव खनेदनि। थ्व अस्वाभाविक मखु। न्ह्याक्व हे आधुनिक धाःसा न्ह्याक्व हे अज्याःगु अन्धविश्वासपाखे तापाक च्वने धाःसा समाजया कारण, छेँजःया कारण थीथी दवाबया कारणं गबलें गबलें ग्रहण याये मालेयः। सःसिउपिंसं हे अज्याःगु उपचार ग्रहण याना क्यनकि मसःमसिउपिं लिउलिउ वइगु ला स्वाभाविक हे जुल ।

थज्याःगु अन्धविश्वास अवैज्ञानिक सत्य तत्यपाखे तापाकेगु उपायत छु दु ले? गथे जुयाः लनी? आदि इत्यादि बारे यक्व यक्व अनुसन्धान जुइधुंकल। अय्सा आः तकया अनुसन्धानय् अन छु नं सत्य तथ्य लुइके मफुनि। थ्व फुक्क मात्र देखावती चलाखी वा जादुगरी जक खः। छुं नं सत्य तथ्य दःसा व छगू आत्मसन्तुष्टी जक खः। आत्मबल जक खः। अर्थात छुं नं भय् जुल धाःसा जिं वासः याये धुन धइगु संतुष्टी याना आत्मबल बल्लाइ अले ल्वय् लनेत ग्वाहालि याइ। चिकित्सा विज्ञानं नं आत्मबल व आत्मसंतुष्टीयात छगू कथंया वासः जुइ धइगु स्वीकार यानातःगु दु। अले मेमेगु कारणत खः मनूया म्हय् विकास जुइगु ल्वय् प्रतिया प्रतिरक्षा प्रणाली व इम्यनिति सिस्टम। थ्व सत्य तथ्य खः। प्रमाणित जुइधुंकूगु दु। भाजु प्रधानजुया च्वसुइ मगाः मचाःगु धइगु नं थ्व हे खः। आः थन जि थ्वहे विषय भचा चर्चा याये त्यना ।

मनूया शरीरय् दुने छुं नं मनीगु प्राकृतिक वा कृत्रिम पदार्थत दुहां वन कि मनूया म्हय् हिउपाः वइ लिच्वः उसाँय् नं मदयेफु। धात्थें धायेमाल धाःसा नेपाः नेपाः थेंजाःगु अविकसित देशय् अज्याःगु विषालु पदार्थत छचाखेरं मनूतय्त भुनाच्वंगु दु। छम्ह गरिबिया जीवनय् छचाखेरं ल्वय् व ल्वय्या पहाड पर्वतं चाहिकातःगु दु। नये त्वनेनिसें कयाः छथाय् बांलाक च्वने थाय् तक नं वइत मदु। न्ह्याथाय् खःसां विकार मिसावत। ध्यबा पुला नं भिंगु नीगु नयेत्वने मदु। अले स्वस्व थाय् फोहोरया द्वं, ल्वगित म्वः म्वः, न वायू बांलाः नं वातावरण। उसाँय्या वासः यायेगु थाय् मदु। थःगु शरीरं फुसा ल्वये नाप ल्वानाः म्वायेगु मफुसा सिना वनेगु। थौंया नेपाया सर्वसाधारण जनताय् स्थिति थ्व हे खः ।

थ्व देशय् सु नं मनू उसाँय् मंत धाःसा उकिया कारण छु धकाः मेमेगु देशय् थें मालाः स्वयाच्वने माःगु आवश्यकता हे मदु। मनूया छचाखेरं ल्वय् व ल्वय्या भण्डार हे दु धाःसा अनच्वंपिं मनूत उसाँय् मदयेत आइतबार ला माली मखु। अथे जुयाः नं थन नेपाःमित म्वानाच्वंगु दु। ब्वलनाच्वंगु दु। वैज्ञानिक कथं वासः याये मखंसा फाफु, धामि, झाक्रिं पाठपुजा आदि यानासां म्वानाच्वंगु दु। सीपिं सिनाच्वंगु दु।
मनूया शरीरय् छगू तसकं अद्भूत तसकं आधुनिक थौंकन्हय्या कम्प्यूटर थें स्वचालित यन्त्र दु। थजाःगु मनूया शरीरय् प्रकृति प्रतिस्थापना यानाः मनूया स्वास्थ्य रक्षा यानातःगु थ्व यन्त्रबारे आः तक थौंया विज्ञतय्सं नं लुइके मफुनि, थुइके मफुनि। थुइकेगु कुत जुयाच्वंगु दु। आः तक अप्वः धइथें अजाःगु संयन्त्रबारे सीधुंकूगु दु ।

