बाजं नेवाः,थाइम्ह विदेशी

कृष्ण प्रजापति

ख्वपय् नेवाः नखःचखः व उगुंथुगुं पर्व जुइगु इलय् छम्ह विदेशीं नं मनूतय्त उलि हे आकर्षित यानाच्वनी। अथे आकर्षित याइगु कारण मेगु मखु, उम्ह विदेशी मनुखं नेवाः बाजं धिमय् नं नेवाःतय्सं थें हे बांलाक थाना जुइगुलिं खः। मोहनिबलय् ब्रम्हायणी, माहेश्वरी, कुमारी, भद्रकाली, बाराही, इन्द्रायणी, महाकाली, महालक्ष्मी, त्रिपुरासुन्दरी व भैलः द्यइके वनेगु इलय् जुइमा, वा मेमेगु उगुंथुगुं धिमय् थानाः रहरबहर यायेगु जात्राय् जुइमा, वय्कः विदेशी ज्यापु वसतय् धिमय् क्वखायाः खनेदयेकः वयाच्वनी। अथे खनेदयेकः वयाच्वनीम्ह मनू खः - जर्मनया डा. गेथ मथियर्स वेग्नर। वय्कः नेपाः झायाः थनया रहनसहन व संगीतलिसे भ्यलय् पुनाजूगु स्वंगू दशक दये धुंकल। जर्मनय् च्वनाः हे अनया विश्वविद्यालयपाखें म्यूजिकोलोजी, इण्डोलोजी व आन्थ्रोपोलोजी विषयय् पीएचडी यानादीम्ह वय्कः छगू ल्याखं नेपाः व जर्मनीया सद्भावना राजदूत धाःसां पाइमखु। वय्कःया परिवार जर्मनय् हे च्वनाच्वंगु दुसा मांअबु मदये धुंकल ।

पश्चिम जर्मनीया सीमा लागा लिक्क थौं स्वयां ख्वीदँ न्ह्यः जन्म जूम्ह वय्कः थःगु देश त्वःताः विदेशय् शास्त्रीय संगीत सयेकेगु झ्वलय् न्हापां प्यदँया निंतिं भारतया मुम्बईइ च्वनादीगु खः। अन हे वय्कलं छम्ह बंगाली पासा निखिल घोषपाखें भारतीय शास्त्रीय संगीत सयेकादिल। सन् १९७१ य् हे वय्कलं अन च्वनाः तमल थायेगु सयेकादीगु खः। अन वय्कः २४ दँ तक थीथी शास्त्रीय संगीत सयेकेगुली तल्लीन जुयादिल। जर्मनीं अन वयाः छात्रवृत्ति लाकाः शास्त्रीय संगीत सयेकाच्वंम्ह वेग्नरयात थःगु भिसा फुगुलिं हाकनं भिसा कायेत छक्वः भारत देश त्वःतेमाःगु जुल। अथे जूबलय् वय्कःया जर्मनी लिहां वनाच्वने थाकुगु कारणं नेपाः झाल। उगु इलय् वय्कः ख्वपय् धाःसा मझाः। छवाःया ई नेपालय् वय्कलं थीथी थासय् चाःहिलाः हे फुकादिल। खास यानाः येँया पुलांगु ठमेल बजार चाःहिलादिल। उगु थाय् आः थें पर्यटन केन्द्र मजूनि। अथे हे पुलांगु न्यूरोड बजार चाःहिलादिल।
गाडी व ट्याक्सी तकं स्वयेगु मदुनिगु इलय् जुयाः खाली साइकल गयाः वा बसय् च्वनाः वय्कः येँ, लमजुङ व गोरखाया थीथी थासय् झायादिल। लिपा भारत वनाः हाकनं नेपाःया हे भ्रमण यायेगु क्रम न्ह्यानाच्वन। उगु इलय् वय्कलं नेपाली राजदूतावास वनाः अनया सचिवपाखें नेपाली भाषा सयेकादिल। जर्मन नेपाल रिसर्च प्रोग्राम अन्तर्गत वय्कलं लिपाया चरणय् नेपालय् हे च्वनेगु यानाः संगीत विषयय् अध्ययन अनुसन्धान यायेगुली थःत पानादिल। उगु अवधिइ वय्कः तामाङ, गुरुङ, गिरी, बलुन, थारु भाका सयेकेत लमजुङया पहाडी लागाय् च्वनादिल। पंचे बाजा व गार्इंचा म्ये हालेगु इलय् थाइगु फुक्कं बोल नं रेकर्ड यानादिल। गांगामय् चाःहिले धुंकाः वय्कः जर्मनया हे छम्ह मेम्ह अनुसन्धानकर्ता डा. निचगुचोलिसे ख्वपय् झायादिल। लिपा ख्वप देय् संगीत व कलाया ल्याखं छगू ज्वःमदुगु थाय् खः धइगु वय्कःया आर्किटेक्ट पासा डा. निचगुचोया सल्लाह कथं अन हे च्वनाः नेपालभाषा सयेकेगु नापं नेवाः मौलिक बाजं थाये सयेकेगु ज्याय् हे थःगु सम्पूर्ण ई फ्यानादिल ।

