शुद्ध धर्म, धर्मात्मा, व कर्तव्य - ३

डा. भगवानदास मानन्धर

तर थांया अति विकसित देय्तय्सं विदेशी विद्यार्थीत छ्यलेगु नीतिइ धाःसा विरोधाभास खना। विकसित देय्तय्सं संसारया अविकसित देय्यापिं अमूल्य रत्न थेज्याःपिं आखः ब्वनातःपिं think tank ज्याया लोभ, ध्यबाया लोभ क्यनाः साला यंकाच्वंगु धाःसा रुसयापिं पुञ्य भावं जाःपिं शिक्षकतय्गु भाव अःखः खनेदु। थन ध्यबायात प्राथमिकता बियाः स्वयेबलय् थ्व प्रक्रिया सामान्य खः, तर राष्ट्रिय भाव राष्ट्रिय उत्थानयात मू लक्ष्य दयेकाः स्वयेबलय् विकसित देय्तय्सं बांलाःगु ज्या याःगु मदु। अविकसित देय् प्रति अन्याय यानाच्वंगु दु। उदाहरणया निंतिं अमेरिका थेंज्याःगु देशं विद्यावारिधि व्यक्ति तयार यायेत करोडौं डलर खर्च यायेमाली। तर थः मांअबुं चःति हायेकाः, नसें-मनसें यानाः थःगु दुगु अजाः आजुया छेँ, बुँ, जाय्जेठा सम्पत्ति मियाः पिने विदेशय् छ्वयाः आखः ब्वंका छ्वल। तर लिहां वयाखतं हाकनं फलानाः विदेशय् लिहां वन धयागु तुरुन्त हे खँ न्हाय्पनं न्यनेमाः। उच्चशिक्षा प्राप्ति याःपिंसं छक लिफः स्वया जिं थुलि तक ब्वना, थन तक थ्यनेत थःगु जक मखु थःहे मां अबु, थःथिति, समाज, देय् सकसियां उलि हे सहभागिता दु। जि थ्व समाजया छगू कुचा खः जिं थ्व समाज देय्या निंतिं छुं यायेफु, छु बीफु धकाः न्ह्यायेमाः।
विकसित देशय् पलायनया प्रक्रिया थन नारायणी खुसिया सिथय् मस्तय्सं न्या लाःगु न्हूगु तरिका लिसे थथे मिले जूगु खना। थ्व न्या लाःगु तरिका थुगुसी तिनि खना जिं। छगः खोल्चाय् छुचुं भतिचा तयाः तुयूगु कापतं भुनाः कापःया दथुइ चिप्वाःगु प्वाः खनी। अले व खोल्चायात खुसिया सिथय् ल्वहतं काकाः तयातइ। न्यात छुचुं नयेत खोलाचाय् दुहां वनी तर पिहां वये फइ मखु। अथे हे मां-अबुया मिहनेतं थ्व समाजया हिस्सा, थ्व देय्या लगानीं तयार जूम्ह छम्ह think tank व न्यायात छुचुं थें द्वःछि, निद्वः डलरया नसाय् क्यंकाः ज्याया ग्यारेण्टी, सेक्युरिटी आदिया नामं व खोल्चाय् दुहां वनी अले अन लिहां वये मफयेक ग्रीन भिसा, पिआर आदिया लोभ, थ् मांअबुयात नापं अमेरिका सःताः चाःहीकेगु च्वनेगु व्यबस्था यानाः अनं तुं ततःमतः क्यंका तइ।। थज्याःगु प्रक्रिया brain drain खः, थ्व प्रक्रिया गुलि पाय्छि व गुलि पाय्छि मखु धइगु थःथःगु विवेकं चिन्तन मनन यानाः स्वयेमाः। अथे हे देय्या युवाशक्तित लखौंया ल्याखय् विदेशय् वनाः ज्या याः वनीगु सरकारं आः तक नं नीति नालाच्वन। थ्व ला झन विदेशीतय्सं न्या लायेत ग्वसाः हे ग्वये म्वायेक झीसं तुं खुसिबाः उखेपाखे घ्वाना छ्वः थें जुल। देय्या श्रमशक्ति नं अःपुक पिहां वन अले थ्व देय् दयेकेत ज्या याइपिं सु ले ? झी आखः ब्वनाः सःसिउ जूपिं देय्या ल्याय्म्ह शक्ति न्याथें जालय् क्यनाः थःगु कर्तव्यं विमुख जुइ मजिल। थःगु जन्मभूमिइ गुखेपाखें थम्हं फु ज्या यानाः देय्या सेवा यायेमाः ।

