नेपालभाषाय् आप्रवास साहित्य

नर्मदेश्वर प्रधान

बेजिङ्ग डक। छगू रेष्टुराँ। बानेश्वर। झिम्ह झिंन्याम्ह साहित्यिक व्यक्तित्वय् मुँज्या। वया बी माल। श्री कृष्णचन्द्रसिंह प्रधानज्युं नं झाइ। डा. गोविन्द भट्टराईया फोन वइ। सुथसिया ९ बजे कार्यक्रम स्थलय् वयेत इनाप याइ ।

डा. भट्टराई नेपाली साहित्यय् च्याःम्ह समिक्षक खः। विषेशतः उत्तर आधुनिकवाद ख्यलय् वय्कःया च्वसा न्ह्याः। वय्कलं छक्वः दः अनुरोध याइ 'छगू एफएमय् जिं उत्तर आधुनिक विषयय् प्रवचन श्रृखला न्ह्याकाच्वनागु । ज्याझ्वःयात छलफलय् हीकेगु बिचाः। 'छि सहभागी जुइ फइला?' जि विद्वान मखु। उत्तरआधुनिक विषयय् अभिरुची दु। नेपाली भाषाय् उत्तरआधुनिक विषयय् विद्वानत दु। श्रीकृष्ण गौतम, डा. अभि सुवेदी, डा. संजीव उप्रेती, नेत्र एटम। डा. भट्टराईलिसे इलय् ब्यलय् साहित्यिक चर्चा जुइ। वय्कः उत्तरआधुनिकवादं प्रेरित। समावेशीय खँ न्ह्यथनाच्वनी। शायद समावेशी पक्षं बिचाः याना हे जुइमाः। उत्तरआधुनिक विषय सहलह ज्याझ्वलय् ब्वति कायेत जितः लुमंकी। प्रस्ताव तइ। जि नेपालभाषा ख्यःयाम्ह खः ।

डा. भट्टराई व जि जानाः प्यंगू सहलहया श्रृंखला न्ह्याका । उकिया टेप डा. भट्टराईयाके दनि। ज्याझ्वःया श्रृंखला बारे पासापिनि दथुइ प्रचार यानादिसँ। अभिरुची दुपिंसं सीमखु। जिं नं पासापिंत सुचं बी। छिं नं फक्वः पासापिनिगु घेरा कयादिसा। डा. भट्टराई नं धयाच्वन। जि मती तये। गन थःगु विज्ञापन याः जुइगु। ताःपिंसं ताइ। स्वयात धायेगु। एफएम न्यँ धकाः। अय्नं छम्ह निम्हसित धया। धायेगु मन मदुसां ।

प्यंगू श्रृंखला क्वचाइ। ज्याझ्वलय् सहलहया वातावरण । अनौपचारिक। खँल्हाबलाया शैली। गबलें गम्भीर जुइ। गबलें न्हिला पिज्वइ। न्ह्यसः लिसः जुइ। संवाद न्ह्याइ। उत्तरआधुनिक सोचया मुलभूत खँय् विश्लेषण जुइ। देशय् वःगु हिउपाःया सन्दर्भय् थुकिया औचित्य छु? स्थान छु? वालेगु कुतः जुइ। ज्याझ्वः स्वयां बौद्धिक कसरत जुइ। जि विद्वान मखु। विद्वानसिद्ध यायेगु जिगु महत्वाकांक्षा नं मखु। सहभागिता जिगु कुतः जुइ। प्रयास खया बी ।

छन्हु युवा समिक्षक भाजु नेत्र एटम नापलाइ। धाइ 'सहलह ज्याझज्वः न्यना।' जिगु सहभागिता लुमंकी। विद्वान सत्यमोहन जोशीं नं न्यनादीगु जुयाच्वन। थःगु प्रतिक्रिया प्वंकादी। उत्तरआधुनिक थेंजाःगु निरस विषय। छिकपिंसं खुब न्हिला न्हिला न्ह्याकल।' उत्तर आधुनिक निरस मखु । गबलें मफुइगु रस दुगु फल खः। थ्वं थःत दावा याइ। जिपिं न्हिलेमाःथाय् जक न्हिलागु खः। अप्रसांगिक कथं मखु ।' सत्यमोहन दाईयात लिसः बियागु लुमं ।

सहलह ज्याझ्वः न्यंम्ह छम्ह पासा नापलाइ। झी भाषाया च्वमि। जिं वय्कःयात पूर्व सूचना बियागु। ज्यावःया विषय। जरुर न्यन जुइ वय्कलं। बौद्धिक खँय् सौख क्यनीम्ह। न्यना ला? जिं न्ह्यसः मयाना। पासां हे प्रतिक्रिया बी नि। जि पियाच्वने। तर मबिउ। जिं हे न्यना। एफएम न्यला ला? गय् च्वं? पासां लिसः बी "झूर, न्यनां न्यनेमफयाः जिं ला रेडियो तिना" पासाया स्पष्टोक्तिइ गर्वभाव दु। वय्कःया प्रतिक्रिया संस्कृति, गर्वयात कयाः छुं धायेगु जिके खँग्वः मदु। जिं छुं मधया। थौं नं वय्कःयात नापलाइ। वय्कःया गर्वयात जिं कदर याये। जि छम्ह शिक्षार्थी। नुगः विचलित यायेगु खँ वइ मखु ।

