कानुनी राज्यया हाथ्या

कृष्ण प्रजापति

उपराष्ट्रपति परमानन्द झां हिन्दी भाषां काःगु शपथयात खारेज यासें सर्वोच्च अदालतं 'नेपाली राष्ट्रभाषां' शपथ ग्रहण यायेमाःगु फैसला न्यंकल। देश संविधान कथं हे चले जुइगु खः। उकिं उपराष्ट्रपति थेंज्याःम्ह संवैधानिक अंग नं संविधान कथं हे चले जुइमाःगु खः। तर सर्वोच्च अदालतं याःगु फैसलाया मसी हे गने मलाःनिबलय् उपराष्ट्रपति परमानन्द झां थम्हं खस भाषां शपथ ग्रहण नं याये मखु, उपराष्ट्रपति पदं राजीनामा नं बी मखु धकाः घोषणा यानाः सर्वोच्चया फैसलायात हे हाथ्या बियादिल ।

पंचायतकालय् जुजुपिं संविधान स्वयां च्वय् लाइगु खः। उगु इलय् राष्ट्रिय पंचायतय् जुजुपिनि बारे न्ह्यसः लिसः वा वादविवाद छुं हे याये मदु। संवैधानिक राजतन्त्र धाये धुंकाः नं २०४७ सालया संविधानय् जुजु व दरवारया बारे निश्चित खँ बाहेक अनेतने खँ ल्हाये मदुगु यानातल। अथे धइगु खने दयेक वा मदयेक जुजु महाराजपिं संविधान स्वयां च्वय् हे लानाच्वंगु खः। तर आः खँ अथे मखये धुंकल। नेपाली जनता सर्वोभौमसत्ता सम्पन्न धकाः निक्वः तक सदनय् फुक्कं हे सभासद्तय्सं पाः फयेधुंकूगु दु। उकिं संविधान, कानून व नियमयात हाचां गायेगु सुयातं अधिकार मदु। उगु अधिकार राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, सभामुख, प्रधानसेनापति थेंज्याःपिं सुं नं संवैधानिक प्रमुखतय्त नं मदु। अदालतं याःगु मान्यता दकलय् च्वन्ह्याःगु मान्यता जुइ। उकियात अनिवार्य कथं सकसिनं माने हे यायेमाः। सर्वोच्च अदालतयात हे हाथ्या बीगु धइगु न्ह्याम्हेस्यां न्ह्याथे याःसां जिल धाःगु वा बल्लाःम्हेसिया नी जुल धाःगु थें हे खः। बल्लायेवं किसिया ला नये मजिउ धाइ। तर थन बल्लात धाःसा संविधान व कानून हे थः अनुकूल छ्यले फइगु जुयाच्वन ।

धु्रवमान्य मान्यता कथं जुजुं गल्ती याइ मखु धाइ। तर उपराष्ट्रपतिं गल्ती याःगु द्वपं सर्वोच्चं बिउगु दु। फैसला लिपा कि वय्कलं राजीनामा बीगु वा मखुत धाःसा प्रधानसेनापति प्रज्ज्वल शम्मशेर जबरा व प्रधानसेनापति रुक्मांगद कटवालं थेंज्याःपिंसं सदन समक्ष सपथ ग्रहण यानाः थःगु पद बचे याः थें म्होति वय्कलं नं खास भाषां शपथ ग्रहण यानाः थःगु पद बचे याइगु खःला धकाः मनूतय्सं तायेकूगु खः। तर लिच्वः अःखः जुल। वय्कलं उपराष्ट्रपति पदं नं राजीनामा बीमखु व खास भाषां हाकनं शपथ ग्रहण नं याये मखु धकाः अडान हे कयादिल। निगू निगू थासं बूम्ह पार्टीया नेतायात थःगु हे पार्टीया छम्ह सभासद्यात आत्मबलिदान याकाः संवैधानिक समितिइ हयाः देशया प्रधानमन्त्री याये जिउगु व सर्वोच्च अदालतं याःगु फैसलायात माने याये मखु धाःपिंत पदय् तया तये फइगु थ्व नेपाःया गज्याःगु संवैधानिक राज्य खः? गनं मदुगु संवैधानिक राज्य वा कानुनी राज्य थन कायम जुयाच्वंगु दु। थ्व ल्याखं नेपाली जनतां चाहे मजू कथंया संवैधानिक वा कानुनी
राज्य स्थापना जूगु तायेकूगु खः। थुलिमछि आन्दोलन, योगदान व बलिदान धइगु कानुनी राज्यया लागिं जुयाच्वंगु खः। तर आन्दोलनं वःपिं राजनीतिक दलया नेतातय्सं धाःसा अःखः अःखः जक ज्या यानाः नेपाली जनतायात चकित यानाबिल ।