छेँ व देय् दथुइ छुं हे मपाः:
झीगु देश थौं इतिहासया दुवातय् लानाच्वंगु दु। जिं स्वये झीगु थःगु छेँ व देसय् छुं हे पाःगु मखना। छेँ अति बांलाक चले यायेगु धयागु छगू राज्य चले याये सिबें अःपु मजू। छेँ व देय्या स्वरुप नेवाः छेँजलय् नं बांलाक खनेदु। छाय्धाःसा नेवाःत सगोल मंकाः परिवारय् मिले जुयाः च्वनेमाःपिं सामाजिक जाति खः। यदि छेँय् गनं समस्या शुरु जुल धाःसा छकः बिचाः यानादिसँ कि गनं छम्ह जलं मेम्ह जःयात तयेमाःगु सद्भाव, सम्मान च्वय् क्वय् जुल ला? गनं खँग्वः मथुयाः भ्रमित जुयाः नुगः मुइकाच्वन ला? थःगु छेँ स्यनाः उकिं छुं मभिना वन धाःसा अन छेँया परिवार दुने हे छुं मिले मजुयाच्वंगु दु धकाः थुइकेमाः। अथे हे थ्व देय्या आःया विकृत स्वरुप छगू जातिं मेगु जातिया दथुइ दुगु काल्पनिक तर खायुगु सत्य जातीय अहंमता व मतभिन्नता नं खः। यदि सुयां छेँ स्यना वन, छेँय् ल्वापु कलह जुयाः अशान्ति जुयाच्वन धाःसा व छेँयात दयेकीगु ज्या छेँया सकल परिवारया कर्तव्य खः। यदि सुनां नं छिमिगु छेँ स्यनावन जिमिसं दयेका बी धकाः धाल धाःसा व छेँया जःपिं सु हे माने जुइ मखु। अले दक्वस्यां छप्वाः म्हुतुं जिमिगु छेँ जिमिसं हे दयेके धकाः लिसः बी मखुला? अथे हे थ्व देय् दयेकेगु जिम्मेवारी झीगु हे खः। थ्व देय् झी मिले जुयाः दयेकेमाः। थ्व समाजय् दयाच्वंगु वर्ण, जाति, भाय्या विभेद, छुवाछूत आदि विकृति धइगु खने मदुगु तःधंगु सामाजिक समस्या व कारण नं खः। थ्व विभेदया चिं मदयेका छ्वये फत धाःसा थ्व देशया सामाजिक परिवर्तन जुयाः वनी अले देश न्ह्यःने द्रुत गतिं विकासपाखे न्ह्याइ ।

