चमत्कार जुइगु आशाय्

सानुराजा शाक्य

न्हूगु संविधान जारी जुइमाःगु दिं करीब झिला जक ल्यं दनि। संविधान दयेकेगु ज्याया प्रगति स्वयेगु खःसा स्वंगू प्यंगू समितिं जक थःपिनि प्रारम्भिक अवधारणा संविधानसभाय् लःल्हायेत सफल जुल। ल्यं दनिगु खुगू न्हय्गू समितिया बैठक तकं विवादया कारणं मन्ह्याःगु बुखँत वयाच्वंगु वर्तमान ईयात दुवालेबलय् वइगु जेठ १५ तक न्हूगु संविधान वइ धइगु भलसा कायेथाय् मदु। सशस्त्र युद्ध न्ह्याकाच्वंगु एनेकपा (माओवादी) व संसदीय दलतय् दथुया १२ बुँदे सहमति, सफल जनआन्दोलन, शान्ति सम्झौता, माओवादी सहितया अन्तरिम सरकार, संयुक्त राष्ट्र संघया रोहवरय् जूगु जनसेनाया भेरीफिकेसन, संविधासभाया चुनाव व गणतन्त्रया घोषणा व कार्यान्वयन आदि राजनीतिक घटनात चमत्कारिक ढंगं पूवंगुलिं नेपाःया मू राजनीतिक दलत थःपिं सफल जूगु तायेकाच्वंगु खः ।

थुपिं फुक्क राजनीतिक गतिविधित चमत्कारीक ढंगं सफल जूगु आधारय् नेपालय् संविधान सभां न्हूगु संविधान नं थुकथं हे चमत्कारिक ढंगं दयेके फइ धकाः राजनीतिक दलतसें धायेगु यानाच्वंगु दु। थ्व आधारय् संविधानसभाय् थीथी समितितसें थःपिनि प्रारम्भिक अवधारणा दयेके मफयाः संविधानसभाया समयतालिकाय् न्याक्वः तक संशोधन जूसां जेठ १५ गते दुने हे संविधान जारी जुइ धकाः संविधानसभाया सभामुख सुभाष नेम्बाङ व सरकारय् दुगु राजनीतिक दलया नेतातसें न्ववायेगु याः। सायद वइगु जेठ १५ दुने संविधान जारी याये मफइगु अवस्था सिर्जना जुयाच्वंगुलिं हे सरकार व संविधानसभां इलय् हे न्हूगु संविधान पिदनी धकाः धाये मालाच्वंगु जकं खःला?
न्हूगु संविधान दयेकेगु ज्यानाप निगू ज्या थितुं थीक स्वानाच्वंगु दु। व खः नेपाःया संघीय व्यवस्थायात ल्वयेक नेपाःया राज्य पुनर्संरचना व अस्थायी शिविरय् च्वनाच्वंपिं सशस्त्र माओवादी विद्रोहीया सुरक्षा निकायय् समायोजनया ज्या। शान्ति सम्झौता लिपा जूगु भेरिफिकेसन लिपा अस्थायी शिविरय् च्वनाच्वंपिं सेनाया समायोजना ज्या संविधानसभाया चुनाव नापनापं हे न्ह्याये माःगु खः तर थ्व ज्याय् थौंतक न्ह्याये मफयाः थ्वहे कारणं संविधान दयेकेगु ज्याय् पंगः पिदनीगु सम्भावना दु। सेना समायोजन ज्याय् राजनीतिक दलतय् थःथःगु स्वार्थ घानाच्वंगु दु।
सेना समायोजनया खँय् एकीकृत एनेकपा (माओवादी) व नेपाली कांग्रेसया धारणा विपरीत जुया वयेगु याः। सेना समायोजन मजुइक संविधानया घोषणा जुल धाःसा व संविधानय् माओवादीया असहमतिया बुँदात यक्व जुल धाःसा अस्थायी शिविरय् च्वंपिं सेनायात ल्ह्वनाः हानं विद्रोह याइ धइगु भय कांग्रेसयाके दुसा सेना समायोजन मजुइक संविधान घोषणा जुल धाःसा सेना समायोजनया ज्यायात अथें फासाफुसुं यानाः माओवादीयात कर्नर लाकेगु ज्या याइ धइगु माओवादीया भय जुइफु ।

