राजनैतिक पार्टीया मिखाय् नेवाः कार्यकर्ता

नरेशवीर शाक्य

सरकार जुइमा वा विपक्षी थुमिसं नेवाःतय्त न्ह्याबलें त्वाथः जक दयेकाः थः सत्ताय् थ्यंकेगु यानाच्वंगु दु। थुज्वःगु व्यवहारं विरक्त जुया गुलिखे नेवाःत राजनीतिपाखें हे अलग्ग च्वंवंगु खँ नं चर्चाय् दु। नेवाःतय्गु भावनाय् थुमिसं न्ह्याबलें म्हिता जक च्वंगु खँ राजनैतिक कार्यकतातय्सं धायेगु याः। थ्व स्थिति मुलुक गणतन्त्र जुइधुंकाः नं हिउगु मदुनि। थुकिया हे लिच्वःकथं राजनैतिक पार्टीया कार्यकर्तातय्सं न्हापा पार्टी दुने समावेशी सिद्धान्त नालेमाः धकाः पहिचान व अस्तिव बोधया मुद्दा ल्ह्वना वयाच्वंगु खः। तर मुलुकय् वःगु द्रुतगतिया चेतनां आः समावेशी जक मखु जातीय स्वशासन व अग्राधिकारया खँ नं न्ह्यःने हयाच्वंगु दु। थःपिनि अस्तित्व पहिचानया निंतिं थ्व फुक्कं देय्या बहुसंख्यक आदिवासी जनजातित नापं आम नेवाःतय्सं नं धयाच्वंगु दु।
नेपाः दुने राजनैतिक अधिकार व नागरिक अधिकारया निंतिं दकलय् न्हापां आम जनतायात सुसूचित यायेगु व सरकारयात हाथ्या बीगु ज्या छम्ह नेवाः माधवराज जोशीं याःगु खः। लिपा वनाः उम्ह हे माधवराज जोशीया काय शुक्रराज जोशी लगायत स्वम्ह नेवाःतय्त राणा सरकारं फाँसी बिल। राणातय्गु शासनय् नं राजनैतिक अधिकार प्राप्तीया निंतिं राजनैतिक अधिकार जागरणया अभियान नेवाःतय्सं न्ह्याकल। अन्ततः राणा शासन अन्त यायेत नेवाःतय्सं दयेकूगु राजनैतिक पार्टीं सफलता ल्हातय् लाके फत। पंचायती शासनया इलय् नागरिक अधिकार प्राप्ती व देय्या फुक्क भाषाभाषी व जातजातिया समान अधिकार दयेमाः धयागु सिद्धान्त नालाः पंचायत विरुद्ध आन्दोलन न्ह्याकाः बहुदलीय शासन पद्धति कायम यायेत सफल जुल। थ्व फुक्कं हे ज्याय् नेवाःतय्गु अग्रणी भूमिका दुगु खँयात सुनां नं नकारे याये फइ मखु। अझ स्वनिगःया नेवाःत आन्दोलनय् कुहां मःवतले छुं नं आन्दोलन सफल मजुइगु मान्यता अझ नं राजनैतिक पार्टीतय्के दनि ।

छुं नं राजनैतिक पार्टीतय्सं याःगु आन्दोलनयात नेवाःतय्सं थीथी पार्टी दुने च्वनाः माःकथं ग्वाहालि याःगु दु। मुलुक गणतन्त्र जुइधुंकाः नेवाःतय्गु हे नेवाः पार्टीया अस्तित्व दयेधुंकाः नं थःथःगु आस्थाया कारणं आपालं नेवाःत थीथी बिचाःया राजनैतिक पार्टीइ संलग्न जुयाच्वंगु दु। अथे हे सामान्य नेवाःत नं पार्टीतय्सं धाइगु खँयात पत्याः यानाः उमिपाखे लिनाच्वंगु दनि। तर आः तकया अनुभवं थीथी राजनैतिक पार्टीनाप संलग्न जुयाच्वंपिं नेवाःतय्सं थःपिंत उचित सम्मान व ब्यवहार मयाः धयागु खँ बांलाक हे वाःचायेके धुंकूगु दु। ने.सं. १११०या आन्दोलन लिपा बहुदलीय राजनैतिक ब्यवस्था जुलं नं सत्ताय् थ्यंपिं राजनैतिक पार्टीतय्सं नेवाःतय्त उचित थाय् बियाः ब्यवहार याःगु खने मदु ।