जब मनूया शरीरय् दुने व मनूया शरीरयात मनीगु मभिंगु छुं नं विष पदार्थत दुहां वनी अन तुरुन्त हे व मनूया शरीरय् दुने दुगु थीथी प्रणालीत सक्रिय जुइ। अले व मनीगु मभिंगु पदार्थ वा तत्वया कुप्रभाव शरीरय् मलाकेत वा मनीगु तत्वयात नष्ट यायेत अनेकौ प्रक्रिया न्ह्याइ। अजाःगु विष पदार्थ विरुद्ध शरीरय् दुने छगू शक्ति विकास जुइ। अले व हे शक्ति अजाःगु विष पदार्थपाखे जुइगु उसाँय् वा ल्वय् वा तनाव त फुक्कं लंका छ्वइ। लंका बी। मनूया शरीरय् दुने छु नं मनीगु विष पदार्थ विरुद्ध स्वतः स्वचालित कथं विकास जुइ थ्व प्रणालीयात प्रतिरक्षा प्रणाली धाइ। इम्यूनिति सिष्टम धाइ। मनूया म्हय् थ्व इम्यूनिति बल्लातले व मनूयात हतपति ल्वचं थीमखु। थिउसां वासः याये म्वायेक लनावनी। मनूयात विष पदार्थ न्ह्यागंु जुइफु। जीव वा अजिव। प्राकृतिक वा कृत्रिम वातावरणय् थीथी अजिव पदार्थत वायू आकास आदि दइसा जीव पदार्थ वनस्पति विषाणु किटाणु आदि। अथेतुं मनू नं नइगु त्वनीगुपाखे नं विष पदार्थ प्रवेश जुइ। आः थन जि स्पष्ट याये त्यनागु मू खँ छु धाःसा यदि सु नं मनूयात छुं नं ल्वचं कल, उसाँय मंत धाःसा फाफु, झारफुक, धामि, झाक्रि, पाठपुजा आदि इत्यादि यानाः ल्वय् लना वनीगुया कारण थ्व हे खः। अर्थात मनूया शरीरय् दुने विकास जुइगु विष पदार्थ विरुद्धया इम्यूनिति याना, ल्वय् विरुद्धया प्रतिरक्षा प्रणलीया शक्ति याना ल्वय् लनावनी। तर जस धाःसा व अन्धविश्वासया उपचारयात वनी। अन्धविश्वासया उपचार यानाः नं ल्वय् लं धइगु सिद्ध यानाक्यनी। अले मनूत थ्व उपचारपाखे आकर्षित जुइ। अय्सां गबलें गबलें अथे यानाः उसाँय् मलनेफु। झन तच्वः जुयाः वयेफु। अले वासः माःवनी। वासः यायेमाली। थथे जुइगुया मू कारण व मनूया शरीरय् प्रवेश जूगु विष पदार्थ विरुद्ध गाक्क इम्यूनिति विकास मजू वा जुइ मफु। वा विष पदार्थया शक्ति अप्वः। थ्व अवस्थाय् चिकित्सकतय्स नं ल्वय् छु खः धइगु निदान याना वासः नकेमालि। थ्व सत्य खः। थ्व तथ्य खः। अनुसन्धानं प्रमाणित जुइधुंकूगु खः ।

शायद अप्वसिन सिउ जुइमाः। थौंकन्हय् मचा बुसांनिसें खोपय् यायेमाः। थीथी ल्वय् विरुद्ध खोपय् यायेमाः। थ्व खोपय् यायेगुया अर्थ नं मनूया शरीरय् दुने इम्यूनिति वा प्रतिरक्षा प्रणाली विकास यायेगु खः। थीथी ल्वय्या खोप थीथी कथं याइ। व हे कथं फुक्कं ल्वय्या खोप मात्रा पुरेय् याना काल धाःसा, बिल धाःसा छु छु ल्वय्या खोपय् याःगु खः व मनूयात जिउला ज्वःछि उगु ल्वचं थी मखु। वइगु शरीरय् व ल्वय्या विरुद्ध ल्वायेगु इम्यूनित शक्ति वा प्रतिरक्षा प्रणाली शक्ति विकास जुया अजाःगु ल्वचं थीमखु। विकसित देशय् फुक्क धइथें ल्वय्या खोपय् यायेगु दयाः हे अन फुक्कं धइथें सरुवा ल्वय् मदया वंगु खः। निर्मूल जुयावंगु खः। उदाहरणया लागि झी थाय् नं तःकै निर्मूल जुइधुंकूगु दु। बुलुहुं मेमेगु ल्वय् नं मदया वनी तिनि। हानं अप्वसिके थ्व न अनुभव दयेमाः गुलि गुलि ल्वय् उसाँय् वासः मयाःसां अथे लना वं। थ्व नं वहे इम्यूनितिया शक्ति खः। थःके दुगु प्रतिरक्षा प्रणाली शक्तिं खः। अथे जुयाः प्रधानजु थौंकन्हय्या जमानाय् अथे धाःसा छु याये? धायेमालीगु थासय् वासःया वनेगु मखु। मवनेगु हे वेश। सु नं वासः याइम्ह मनू नं ल्वय् गथे जुयाः जुइगु, ल्वचं शरीरय् छु छु ग्वाहालि यात स्यंकि अले व ल्वय्या वासः छु, वासः गथे याना ल्वय् लंके आदि सिउम्ह जुइमा। मनूया शरीर विज्ञान, वासः विज्ञान, ल्वय् विज्ञान आदि इत्यादि दँद ब्वनाः, अध्ययन यानाः, अनुभव याना नं आःतक सम्पूर्ण ल्वय्या उपचार सम्भव मदु धाःसा अजाःगु छुं नं अध्ययन मयासे व हे परंपरावादी जुया वासः याइपिंसं ल्वय्या खास उपचार याये फइला? उमिगु वासः ला मात्रा खिउँथाय् कयेकेगु खः। चलाखी जक खः। भगवानया भरोसाय् जक खः। अवश्य नं थ्व च्वसुं वय्कःपिनि नुगः स्यात जुइ। चित्त दुखय् जुल जुइ। तर वय्कःपिंसं नं थौंकन्हय् छाति ल्हाः तयाः धायेमा धात्थें वय्कःपिनि उपचार वैज्ञानिक खः ला? ल्वय्या वासः खः ला? गनं ल्वगियात वासः यायेगु नामय् अथे वासः यायां खास वासः याये लिपा लानाः हानि-नोक्सानी जक जुइगु खःला? अवश्य नं बिचा यायेमा। मसः मसिउपिंसं ज्या याये मजिउ ।

More Stories Like this