जनधन सुरक्षाया निंतिं बुद्ध शिक्षा

शिशिल चित्रकार


देय्या थीथी ख्यलय् थीथी समस्या दु थें तुं सर्वसाधारण जनताया जिउधन, शान्तिया सुरक्षा नं मदयाच्वंगु आःया भयावह अवस्था खः। थन राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक रुपय् जक शान्ति सुरक्षा मदयाच्वंगु मखु ज्या, लजगाःपाखे नं असुरक्षा अप्वया वंगु दु। थथेभनं अशान्ति, जनधनया असुरक्षा जुइगु धइगु समग्र रुपय् सामाजिक असन्तुलन, विग्रह, धनी गरीबया गाः, असमानताया कारणं खःसा उकिं यानाः हानं मेगु समस्या तना यंकेगु याइ ।

थज्याःगु विषम सामाजिक परिस्थितिं मनूया बिचाः, कार्यशैली झन् झन् नकारात्मकतापाखे न्ह्याःवनीसा थुकिं ठीक बेठीक छुटे याये मफइगु नं अजूचायापुगु खँ मखुत।
यातायातया थीथी साधन सडक, जल व हवाई खः। झीथाय् पहाडी दुर्गम क्षेत्रय् सडक यातायातया विकल्पय् हवाई यातायात छगू हे जक स्वापूया मू माध्यम खः। हवाई यातायातपाखें दुर्गम थासय् खाद्यान्न, निर्माण सामग्री, सर्वसाधारण जनतायात न्हियान्हिथं माःगु ज्वलं नापं आन्तरिक, अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटन विकासय् तिबः बियाः स्थानीय स्तरय् आर्थिक उन्नति यायेगु छगू बांलाःगु माध्यम नं खः ।

थीथी लजगाःपाखें जुइगु जनधन असुरक्षाया सवालय् नागरिक उङ्कयन ख्यलं नं जुइगु अस्वाभाविक मखु। गैर सैनिक हवाई उडान (सिभिल एभिएशन) ऐन २०१५ दयेकेगु झ्वलय् हे उल्लेख जू कथं धायेगु खःसा हवाई यातायातपाखें देय्यात अधिकतम लबः दइ कथं सिभिल एभिएशनया विकासय् हःपाः जुइगु परिस्थिति सिर्जना यायेत सिभिल एभिएशनयात नियन्त्रित व व्यवस्थित यानाः शान्ति व व्यवस्था अले सर्वसाधारण जनताया सुविधा कायम यायेत वाञ्छनीय जूगुलिं उगु ऐन लागू याःगु खः ।

थ्व ऐनय् थीथी नियम व सजायया व्याख्या यानातःगु दुसा सर्वसाधारण जनताया जनधनया सुरक्षाया निंतिं नं विशेष व्यवस्था याना तःगु दु। ऐन (चौठौ संशोधन) या दफा १०य् खतराजनक तरिकांा वायुयान ब्वयेकीम्हेसित दण्ड सजाँयया व्यवस्था यानातःगु दु। थ्व व्यवस्था कथं सुनानं जल, स्थल वा हवाई क्षेत्रय् दुपिं सुं नं व्यक्तिया ज्यान वा सम्पत्ति हानी नोक्सानी जुइकथं वा ब्वयाच्वंगु वा मब्वःगु मेगु गुगुं नं वायुयानयात बाधा जुइक वा हानी नोक्सानी जुइगु किसिमं खतरा जनक तरिकां वायुयान ब्वयेकल धाःसा वयात खुला कैद व ५०,०००। निसें १,००,०००। तका बं पुइकीगु जुइ। थुकिया उपदफा २ कथं दफा ९(क), (३)(ङ) समेत आकर्षित जूवनीगु उल्लेख जुयाच्वं कथं मेगु दफाय् न्ह्यागु हे च्वयातःसांतबि अज्याःगु गुगुं नं अपराध याःगु कारणं वायुयानय् च्वंपिं सुं नं व्यक्तिया ज्यान वन धाःसा वा वायुयान हे ध्वस्त जुल धाःसा अपराध याःम्हेसित जन्मकैद व मतियारयात जन्मकैद वा १५ निसें २० दँ तक कैद अले अपराधी व मतियारया सम्पत्ति नापं जफत यायेगु व्यवस्था दु ।