खँ ल्हाल्हां जिं मेगु लँपु ज्वन खनी। लिहां वये। खःगु लँपु ज्वने। बेजिङ्ग डक। मुँज्या। फुक्क नेपाली साहित्यया नांजाःपिं। सभानायः कृष्णचन्द्र प्रधानजु। नेपालभाषाया जि हे छम्ह। अमेरिकाय् च्वनाः च्वःगु छगू कविता सफूया विमोचन दुगु जुयाच्वन। मुख्यतः डा. भट्टराई नं डायसफोरिया कृतिशिजम्'
(आप्रवासीय् समीक्षा) विषय गहन लेख न्ह्यब्वयेगु ज्या जुल।'डायसफोरिया' धायेबलय् आप्रवासी खः। थौं लाखौंलाख नेपालीत देश त्वःताः विदेश वनाच्वन। विश्वया थाय्थासय् न्यनाच्वंगु दु। अनेक कारणं देश त्वःताः विदेशय् वनेगु चलन न्हापा नं दु। भारतय्, बर्माय्,। थौं विश्व व्यापीकरणया युग। विश्व खुल्ला जुइ। पिहां वनेगु चलन तीव्र जुइ। देश त्वःताः वनी। विदेशय् च्वनी। जीवन हनी। प्रवास आप्रवासय् वनाच्वनीपिनि सामाजिक सांस्कृतिक चेतनाय् न्हू न्हूगु अनुभूति, आयाम लुइ। स्वदेशं हःगु संस्कार, विदेशय् लुइकीगु अनुभूति मिश्रण जुइ। सांस्कृतिक द्वैध चेतनाय् आप्रवासीत ततःमतः क्यनी। उमि व्यक्तित्व चिरि बाइ। खण्डित जुइ। उभयोन्मुखी जुइ। जन्म देशया लुमन्ति, संस्कार, संस्कृतिं उमित कत्तिक ज्वनेत स्वइ। विदेशी अनुभूतिं कय्च्यायेत स्वइ। विदेशय् भ्रम, त्रास, असुरक्षा व बाध्यताया भावं छखे लिनाच्वनी। मेखेर रमझम भौतिक आकर्षण आधुनिकताय् मग्न जुयाच्वनी। आप्रवासीतसें थज्याःगु खण्डित, मिश्रित स्थितिइ याइगु श्रृजना आप्रवाशी साहित्य जुइ। आप्रवासी उपन्यास, कविता बाखंपाखें आप्रवासी मनोविज्ञान, सांस्कृतिक सामाजिक अस्मिता, संकट, समायोजन, छु गय् सीकेफइ। आप्रवासी साहित्ययात विश्लेषण यानाः स्वयेगु विधा 'डायसफोरिक समीक्षा' जुइ। समीक्षा ख्यलय् थ्व न्हूगु आयाम जुयाः लुइ । मुँज्याय् डा. गोविन्द भट्टराईज्युं समीक्षाया थ्व हे न्हूगु आयामपाखे ध्यानाकर्षण याइ ।

मुँज्याय् सकस्यां थःथःगु बिचाः प्वकी। जिगु पाः वइ। जिं धाये। जि साहित्यया विद्यार्थी। साहित्यया विद्यार्थी कथं फुक्क साहित्य सम्पर्कय् वये। सीके सयेके। थौं डा. भट्टराईपाखें यक्वः खँत सयेकाः जिगु ख्यः नेपालभाषा। लाखौंलाख नेपालत प्रवासय् वनाच्वंगु दु। तर पिहांवंपिं फुक्क सांस्कृतिक, भाषित दृष्टिकोणं 'होमोजिनियस' (छथी) कथंया मखु। थीथी संस्कृति, भाषा, जनजातीय नेपालीत संसारय् न्यनाच्वंगु दु। नेपाली भाषाया साहित्यकारत आप्रवासय् थ्यनेधुंकल। आप्रवासय् उमिसं संगठित साहित्यिक गतिविधि न्ह्याकी। डायसफोरिक साहित्यया विकास याइ। नेवाःत नं लाखौं पिने वनाच्वंगु दु। तर संगठीत जुयाः नेपालभाषा भाषिपिंसं आप्रवासी साहित्य विकास याये फयाच्वंगु मदु। आप्रवासय् च्वंपिं थीथी भाषाभाषी, संस्कृति, जनजातिया पुचलं नं साहित्य श्रृजना जूसां समावेशीय डायसफोरिक चेतना थुइके फइ। थुखेर विदेशय् च्वंपिं नेपालभाषा भाषितय्त 'डायसफोरिक' आप्रवासीय साहित्य सृजनापाखे नुगः सालेगु ई जुइधुंकल। थ्व विषय जिमिसं नं छुं याये। 'डा. भट्टराईपाखें ग्वाहालि दइगु आशा याये।' छिकपिनि गुगु नं कुतलय् ग्वाहालि याये। डा. भट्टराईजुं उबलय् विश्वास बी ।

More Stories Like this