मुलुक आः संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र राज्य प्रणाली जुइधुंकाः नं राजनैतिक पार्टीतय्सं नेवाः लगायत आदिवासी जनजातितय्त अझं सम्मानजनक थासय् तयाः थुमिगु भाषा, कला, संस्कृति व समान अधिकारया निंतिं ज्या यायेगु ह्वःताः चूलाका बिउगु खने मदु। अझ नं छगू हे जातिया मनूतय्गु भरण पोषणय् थुपिं जुयाच्वंगु खनेदु। थुकिया दकलय् लिपांगु दसि धयागु आःया मन्त्रिमण्डलय् भाषा जातिया अधिकारया निंतिं सनाच्वंपिं सुं नं नेवाःतय्त छुं नं राजनैतिक पार्टीतय्सं मन्त्री पदय् छ्वःगु मदु। पार्टी दुने आन्तरिक रुपय् हे नं महत्वपूर्ण बियातःगु मदु ।

नेवाःतय्गु मौलिक म्हसीका धयागु थुमिगु भाय्, संस्कृति, कला खः। अझ नेपाःया बिस्कं विश्वय् म्हसीकाया आधार हे थ्व जुयाच्वंगु दु। तर थ्व ख्यलय् नं राज्यस्तरय् नेवाःतय्त नेतृत्वया भूमिका बियाच्वंगु मदु। थीथी राजनैतिक पार्टी दुनेया नेवाः कार्यकर्तातय्सं थःपिनिगु पार्टीया हित व जनमानसय् नेवाःतय्सं थपिंसं हे खर्च यानाः कला, संस्कृति संरक्षणया ज्या यानाच्वंगु दु धइगु क्यनेत बाजं थानाः भ्वय् नकाः पार्टीया नेतातय्त सम्मान याना वयाच्वंगु दु। थुज्वःगु ज्याझ्वलय् माकुक नेवाः नसा नयाः नेवाः कला संस्कृति स्वयाः, नेवाःतय्गु तजिलजि तसकं बांलाः धकाः नेवाःतय्त मुस्या ग्ययेका थकी ।

तर थुज्वःगु हे ज्याया संरक्षण, विकासया निंतिं नीस्वनातःगु संस्थाय् छ्वयाः ज्या याकेमाल धाःसा हाकनं हानं नातावाद व कृपावादं हा काःवनी। गणतन्त्र प्राप्त लिपा नीस्वंगु निगुलिं सरकार थीथी राजनैतिक पार्टीतय्गु गठबन्धनया सरकार खः तर थज्याःगु इलय् नं नेवाःत यथोचित स्थानय् नियुक्त मजूगु खँयात सम्बन्धित राजनैतिक पार्टीया नेवाःतय्सं सः ल्ह्वंगु खने मदु। आः हे नं भाषा, संस्कृति, कलाया विकासया निंतिं नीस्वनातःगु थीथी प्रतिष्ठानय् राजनैतिक नियुक्तिया खँ न्ह्यानाच्वंगु दु। आःया सरकार नं गठवन्धनया सरकार जूगु कारणं भाषा, जाति व संस्कृतिया विकासय् न्ह्यानाच्वंपिं नेवाःतय्सं अज्याःगु थासय् नियुक्ति याये माल धकाः दावी हे याः वनेमाः ।

नेवाःतय्सं याइगु अज्याःगु दावीया लिधंसाय् समस्त नेवाः कला संस्कृतिया विकासय महत्वपूर्ण योगदान जूवनीगु खँय् विवाद मखु। राजनैतिक पार्टीया नेतातय्त लय्तायेकेगु निंतिं जक थःपिनि कला, संस्कृति न्ह्यब्वयाः, समय्बजि नकाः 'अनुशासित कार्यकर्ता' धकाः क्यनेगु स्वयां नं आः थःपिनिगु हक अधिकारया संरक्षणय् न्ह्यचिलेमाःगु खँय् सकल नेवाःत, राजनैतिक कार्यकर्तात सचेत जुइमाःगु आवश्यकता दु। गबलय् तक नेवाःत थःपिं हे थःगु हक अधिकार सुरक्षित यायेगु थासय् थ्यनी मखु उगु इलय् तक नेवाःत न्ह्याबलें मेपिनिगु 'निगाह'लय् निर्भर जुइमालीगु अवस्था वइगु खँयात सकसिनं थुइकेमाःगु दु ।

More Stories Like this