सेनाया समायोजन जुल तर संविधान दयेके मफुत धाःसा थुकी नं उलि हे खतरा दु। न्हापां ला संविधान इलय् दयेके मफइगु अवस्थाय् न्हूगु संविधान मार्फत थःपिनिगु अधिकार व पहिचान दइ धकाः पियाच्वंपिं नेपाःमि जनतायाके संविधानसभा प्रति हे अविश्वासया सिर्जना जुयाः मेगु विद्रोहया सम्भावना छखे दुसा मेखे थ्वहे आधारय् मेगु अधिनायकवादया जन्म जुइ फइगु नं यक्व सम्भावना दु। थ्व अवस्थाय् नं फाइदा एकीकृत नेकपा (माओवादी)यात व यक्व घाटा संसदीय राजनीतिक दलतय्गु कपालय् लाः वनी। छाय्धाःसा समायोजन जूपिं माओवादी सेना गुगु सुरक्षा निकायय् समायोजन जुल व सेना माओवादी प्रति हे लोयल जुइ धइगु संसदीय दलतय् आशंका दु ।

सेना समायोजनया खँय् नेपाली काँग्रेसया धारणा पूरा हे नकारात्मक दु। माओवादी सेनायात गुगुं नं हालतय् नेपाली सेनाय् दुत यंके मजिउ मेगु हे विकल्प बियाः अस्थायी शिविरय् च्वनाच्वंपिं सेनायात बिदा बीमाःगु नेपाली कांग्रेसया अधिकांश नेतातय् बिचाः पिहां वयाच्वंगु दु। नेपाली सेनाया नियमित प्रक्रिया कथं सुं माओवादी सेनां नेपाली सेनाय् प्रवेश जुइफइगु सम्भावना मदु तर थ्व लिधंसाय् सेना समायोजन यायेगु खँ छथ्वः राजनीतिक दलया नेतातसें न्ववानाच्वंगु स्वयेबलय् सेना समायोजनाया ज्या अःपुक क्वमचायेकेगु नियत खनेदु। सेना समायोजनाया ज्या नं मजुइगु अवस्थाय् अस्थायी शिविरय् च्वंपिं सेनातसें माओवादीप्रति हे अविश्वास ब्वलनाः माओवादी कमजोर जुइगु धारणा ज्वनातःपिं नं दु ।

थुज्वःगु असमञ्जस्यताया अवस्थाय् संविधान दयेकेगु नापनापं सेना समायोजन नं नापनापं जुल धाःसा हे देय्या निंतिं सेफ ल्याण्डिङ्ग जुइ। एकीकृत माओवादीया नकतिनि क्वचाःगु केन्द्रीय कमिटीं नं थ्व हे माग याःगु खने दत। तर थ्व ज्या जुइ फइगु सम्भावना म्हो खने दयाच्वंगुलिं नेपाली जनताया राजनीतिक दलया नेतृत्वप्रति विश्वास म्हो जुयाः चमत्कार जुइ धकाः पीमाःगु अवस्था पिदनाच्वंगु खः।
संविधान दयेकेगु ज्या नाप सेना समायोजनया ज्या गुलि स्वानाच्वंगु दु न्हूगु संविधाननाप गुकथं राज्य पुनर्संरचना सवालयात ज्यंकी धइगु नं खः। आदिवासी जनजाति लगायतया जनतातसें धयाच्वं थें संघीय देय् दयेकेत नेपाःया मू राजनीतिक दलत तयार मजुइगु संकेत वःगु दु। माओवादी बाहेक नेपाली कांग्रेस व नेकपा (एमाले) संघीय इकाईया नां तकं जातीय भाषिक ऐतिहासिकताया नामय् यायेत तयार मजूगु अवस्थाय् अन आदिवासी जनजातितय्त स्वशासन व अग्राधिकार बीगु खँ यक्व तापाःनि। एकीकृत माओवादीया राज्य पुनर्संरचना सम्बन्धी अवधारणा मेपिनिगु स्वयां प्रगतिशील खनेदुसां आदिवासी जनजातियात अग्राधिकार बीगु खँय् स्पष्ट जूगु खने मदुनि। नेपाःया अधिकांश जनताया भावनायात कःमघासें पिदनीगु संविधान संविधानसभाया मार्फतं दयेकूसां नेपाःया राजनीतिक समस्याया हल थुकिं पिदनी मखु गुकिया अर्थ खः नेपाः हानं द्वन्द्वय् लिहां वनेगु। तर मू राजनीतिक दलत ईया परिबन्दय् लाकाः जबर्जस्ति विवादित संविधान लागू यायेगु षडयन्त्रय् जकं मदुला धइगु शंका यायेथाय् दया वयाच्वंगु दु ।

More Stories Like this