सरकारया बजार अनुगमन

दिलीप शाही 'शान्ति यज्जु'

थौं देशय् सरकार मदुगु ज्वलंत दसु न्हियान्हिथं थिके जुया वनाच्वंगु बेसाः भाः जूगु दु। २०६२/६३ सालया आन्दोलन लिपा देशय् न्हिथं भाः थहां वनाच्वंगु खः। तर सरकारं थुखेपाखे उलि ध्यान बीगु कुतः मयाःगुलिं भाः कुहां वयेगु स्वयां नं अझं थहां वनेगु क्रम न्ह्यानाच्वंगु जक मखु नेपाःमि जनता म्वाये तकं थाकुगु अवस्था ब्वलंगु खः ।

थुकिया झ्वलय् येँया थीथी थासय् व्यापारीतय्सं सुचुकातःगु आपालं खाद्यान्न सामग्री भण्डारण यानातःगु थासय् सरकारं छापे मारे याःगु दु। उमित कारवाहीया प्रक्रिया नं न्ह्याकाच्वंगु दु। तर थन मू न्ह्यसः छु धाःसां थुकथं सरकारया मिखा पीकाः खाद्यान्न भण्डारण गुकथं यानाच्वन धइगु हे खः। उलिमछि सामान व्यापारीतय्सं भण्डारण यानातःसां नं सरकारं मसिउगु धइगु अजूचायापुगु विषय खः ।

व्यापारीतय्सं सामान हये न्ह्यः गुलि मात्राय् छु सामान हयेत्यंगु खः उकिया पूर्ण जानकारी सम्बन्धित निकायसं तयेमाःगु आम प्रचलन खः। तर थन छकू हे प्रज्ञापनपत्र क्यनाः झिगू निसें निगू ट्रक तक सामान हयेगु यानाच्वंगु दुसा थुकथं हःगु सामान हे भण्डारण यानाः आम उपभोक्ता थिकेगु बेसाःभाःया मारय् लाकाच्वंगु धइगु विडम्बनाया पराकाष्ठा खः ।

खतुं व्यापारीतय्सं जक थुकथं सामान भण्डारण यानाः हाकु बजाः यायेगु आँट याये फइगु स्थिति निश्चित रुपं मदु। यदि थुकी कर्मचारीतय् संलग्न मदइगु खःसा व्यापारीतय्सं जक हाकु बजाः यायेगु धइगु म्हगसं पिनेया खँ खः। तर हाकु बजाः जुयाच्वंगु दु, अले उकियात नियन्त्रण यायेगु निंतिं कर्मचारीतन्त्रं गुलि सक्रियता क्यनेमाःगु खः उलि मक्यंगुया लिच्वः खः थौं जुयाच्वंगु हाकु बजाः । कर्मचारीतन्त्र व व्यापारी दथुइ जुयाच्वंगु अवैध साँठगाँठया कारण छखे सरकारया राजस्व छखे लानाच्वंगु दुसा मेखे आम जनतां नं दुःख सीमाःगु अवस्था जुयाच्वंगु दु ।

उकिं यदि आः धाथें हे हाकु बजाःयात नियन्त्रण यायेगु खःसा उकियात प्रश्रय बीपिं कर्मचारीतय्त नं कारवाही यायेमाः। यदि हाकु बजाः यानाच्वंपिं व्यापारीयात जक कारवाही यानाः कर्मचारीतय्त अथें त्वःतेगु खःसा निश्चित दु थ्व कर्मचारीतय्सं हाकनं मेपिं व्यापारीतय्त थज्याःगु ज्या यायेगुपाखे यंकी ।

खय्त ला व्यापारीतय्सं गुगुं नं कथंया मखुगु ज्या याइ उकिया लिउने राजनीतिक पार्टीया नं ल्हाः दुगु खँ इलय् ब्यलय् पिदनेगु यानाच्वंगु खः। अले स्वयम् राजनीतिक पार्टीतय्सं हे व्यापारीयात चन्दा कायेगु नामय् छुट बीगु खःसा व्यापारीतय्सं नं पार्टीया आडय् हे मखुगु ज्या याइगु नं निश्चित दु।

