जिगु लुमन्ति दुने मोतिलानि अजि

केशरत्न शाक्य

नेपालभाषा शिक्षा ख्यलय् छगू बिस्कंगु, नांजाःगु महत्वपूर्णगु सिरपाः खः, 'मोतिलानि सिरपाः'। झिंस्वदँ न्ह्यः २०५२ चैत ३ गते थ्व सिरपाः घोषणा जुइधुंकाः दँय्दसं झिंस्वकः तक थुगु सिरपाः सार्वजनिक ज्याझ्वः यानाः लःल्हायेधुंकूगु दु। थ्व सिरपाः नेपालभाषा विषयस दकलय् अप्वः ल्याः हयाः पास जूपिं एसएलसी, आइ.ए, बी.ए व एम.ए. तगिंया विद्यार्थीयात लःल्हायेगु याना वयाच्वंगु खः। अले थ्वहे मोतिलानि सिरपाःया संस्थापक, दाता व संरक्षकया नां खः मोतिलानि अजि अर्थात मोतिलानि ताम्राकार ।

वंगु सापारुया न्हि। सुथंनिसें ख्यालि मूड वाय् लसताया मूड। नखः, जात्रा बाजागाजा, तर आकाझाकां जितः फोन वल 'मोतिलानि मन्त'। मोतिलानि मन्त....! जितः गरखेसे च्वन। छझाः छाती झ्यातुसे च्वनावल। झ्यातुगु पलाः छिनाः छेँय् वना। मछिंक वा वयाच्वन। शायद...सरगःयात नं ताउत ख्वये वः, मोतिलानि मदयाः। छझाः च्वना। सनां वना। छगू दीप छगू लास। छम्ह समाजसेवीया अन्त। छम्ह भाषासेवी मन्त। दाता मन्त। छम्ह बांलाःगु बिचाः दुम्ह मनू मन्त। स्वाभाविक खः, मोतिलानियात म्हसिउपिं द्वलंद्वः मनूतय्त थें जितः नं आपालं दुःख ताल। जिनाप झिंस्वदँ तक मदिक्क स्वापू दुम्ह। दुःख सुख ब्याःम्ह। सिरपाःया खँ जक मखु दुबिस्ताया खँ नं ब्याक्कं ब्याःम्ह मोतिलानि अजि थौं मन्त।
जिगु छचाःखेरं मोतिलानि लिसेया चाकुगु फाकुगु लु चाःहिउवल। वय्कः लिसेया ताः ईतकया संगतय् जितः स्वता खं थिउगु दु। वय्कःया निर्भिकता, अग्रगामी सोच व सकारात्मक सोचाइ ।

झीगु समाज पितृ सत्तात्मक समाज। सम्पत्तिया श्रोत न्ह्याबलें मिजंतय् ल्हाति लानाच्वनीगु। अले छ्यलेगु नं मिजंतय् हे इच्छा, अभिरुचि व अनुमानकथं जक छ्यलेमाःगु। मचाबलय् सम्पत्ति अबु (मिजं) या कब्जाय् लाइ। ल्यासे जुइवं भाःत (मिजं) या कब्जाय् लाइ। अले बुरि जुइवं काय् (मिजं) या कब्जाय् सम्पत्ति लाइ। मिसा जातिं स्वतन्त्रं व स्वइच्छाया खँय् गबलें सम्पत्ति छ्यले दइ मखु। वय्कः मिसा जाति याकःचां स्वचित्तं स्वनिर्णय यानाः सिरपाः खनेगु धइगु स्वयम् चुनौति खः। उकिसनं छम्ह ७७ दँ दुम्ह वृद्धम्ह मिसां आपालं पासा भाइपिं व थःथितिपिनि नागःतुगः व विरोध दयेक दयेकं नं दृढ निर्णय यानाः सिरपाःया घोषणा यानां तुं त्वःतल ।

जितः लुमं, उबलय् वय्कलं जितः धयादीगु - छःपिंसं छु यायेमाःगु खः ज्या न्ह्याकाबिज्याहुँ, धन्दा कायेम्वाः। हद से जुलं छु जुइ? ....जितः वासः न्याना बीपिं मदयेफु, जि सी त्ययेकाः लः त्वंकीपिं मदयेफु....। म्वाय्से ! मदुसा मन्त, मालं माः थे जुइका। जिं थ्व ज्या (सिरपाः स्वनेगु) याये याये, या हे याये का, का हुँ !' वय्कःया निर्भिकतापूर्ण थ्व धापू खनाः जि छझाः अजूचाल ।

मोतिलानि यक्व आखः ब्वनातःम्ह मखु। बौद्धिक व्यक्तित्व मखु। तर वय्कःया बिचाः धाःसा यथास्थिति मखु अग्रगामी। वय्कलं थःगु ल्वय्या विषयय्, संस्कारया विषयय्, जीवन शैलीया विषयय् अन्धविश्वासपूर्ण खँ ल्हाःगु जिं गबलें मसिउ। छम्ह मिसा, व नं ७७ दँ पुलांम्ह मनू। वय्कलं धार्मिक ज्याझ्वः यायेगु, भ्वय् न्यायेकेगु, परलोक सुखया कामना यासें परम्परागत गुथि स्वनेगु, दान प्रदान, पूजा ग्रह शान्ति आदि यानाः दशा फायेकेगु थेंज्याःगु पुलांगु प्रकृतियात स्वयां छगू न्हूगु प्रवृत्तियात प्राथमिकता बियाः थःगु ध्यबा सदुपयोग यानादिल। व खः मातृभाषा, शिक्षा व थःगु जाति, समाजय् चेतना थनेगु खँय् तिबः जुइकथं सिरपाः घोषणा यायेगु ।

