नेवाः समाजय् पञ्चदानया महत्व-२

अच्युतरत्न बज्राचार्य

बौद्ध दर्शन व दान

थेरवाद बौद्ध धर्मया लक्ष्य अर्हत् जुइगु खःसा महायान बौद्ध धर्मया लक्ष्य बुद्ध जुइगु खः। महायानी साधकया निंतिं बोधिचित्त ग्रहण यायेधुंकाः पारमितातय्गु अभ्यास यायेगु आवश्यक जुइ। 'पारमिता' खँग्वःया अर्थ पूर्णत्व खः। थुकिया पालि रुप 'पारमी' खः। दक्वं पारमिता पूर्ण यायेधुंकाः तिनि सिद्धार्थ गौतमं बोधिज्ञान प्राप्त याना बिज्याःगु खः। जातकय् न्ह्यथनातःगु दु कि पारमिता पूर्ण यायेगु निंतिं वसपोलं मनुष्य योनी जक मखुसें तिर्यक योनीइ तकं जन्म कयाः बिज्यात। पारमिता धर्मया अभ्यास मयाकं सुं नं बोधिसत्वं बुद्धत्व प्राप्त याये फइ मखु ।

पारमिता धर्मया अभ्यास यायेत पुण्यसंभार व ज्ञानसंभार पूर्ण यायेमाः। पुण्यसंभार धइगु कुशल संस्कार दयेकेगु व ज्ञानसंभार धइगु प्रज्ञा अभिवृद्धि यायेगु खः। प्रज्ञाया उत्पत्ति हे बुद्धत्व प्राप्तिया निंतिं छगू जक कारण खः। अथे जूगुलिं प्रज्ञाया उत्पत्तिया निंतिं पुण्यसंभारया उत्पत्ति नं अत्यन्त आवश्यक जुइ ।

शून्यता ज्ञान हे प्रज्ञा खः। थुकियात 'भूततथता' नं धाई। प्रज्ञा प्राप्त मजुइकं पुनर्जन्मयात पने फइ मखु। प्रज्ञाया उत्पत्ति यायेत मेमेगु पारमितापिं दान, शील, क्षान्ति, वीर्य व ध्यानया अभ्यास आवश्यक जू। दान, शील व क्षान्तिया अभ्यास पुण्यसंभार खःसा ध्यान व प्रज्ञाया अभ्यास ज्ञानसंभार खः। जब कि थ्व दक्वं पारमिताया अभ्यास यायेत वीर्यपारमिताया अभ्यास आवश्यक जुइ ।

षट्पारमिताय् दकसिबें न्हापांगु चरण दान खः। बिना आशक्ति शुद्ध मनं सुइतं छुं बीगु हे दान खः। दान धइगु बिना छुं लोभ, लालच, स्वार्थरहित जुयाः दुनुगलं निसें यायेमाः। छुं जुयाः फलया आशा दयाच्वन धाःसा उगु कर्म बन्धनकारक जुया अपूर्ण जुइ। अथे जुयाः दानया पूर्णताया निंतिं फलया आशा त्याग यायेगु आवश्यक जुइ। थ्व खँ धाःसा थौंया इलय् अप्वः हे आदर्शवादी थें अनुभव जुइफु ।

थौंकन्हय् पञ्चदानया स्वरुप

छगू ई थुज्वःगु नं वये धुंकूगु खः कि वज्राचार्य अले शाक्यपिं पञ्चदान काःवनेत तकं मछाःगु अनुभव याइपिं जुल। थःगु लजगाः नं मेमेगु क्षेत्रनाप सम्बन्धित जूगुलिं पञ्चदान ग्रहण याइपिं झन् झन् म्हो जुया वनाः थ्व पञ्चदान संस्कृति हे लोप जुया वनीगु खःला धइगु तकं भय जुल। थुज्वःगु इलय् त्रिभुवन विश्वविद्यालय अन्तर्गत बौद्ध अध्ययन केन्द्रिय विभागया प्रमुख डा. नरेशमान वज्राचार्यया सक्रियताय् यलय् सामूहिक पञ्चदान न्ह्यात। लिपा येँनं थुकथं हे सामूहिक पञ्चदानया ज्याझ्वः न्ह्यात। थौं वयाः मेमेगु पुचःपाखें नं थुज्वःगु सामूहिक पञ्चदानया ज्याझ्वः न्ह्यानाः वल, गुगु लसताया खँ खः। आवंलि थुगु सामूहिक पञ्चदानया ज्याझ्वः नेपालमण्डलया बौद्ध समाजया तःधंगु सांस्कृतिक पर्व कथं संरक्षण जुयावनी धइगु खँय् शंका मदु ।