थौं वयाः व्यापारी याकनं याकनं तःमि गुकथं जुयाच्वन धइगु खँ नं स्पष्ट जुइधुंकूगु जुयाः थ्व बारे आः सरकारं गम्भीरतापूर्वक ध्यान बीमाःगु आवश्यकता थौं जुयाच्वंगु दु।
विशेषतः न्हापा मचिकं व डिजेलया भाः अन्तर जुयाच्वंगु इलय् व्यापारीतय्सं डिजेलय् मचिकं ल्वाकछ्यानाः हाकुबजाः यानाच्वंगु खःसा नयेगु चिकनय् नं थीथी कथंया चिकंत ल्वाका छ्यानाः आम जनतायात ठगे याना वयाच्वंगु खः ।

अथे हे ग्याँसया सिलिन्डरय् नं मापदण्ड अःखः सिलिन्डर सफा मयासें हाकनं जायेकाः उपभोक्तातय्त ठगे यायेगु ज्या ग्याँस कम्पनीतय्सं यानाच्वंगु खः। मुक्कं १४ किलो दइगु ग्याँसया सिलिन्डरय् छगू निसें निगू किलो ग्याँस मयाइगु धइगु उपभोक्तातय्त तप्यंक ठगे यानाच्वंगुया दसु खः तर थुखेपाखे नं सरकारं मिखा ब्वयेगु ज्या यानाच्वंगु मदु।
मेता खँ धइगु बजारय् प्याकिङ्ग यानातःगु चिकं लिसें थीथी सामानय् उकिया भाः च्वयातःगु दइ। तर उपभोक्तातय्सं उगु सामान न्यायेगु इलय् लेबलय् च्वयातःगु भाः स्वयां थिकयेक न्यायेत बाध्य जुयाच्वंगु दु। थथे जुयाच्वंगु मू कारण धइगु सम्बन्धित निकायं बांलाक अनुगमन मयाःगुलिं खः धकाः स्वीकार यानाच्वंगु दु तर बजाः अनुगमन यायेगुपाखे धाःसा बिचाः तकं मयानाच्वंगु खः।
व्यापारी व स्वय्म अनुगमन यायेमाःपिं कर्मचारीतय्सं वर्तमान इलय् सरकार कमजोर जुयाच्वंगुया फाइदा कयाच्वंगु खः धइगु खँय् निगू मत मदु। तर थौं जनता म्वाये तकं मफइगु अवस्था वयेधुंकाः नं सरकारं चिउताः तकं मतयेगु धइगु तसकं गम्भीर खँ खः ।

अथे ला सरकारं हरेक क्षेत्रय् थःगु उपस्थिति क्यने मफयाच्वंगु थौंया ई खः। छखे जाजरकोट लगायत थीथी जिल्लाय् झाडाबान्ता न्यना वनाः सलंसः जनता सीगु अवस्था जुयाच्वंगु दु। तर नेपाःया स्वास्थ्य मन्त्रीया प्राथमिकता धाःसा विदेश भ्रमणय् लानाच्वंगु दु ।

थुकथं जनताया समस्या प्रति न्ह्याबलें मखंछु यानाः थ्व सरकार गबलय् तक न्ह्याइ धइगु न्ह्यसः थौं ब्वलनाच्वंगु दु।
खतुं थीथी कथं नियम कानुनय् व्यापारीतय्सं आम उपभोक्तां उपयोग याइगु सामानय् २० प्रतिशत तक जक लबः काये दइगु नेपाःया कानून खः। तर थ्व कानून गबलें नं कार्यान्वयनय् मवःगु खँ स्वयम् व्यापारी व कर्मचारीतय्सं धाःगु दु ।

कानून कार्यान्वयन यायेगु सरकारया ज्या खः। तर झीगु देशय् आपालं थज्याःगु कानूनत दु गुकिया कार्यान्वयन गबलें मजू। थुकिया हे छगू बांलाःगु उदाहरण जुयाच्वंगु कानून खः उपभोक्ताया निंतिं सरकारं दयेकातःगु कानून। उपभोक्ता हितया लागिं धकाः थ्व कानून ला दयेकल तर उकिं उपभोक्ता धाःसा गबलें लाभान्वित जुइ मखं। थुकिं छु खँयात स्पष्ट यानाच्वंगु दु धाःसां थन सरकारया ज्या कानून दयेकेगु जक खः, कार्यान्वयन यायेगु मखु खनिं। कानून थन शोकेशय् तयाः क्यनेत जक खः ।

More Stories Like this