नेपाः मांया भिंतुने:
थौ थ्व नेपालय् सकस्यां सकसितं उतिग्यंक हनाबना मतःगुलिं तःकथंया ल्वचं उसाँय् मदयाच्वन। थीथी आर्थिक, सामाजिक, राजनैतिक, धार्मिक समस्यां थहां वये मालाच्वन। अवश्य नं ज्ञान दुपिंसं, ब्वना तःपिंसं थें ज्ञान मदुपिंसं, ब्वना मतःपिंसं ज्या यायेगु तरिका पाइ मखु। थः मांया निंतिं, थः परिवारया निंतिं, थःगु त्वाःया निंतिं, समाजया निंतिं, देय्या निंतिं जिं छु बीफु ले? जिं छु सेवा यायेफु ले धकाः मन तयादीसा। थुइकादिसँ कि थः मां उसाँय् मदयाच्वन धाःसा व मांयात सेवा यायेगु, उपचार याकेगु कर्तव्य जिगु खः। थः मामं जन्म बिल धाःसा थ्व धरती मामं जन्मभूमि बियाः छम्ह सक्षम मनू बने जुइत लःफय्, समाज, नैतिक शिक्षा, ज्ञान बिल। थ्व हे धरती गन झीगु कूलया जन्म जुल, थन हे सिद्धार्थ गौतम जन्म जुयाः बुद्धत्व लाकल, राम, कृष्णया, पञ्चपाण्डवया पलाः न्ह्यात। अथे हे अनेकन संत, ऋषिपिनिया तपोभूमि खः। उकिया साक्षी थ्वहे देय्या चा, पहाड, खुसि, पर्वत खः। जिं गणेद्यः मखना, जिं राम मखना, जिं कृष्ण मखना अय्नं वय्कःपिनिगु गुणया कारणं उमिगु जय जयकार यायेत जि न्ह्यःने। छाय्धाःसां थ्व देश नेपाः सुयात जिं न्ह्याबलें खं, थ्व भूमिइ जि म्वानाच्वना धाःसा वयागु भिंतुनेगु जिगु छिकपिनिगु कर्तव्य खः। थ्व भूमिइ जन्म बियाः, हुर्के याकाः, शिक्षा ज्ञान बियाः झीत गुण याःम्ह, वहे धरती मांयात न्हुया जुयाः, समाजय् च्वनाः न्ह्याबलें खनाच्वनाम्ह मांयात छाय् जय जयकार मयाःगु? उकिं झी दक्वस्यां छप्वाः म्हुतुं धाये नु, मांया सुसाःकुसाः यायेनु। नेपाःमांया जय। नेपाल आमा कि जय। नेपाःमांया भिंतुना ।

थुपिं खँया भाव गबले गुकथं वल:
थन जिं थम्हं न्ववानागु खँत न्ह्यथना आः थ्व खँया भाव गन गथे छ्यलाच्वना धयागु थुइकेगु पाय्छि जुइगु तायाः बःचाहाकलं च्वयेत्यना ।

जि कृषि व पशु विज्ञान अध्ययन संस्थान (कृ.प.वि.अ.सं.), रामपुर क्याम्पसया उप (प्राध्यापक, इन्जिनीयर) खः। थःगु स्वास्थ्यया बिचाः यायेगु उसाँय् भिंका जुइगु कुतः सकस्यां याइ व यायेमाः। उकिं प्राकृतिक रुपं थःथम्हेस्यां थःगु स्वास्थ्यया लाभ लाके जिउ धइगु ज्याझ्वः न्ह्याकाच्वना । हिन्द महासागरय् २०६१ पुस ११ गते वःगु सुनामीया प्राकृतिक प्रकोप ग्रस्तपिंत भावनात्मक व आर्थिक ग्वाहालि यायेगु मतिइ तयाः जिं न्हापांगु योग विज्ञान शिविर कृ.प.वि.अ.सं.य् न्ह्याकेत अग्नियोग पाठशालाया नां तयाः न्ह्याका। थ्व अग्नियोग पाठशालां थ्व अध्ययन संस्थानया सकल सदस्यपिंत स्वास्थ्य लाभ याकेगु, आध्यात्मिक व्यक्तित्वपिनिगु सत्संग याकेगु ताः तयाः थीथी ज्याझ्वःत बरोबर न्ह्याकाच्वना। अनंलि एक्युप्रेशरया अद्भूत उपचार विधिपाखें सकस्यां हित व लाभ याकेगु कुतः न्ह्याकेत खुला न्ह्यः ल्हुति (बालाजु) चोकय् मैत्रेय एक्युप्रेशर ट्रेनिङ्ग रिसर्च एण्ड टि्रटमेण्ट सेण्टरं चायेका। अथे हे ३७ म्हयात थ्व विधिबारे तालिम बिया अझ ल्वगितय्गु सेवा यायेगु अवसर बुद्ध वचन ''यो गिलानं उपट्ठाति, सो मं उपट्ठाति (सुनां रोगीया सेवा याइ वं बुद्धया सेवा याःगु जुइ)'' अनुरूप नं सेवा चूलाकाच्वना। आखः ब्वंकेगु ज्या लिसें थःगु कृषि इन्जिनीयरिङ्ग विषयय् अनुसन्धान, सृजनात गथेकि ( न्हूगु बहु अन्न वा, छ्व दायेगु थ्रेसर मेशिन ''मैत्रेय थ्रेसर'' दयेका, अथे न्हूगु तरिकां लः बीगु क्यापिलरी सिंचाई, द्यामय् लः बीगु डिस्क्रेत तरिका दयेकाः विज्ञानया ज्ञा नं छ्यलाः बुँइ ज्या याइपिंत ग्वाहालि यायेगु कुतः यानाच्वना। थुकथं थम्हं फुगु यायेगु कनेगु झ्वलय् जिं थुपिं खँत तयागु खः ।