च्वय् न्ह्यथना कथं हवाई यातायात झीगु देय्या भौगोलिक परिस्थिति कथं यक्व हे ज्या वःगु यातायातया साधन खः। अथेहे झीसं दँय्दसं छुं न छुं कथंया हवाई दुर्घटना जूगु खबर नं न्यनेमालाच्वंगु अवस्था दु चाहे राष्ट्रिय जुइमा वा अन्तर्राष्ट्रिय जुइमा। आः नकतिनि हे जक एअर फ्रान्सा, यमनया जहाज दुर्घटनाय् लाःगु समाचार झीसं न्यना ।

थन झीसं अझ सीके माःगु खँ छु धाःसां हवाई उडान नं थीथी कथंया फरक फरक रुलं ब्वयेगु याइ। गुगुं IFR (Instrument Flight Rule) खसा: गुंगुं VFR (Visual Flight Rule) खः। थ्व निगू रुलया फरक फरक हे दायित्व व आवश्यकता दु। झीथाय् आन्तरिक उडान अप्वः धयाथें VFR (Visual Flight Rule) कथं उडान जुइ। थ्व धइगु उचाईया फरक कथं ५ कि.मी. वा ८ कि.मि. visibilty (ककपिट न्ह्यःने खनेमाःगु) जुइमाः। थज्याःगु नियम दुसां तबि नेपाःया अप्वः धइथें आन्तरिक उडान मौसम बांमलाःगु इलय् दुर्घटना जूगु दु। थुकियात झीसं ऐनया दफा १० कथं नाला कायेगु वा मकायेगु ?

न्हापा न्हापा न्ह्यागु हे जूगु जूसां आः खुन्हु सर्वसाधारणया जनधनया सुरक्षाया निंतिं थ्व ख्यःया दक्व पक्षं थुकियात दुग्यंक दुवालाः वाःचायेकेमाःगु दु। थन झीसं सुयां कमी कमजोरी उलाः क्यनेत्यनागु नं मखु तर देय्या ऐन नियमया सही कार्यान्वयन, सही व्याख्या मजुल धाःसा अज्याःगु ऐन नियम कानून दुगु व मदुगुली छु पाइ? आः ला मनसुन वयाच्वंगु दु। उकिं झन सतर्क जुइमाःगु आवश्यकता दुसा सर्वसाधारण जनता नं थःगु जनधनया सुरक्षाय् अझ सचेत जुइमाःगु खनेदु ।

न्ह्यागु ऐन कानून नं यदि सही कार्यान्वन जुल धाःसा तिनि उकिया महत्व दइगु खः। उकिया कार्यान्वयन याइपिं वा मयाइपिं नं मनू हे खः। थांै मनूतय्गु नुगः बांलाकेया निंतिं सही जीविका याये माःगु नं छगू तःधंगु आवश्यकता खः। न्ह्याथे यानाः नं न्ह्यागु यानाः नं ध्यबा जक कमे यायेगु नीति नालेबलय् ऐन नियम, कानूनया पालना मयाइगु, कार्यान्वयन मयाइगुयात छु आश्चर्य धायेगु?
थुथाय्लाक्क धम्मपदया श्लोक (१३०) न्ह्यथनेगु पाय्छि तायेका:

सब्बें तसन्ति दण्डस्स -सब्बेसं जीवितं पियं।

अत्तानं उपमं कत्वा-न हनेय न घातये।। २

अर्थ: सकल प्राणीपिं दण्ड खनाः ग्याः, सकस्यां जिउया माया दु उकिं सकल प्राणीपिंत थः समान भाःपाः घात याये नं मते याके नं मते ।

उकिं खालि ध्यबा कमे यायेगु निंतिं कतःया ज्यानया बाजी तया जुइगु, गलत प्रतिर्स्पधा, गलत होडबाजी यानाः खतराजनक तरीकां वायुयान मब्वयेकेगु ब्वयेके मबीगु सम्बन्धित पक्षया जिम्मेवारी खः। थज्याःगु नीति नाला कायेया लागिं बुद्ध शिक्षा थांै दक्वः ख्यःयात आवश्यकता जुयाच्वंगु दु ।

न्हापा न्हापा थज्याःगु दुर्घटनाय् लानाः ज्यान वंपिं दक्वसिया आत्माया शुखशान्तिया कामना यासें आवंनिसें थज्याःगु तरीकां दुर्घटना मजुइमा धकाः कामना याये ।

More Stories Like this