लोकसेवा आयोग, निर्वाचन आयोग, अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग वा मानव अधिकार आयोग थेंज्याःगु संवैधानिक निकायं जक मखु सर्वोच्च अदालत, प्रधानमन्त्री, प्रधानन्यायाधीस, प्रधानसेनापति थेंज्याःपिं संवैधानिक निकायया प्रमखुतय्सं नं प्रचलित कानूनयात पालना यायेमाः। कानून दयेकीगु निकायं हे कानून उल्लंघन यात वा संविधानयात हाथ्या बिल धाःसा झीसं गथे थ्व देशयात कानुनी राज्य धायेगु? कानुनी राज्य मजूगु देश ला अराजक, अवैधानिक व अराजकतावादीतय् राज जुयाच्वंगु देश जुइ। झीगु देशयात शान्ति प्रक्रियाय् न्ह्यःने यंकेगु धकाः धयाच्वंगु थ्व इलय् थथे उच्चपदस्थ ब्यक्तित्वतय्सं हे संविधान व कानूनया उल्लंघन यात धाःसा मेपिं सर्वसाधारण नेपाली जनतायात कानून व संविधान परिपालना या धकाः गथे धायेगु? थःपिं हे उदाहरण जुयाः क्यनेमाःपिं नेता, राष्ट्रपति थेंज्याःपिं मनूतय्सं याइगु गल्तीयात सुनां भिंकेगु? मेपिंसं स्यंकूसा दकलय् लिपांखुसी भिंकीम्ह देशया प्रमुख ब्यक्तित्व राष्ट्रपतिं खः। तर थ्व देशय् राष्ट्रपतिं हे असंवैधानिक ज्या याःगुलिं उकियात संशोधन यायेमाः धइगु द्वपं लानाच्वंगु दु। सरकारी ज्याय् हस्तक्षेप यानाः असंवैधानिक ज्या याःगुलिं राष्ट्रपतिं राजीनामा हे बीमाः धइगु माग थौं माओवादीं यानाच्वंगु दु। अझ चालू आर्थिक दँ २०६६/६७ या बजेटयात माओवादीं असंवैधानिक सरकारं हःगु बजेट धकाः उकिया अस्वीकार तकं याःगु दु। थ्व हिसाबं स्वयेगु खःसा थौं देशय् राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति व सरकारया तकं संवैधानिक हैसियतय् न्ह्यसःचिं पिहां वयाच्वंगु खनेदु। थथे देय्या सर्वोच्च पदय् च्वंपिं हे संवैधानिक लाकि असंवैधानिक धकाः प्रस्ट मजूगु थ्व गज्याःगु अवस्था खः थ्व देशया ?

हरेक मनूया आशा देशय् कानुनी राज्य स्थापना यायेमाल धइगु खः। म्हिगः तक कानून मदुगुलिं हत्या, हिंसा व अराजकता अप्वयाच्वंसां छु आधारय् सजाँय बीगु धइगु निसें मेमेगु समस्यात ब्वलनाच्वंगु खः। अथे जुयाः हे चार्ल्स शोभराज थेंज्याःम्ह अन्तर्राष्ट्रिय स्तरया हत्यारा व डाकूयात तकं छुं हे कानुनी सजायँ बीगु बन्दोबस्त मदयाः सार्वजनिक अपराध ऐन अन्तर्गत मुद्दा तये मालावन। उकिं कानुनी राज्यय् वयाच्वंगु थज्याःगु हाथ्यायात चीकेगु निंतिं नं थौं हाकनं छक्वः सकलें नेपाली जनता छप्पँ जुइमाःगु अवस्था दु ।

More Stories Like this