अन्तय् जिं थःगु म्हपुजाया मन्दः पुजा यायेगुली जक सीमित मतःसे थथे स्वरुप दयेकाः न्ह्याकाच्वना। जिं सुयातं भिंकेगु कुतः याये न्ह्यः जि थः हे भिनेमाल। जिं सुइतं लँपु क्यने न्ह्यः जि व लँपु जुयाः न्ह्यानाः आज्जु तक थ्यंका उकिया दक्व खँ स्पष्ट थुइकाः भिंगु लँपुं थुइकाः कायेधुंकूम्ह जुइ माल। अनंलि जिगु थःगु छ छेँ भिनेमाल। थःगु समाज भिने माल। थःगु त्वाः भिने माल। थःगु जाति, वर्ग भिने माल। थःगु परम्परागत सांस्कृतिक धर्म भिने माल। अनंलि थःगु देय् भिने माल। अनंलि लोक कल्याणया निंतिं, थ्व धरतीया निंतिं भिं यायेत न्ह्याये फइ। थन थुइकेमाःगु छु धाःसा सुरुंनिसें अन्त तक नं जगतया भिं यायेगु लँपुइ सत्य हे प्रमुख खः। व सत्य, शुद्ध धर्मं हे पलाः न्ह्याकेत बल बी। थन थःगु पलाः स्वाहानेया त्वाथः थें जुयाः थवंथवय् स्वापू तयाः हे जक अनित्यया लँपु नित्य तक थ्यंके फइ। धर्म प्राप्तिया निंतिं झी गन सांसारिक जञ्जालं तापाना जुयाः, जंगलय् वनाः एकान्तय् च्वं वनेम्वाः। शुद्ध धर्म धयागु थःगु कर्तव्य पूवंक पालन याये फत धाःसा झी धर्मात्मा जुयाः नित्यया लँपु थ्वहे जन्मय् चूलाके फइ। शुद्ध धर्म बारे थुइकेत विपश्यना ध्यानया अनुभवं नं याये फइ। विपश्यना ध्यान यानादीत नं इनाप याना। सकसितं भिंतुना, सुभाय् ।

(क्वचाल)

(च्वमि कृषि व पशु विज्ञान अध्ययन संस्थान, रामपुर क्याम्पसया इन्जिनीयर, उप प्राध्यापक खः। लिसें वय्कः विपश्यना साधक, योग प्रशिक्षक, एक्युप्रेशर विज्ञ नं खः।)

More Stories Like this