वेग्नर ख्वपय् च्वनादीगु नीच्यादँ दये धुंकल। थ्व अवधि दुने वय्कलं स्थानीय कृष्णगोपाल गणेशपाखें नेवाः भजन म्ये, नेपालभाषा व नेपाली भाषा नं सयेकादिल। गणेशमान बासुकलायात फिल्ड रेसिष्टेन कथं नालाः उखेंथुखें वनाः ख्वपय् दकलय् बांलाक धिमय् थायेसःम्ह, दकलय् बांलाक नौबाजं थायेसःम्ह, दकलय् बांलाक नाय्खिं थायेसःम्ह, दकलय् बांलाक दाफाम्ये हालेसःम्ह सु सु खः धकाः मालादिल। उपिं नापं स्वापू तयाः वय्कलं फुक्कं हे बाजं उलि हे पोख्त जुइक सयेकादिल। थ्व हे झ्वलय् वयकलं याछेँ त्वाःया दाफागुरु भाजु गणेशबहादुर सिजख्वाःपाखें लालाखिं थायेगु सयेकादिल। नापं वय्कःपाखें हे धिमय् व हार्मोनियम थायेगु नं सयेकादिल। अथे हे नौबाजंगुरु हरिगोबिन्द रंजितकारपाखें नौबाजं थायेगु सयेकादिल। अथे हे दकलय् बांलाक नाय्खिं बाजं थायेसःम्ह जेँला त्वाःया काजीलाल शाहीपाखें नाय्खिं बाजं थायेगु नं सयेकादिल। साःकुलानय् च्वंपिं मानन्धरतपाखें गुंलाबाजं नं सयेकादिल। अथें तुं शाक्यतय् थाइगु गुंलाबाजं नं अःपुक हे सयेकादिल। देवी प्याखं व भैलः प्याखंया फुक्कं बोल नापं धाः, धिमय् आदि तौलाछेँ त्वाःया तेकबहादुर प्रजापतिपाखें वय्कलं सयेकादीगु खः। थौंकन्हय् तसकं हे दुर्लभ जुइ धुंकूगु एकान्तकुमारी तलेजुइ यंकीगु इलय् जुगीतय्सं जक थाइगु जुगी बाजं नं सयेकादिल। ख्वपय् चर्याप्याखं स्यनेमखु धायेवं येँय् वनाः अनया रत्नकाजी बज्राचार्यपाखें चर्याप्याखनय् थाइगु बाजं नं थाये सयेकादिल ।

थुकथं छु छु बाजं ध्वदुल व व हे बाजं थायेगुली पोख्त जुयाः थन हे च्वनाः उगु बाजंया बारे थीथी अनुसन्धान यानाः सफू तकं पिकयादिल। वय्कः जर्मन नागरिक वेग्नरं आःतक नं सयेकेगु धाःसा त्वःता मदीनि। लिपा वय्कलं पीम्ह ति ला बाजं चेलात नं तयार यानादिल। उकी मिसाम्ह धिमय् थाइम्ह इन्दिरा लाछिमस्यू ला वय्कःपाखें धिमय् बाजं सयेकाः थीथी देशय् थःगु पर्फर्मेन्स क्यनेत ताःलानाच्वंगु नं दु। ख्वपया फुक्कं बाजं थायेफु धयागु वय्कःया दावी दु। सर्वेक्षण यानाः हे नेवाः दुनेया छु जातय् गज्याःगु बाजं दु व ख्वपय् थ्व बाजं बचय् यायेत समस्या छु दु धयागु खँय् अध्ययन यानाः वय्कलं संगीत कक्षा हे न्ह्याकादिल। लिपा उगु कक्षायात व्यवस्थित यानाः मन्त्रिपरिषदं निक्वः तक निर्णय याकाः न्हापां त्रिभुवन विश्वविद्यालय नापं सम्बन्धन प्राप्त यानाः संगीत विभाग धकाः चायेकादिल। तर उगु विद्यालयया ज्या यायेगु ढंग हे मदुगुलिं यानाः दिक्क जुयाच्वंम्ह वेग्नरयात लिपा काठमाडौं विश्वविद्यालयपाखें थुगु विभाग चले यायेगु खँ मिलेजुल। आः ख्वपय् काठमाडौं विश्वविद्यालयपाखें संगीत विभाग कथं यःसिंख्यलय्या चुपीं घाटय् अलग्ग हे थाय् कयाः वय्कः उगु विभागया प्रमुख जुयाः न्हूगु पुस्तायात नेवाः बाजं स्यनेगु यानाच्वनादीगु दु।
पुरातत्व विभाग, ख्वप नगरपालिका व जर्मन राजदूतावासं वय्कःयात ख्वप नगरपालिकाया भवन तयातःगु लाय्कूया दरवार हे उपलब्ध यायेगु खँ जूगु खः। तर उगु खँ फासांफुसुं जूवंगु व थःत जर्मनीपाखें वइगु दां नं मवःगुलिं नेपालय् च्वनेगु व नयेगु निंतिं थःगु तलबं मगायेवं जर्मनय् हे फ्री यूनिभर्सिटीइ संगीत विषयय् अध्यापन यानाच्वनादीगु दु। नेपालय् न्याला व जर्मनय् न्हय्ला च्वनेगु वय्कःया योजना दु। वय्कःया विभाग जर्मन राजदूत डा. रमन हेर्ज्ग वयाः हे उलेज्या यानादीगु खः ।

More Stories Like this