लुम्बिनीइ बज्रयानी विहार निर्माणया प्रसंग

निदँ न्ह्यःनिसें डा. नरेशमान वज्राचार्यया सक्रियताय् लुम्बिनीइ नेपाल मण्डलया बज्रयानी बहाःया वास्तुशैलीनाप ज्वःलाःगु विहार दयेकेगु उद्देश्य तयाः सामूहिक पञ्चदान न्ह्यागु खः। थ्व उद्देश्ययात अझ धिसिलाक्क तिबः बीत थुगुसी नं सामूहिक पञ्चदान न्ह्यायेत्यंगु खँ निश्चय नं नेपालमण्डलया बौद्धमार्गीतय्गु निंतिं लसताया खँ खः। थुगु पवित्र उद्देश्ययात पूवंकेगु निंतिं सामूहिक पञ्चदानयात सकल वज्राचार्य, शाक्य अले जजमानपिंसं थःथःगु थासं फुम्हसिनं फूकथं दुनुगलंनिसें ग्वाहालि यायेगु झी सकसिगु कर्तव्य खः ।

शाक्यमुनि बुद्धया जन्म जूगु झीगु देय् नेपाः। वसपोलया जन्मस्थल लुम्बिनीइ दक्वः धइथें बौद्ध धर्म स्थापना जुयाच्वंगु देशतय्सं थःथःगु वास्तुशैली कथं विहार दयेके धुंकूगु दु। तर अहो 'गुलि दुःखया खँ खः कि बुद्धया जन्मभूमि नेपालं हे थःगु वास्तुशैली कथंया विहार दयेके फूगु मदुनि। थ्वः झी सकल नेपाःमिपिनिगु निंतिं नुगः मछिंसेच्वंगु खँ खः ।

दकलय् लिपा आशा एवम् विश्वास याये कि सामूहिक पञ्चदानपाखें संकलन जूगु सम्पूर्ण दान-दक्षिणा, लुम्बिनीइ नेपाल मण्डलया बज्रयानी बहाःया वास्तुशैलीनाप ज्वःलाःगु विहार दयेकेगु ज्याझ्वःयात समर्पण यायेगुलिइ केवल वज्राचार्य, शाक्य व जजमानपिं जक मखु, नेपालमण्डलया सकलें जातजातिपिं अझ उलि जक नं मखु, समग्र नेपाःया नेपाःमिपिंसं दुनुगलंनिसें ग्वाहालि याइ। छाय्धाःसां नेपालमण्डलया बहाःया वास्तुशैली कथं लुम्बिनीइ विहार दयेकेगु धइगु नेपाःया हे प्रतिष्ठा उप्वयेकेगु खः, गुगु हरेक देशभक्त नेपाःमिया चाहना नं खः ।

सन्दर्भ ग्रन्थ

१. उपाध्याय, बलदेव, बौद्ध'दर्शन'मीमांसा, वाराणसी: चौखम्बा विद्याभवन, पञ्चम संस्करण, सन् १९९९ ।

२. बासुकला, जुनुमैयाँ, भक्तपुरको पञ्चदान पर्व, काठमाडौं: न्हूजः गुठी समाज, ललितपुर: बौद्ध अध्ययन समाज नेपाल, भक्तपुर: भक्तपुर विकास सहयोग संघ, प्रथम संस्करण, सन् २००७ ।

३. शाक्य, तीर्थरत्न, नेपाल मण्डलका बौद्धहरुको धार्मिक चर्या र जीवन शैली, काठमाडौं: बुद्ध धर्म अध्ययन गोष्ठी, प्रथम संस्करण, सन् २००८ ।

(क्वचाल)

More Stories Like this