वय्कल जितः बरोबर धयादी, झीसं मनंतुनागु ज्या लिकन्त चले जुइ ला थें? कलेजय् नेवाःभाय् ब्वनीपिं म्हो जुजुं वन धाल....।' जिं ह्ययेके थें यानाः धायेगु, छिं थ्व विषयय् च्यूताः कयादिल बांलाः तर धन्दा कायेम्वाः। सरगतय् चन्द्रसूर्य दत्तले झीगु सिरपाः इनेगु ज्या दीमखु ।

वय्कःया जीवनी स्वयेबलय् छु खँ सी दु धाःसां वय्कः ज्यूताभर हे मनौवैज्ञानिक तनावय् जीवन हनेमाःगु जुयाच्वन। जीवनय् आपालं थथ्याः क्वथ्याःया सामना यायेमाल। नीन्यादँ मल्याक्क थाकुक म्हुतु म्हालेमाःगु चिनील्वय्नाप सामना यायेमाल। तर छतिं हे हरेस मनः। वृद्ध अवस्थाय् नं सकारात्मक सोच तयाः खँ ल्हानादी। जिनाप मस्तय्त आखः ब्वंकेगु खँय् लजगाःया खँय् खँ ल्हायेबलय् ज्या जुइ धकाः मती तयाः न्ह्यायेमाः धकाः सकारात्मक कथं जितः कुलेगु यानादी ।

छक्व जिं आः बैंकय् ब्याजदर कम जुल धकाः धया। वय्कलं धयादिल, झीगु ज्याला दिके मजिउ बा ! आः छु याये माली धयाबिज्याहुँ। छु यायेमाः, गुकथं यायेमाः, जिं व्यवस्था याये ।

वय्कःया नुगः क्यातु। करपिनि दुःख सियाच्वंगु स्वये मफु। सुयां छुं समस्या जुयाच्वन धाःसा नयेगु, पुनेगु बाय् छुं बी ला धइगु मतिइ वइगु। मबिउतले मनय् शान्ति वइ मखु। वय्कलं बरोबर धयादी ।

वय्कःया दकलय् न्ह्याइपुगु नखः म्हपुजा हं। 'म्हपुजा कुन्हु झी गुलि न्ह्याइपु खःला? झः झः धायेक पालचा तयेगु। तःसि, फलफूल ब्वयाः खेलुइताः च्याकाः गुलि न्ह्याइपु....'। व कुने बालं च्वंम्ह मचा छम्ह, थन सुं मदु थें, खला? क्वथाय् भुगलुं च्वंच्वन का। न्ह्याबलें स्वःसां आखः जक ब्वनाच्वनीगु। वयात नं तले सःता। सकलें झ्वःलिक च्वनाः म्हपुजा याना, गुलि न्ह्याइपुसे च्वं। व मचा नं जि खनाः साप खुसि जुल। लिपा दनावन। जिथाय् बरोबर वः। थौंकन्हय् धाःसा मवः। बेपत्ता हे जुल, ग्व ग्व !'
अजिं माया यानातःम्ह व मचा विश्वय् हे अतिकं नांजाःम्ह नेपाःया कायमचा संयुक्त राष्ट्र संघया पूर्व उपमहासचिव कुलचन्द्र गौतम जुयाच्वन। वय्कः अजि जूसां वय्कःलिसेया संगतय् जिं अजि पहः मखु ल्यासे पहःया जाँगर व सोच खना ।

न्ह्यागुसां छु याये। प्रकृतिया नियम। थौं झी सकसियां प्रेरणाया छगू श्राेत मोतिलानि ताम्राकार झी दथुइ मन्त। वय्कःप्रति शब्दं श्रद्धाञ्जली ब्यक्त यायेगु जक मखु, धर्मकर्म दान प्रदान यानाः श्रद्धाञ्जली प्वंकेगु जक मखु वय्कःया मनसुवा, इच्छा, मोतिलानि सिरपाःया निरन्तरताय् वयेफुगु अनेक चुनौति, गथेकि आर्थिक चुनौति (बेसाः भाः व ब्याजदरया हिउपाः, सांगठनिक चुनौति (सिरपाः समितिया दुजःत निष्त्रि्कय जुयाः वइगु चुनौति) व शैक्षिक चुनौति (सिरपाः काइपिं विद्यार्थीतय् ल्याः म्हो जुइगु खतरा) थेंज्याःगु चुनौतिया सामना यानाः, समाधान यानाः मोतिलानि सिरपाःयात निरन्तर म्वाका तयेगु हे मोतिलानि अजिप्रति धात्थेंया श्रद्धाञ्जली जुइ ।

More Stories Like this