नेपालमण्डलया लागा दुवाला - ५

विनोद साय्मि

६) आदिबासी जनजाति व मधेशीतय्सं वाःचायेके माःगु
सन् २००१ या जनगणनाय् नेवाः/पहरिया ल्याः १२ लाख ५७ हजार (१२ गू जिल्ला दुने ८ लाख २३ हजार) थथे हे तामाङत १२ लाख ८२ हजार (१२ गू जिल्लाय् ९ लाख १४ हजार) दु। ब्राम्हण व क्षेत्री थ्व १२ गू जिल्लाया लागाय् आपालं ल्याखय् थीथी इलय् दुहां वयाः च्वं वल। ब्राम्हण/क्षेत्रीत थन १४ लाख ३७ हजार गणना जूगु दु। थथे ५.६ प्रतिशतया ल्याखय् दुगु जातजातिया थाय् ब्राम्हण/क्षेत्रीत मध्यय् उमिगु न्याब्वय् छब्व जक थन बाय्हिलाः च्वं वयाच्वंगु खःसां उमिसं थनया नेवाः व तामाङ निगुलिं आदिबासी जनजातितय्त संकटय् लाकेगु क्रम न्ह्यानां तुं वनाच्वंगु दु। खय्त ला ब्राम्हण/क्षेत्रीत नापं मेमेगु जातजाति नं थन बाय्हिलाः च्वं वयाच्वंगु दु, अथे जूसां मेगु जातजातिपाखें नेवाः व तामाङतय्त गुगुं बांमलाःगु लिच्वः लाकूगु खने मदु। थुकिया मू हुनि उगु आदिबासी जनजाति बाय् मधेशीया जनसंख्या नेवाः बाय् तामाङ स्वयां म्हो जक दु। अथे जुयाः नेवाः, तामाङ्ग व मेगु गुगुं आदिबासी जनजाति बाय् मधेशी जातिं थःगु थासय् गबलें नं मछिंगु अवस्था वल धाःसा व दकलय् न्हापां ब्राम्हण /क्षेत्रीतपाखें जुइगु संभावना यक्वं दु। थुज्वःगु हे अवस्था मेमेगु आदिबासी जनजाति व मधेशीतय्त नं जूगु खनेदु। थन धाःसा मध्यमाञ्चलया १२ जिल्लां पिनेया ब्वनेज्या दुथ्याःगु मदु ।

७) मेगु आदिबासी जनजातिया बाहुल्यता
झिंनिगू जिल्ला दुने मेगु जातजातिया ल्याः अप्वः दुगु गाविस/नगरपालिकात क्वय् बिया कथं दु। थुगु झिंनिगू जिल्ला दुने मगर जनजाति १४ गू गाविस/ नगरपालिकाय् बाहुल्यता दु। थुपिं ८ गू सिन्धुली जिल्लाय् (३४७४१ म्ह मगर) व ३ गू रामेछाप जिल्लाय् लाः (१२०८० म्ह मगर)। शेर्पात १० गू गाविसय् बाहुल्यता दु। गुगु दोलखाय् ४ गू गाविस व सिन्धुपाल्चोकय् ६ गू गाविस लाः (२६२१७ म्ह शेर्पा) । थामित ७ गू गाविसय् बाहुल्यता दु। गुगु दोलखा ५ गू गाविस व सिन्धुपाल्चोकय् २ गू गाविस लाः (१९४०९ म्ह थामित) । गुरुङ ५ गू गाविसय् बाहुल्यता दु। गुगु मध्ये ३ गू धादिङ जिल्लाय् लाः, थुगु स्वंगू गाविसय् गुरुङत १९०१७ म्ह दु। चेपाङ्ग स्वंगू गाविसय् बाहुल्यता दु। गुगु निगू धादिङय् व १ गू मकवानपुर जिल्लाय् लाः। चेपाङ्ग बाहुल्यता दयाच्वंगु थुगु स्वंगू गाविसय् मुक्कं २०९७१ म्ह चेपाङ्ग जनजाति च्वनाच्वंगु दु ।

८) तिसिना - Conclusion
नेवाः लागा धइगु हे नेवाः ऐतिहासिक सांस्कृतिक, नेवाः संस्कार नाप स्वापू दुगु थाय्बाय् खः। राजधानी नापं आपालं शहर, बजाः, नगरपालिका दयाच्वंगु नेवाःतय्गु लागाय् श्रोत, साधन, शिक्षा रोजगारी पिनें मनूत दुहां वइगु अस्वाभाविक मखु। थुकिं यानाः नेवाः लागाय् जनगणनाया परिभाषा कथं म्ह ल्याः अप्वः खने दइगु नं स्वाभाविक हे खः। थथे थीथी जातजाति थाय्बाय् हिलाः थन दुहां वःसां थनया मू आदिबासी जनजाति नेवाः नापं तामाङयात लिच्वः लाकूपिं धइगु ब्राम्हण/क्षेत्री जक खः मेगु आदिबासी जनजाति वा तराईबासी मखु। थन झिंनिगू जिल्लाय् बाय्हिलाः च्वं वःपिं ब्राम्हण/क्षेत्री आपालं आपाः नेवाःत दुगु लागाय् च्वं वलसा तामाङत दुथाय् नं त्वःतूगु मदु ।

कन्हय्या संघीय राज्य प्रणालीइ नेपाःया दक्व स्वायत्त राज्यय् विश्वबिद्यालय निसें कयाः ततःधंगु अस्पताल, शिक्षा, स्वास्थ्य, न्हूगु टेक्नोलोजी आदिया सुविधा दयेवं उगु संघयापिं उज्वःगु सुविधाया नितिं राजधानी दुथाय् वया च्वने माली मखु। नापं नेपालमण्डलय् बाय्हिलाः ददँनिसें थन च्वनाच्वंपिं नं थःगु थासय् हे सकतां सुविधा दयेवं उपिं थःगु हे थासय् च्वं वने ययेकीगु संभावना दु। अथे हे तुं नेपालमण्डलं पिने पूर्वी तराई बाय् मेमेथाय् बाय्हिलाः च्वं वनाच्वंपिं नेवाःत नं न्हूगु संघीय राज्य प्रणाली जुइवं नेपालमण्डलय् हे दुहां वये फइगु नं संभावना दु । थुकिया नं ल्याःचाः स्वयेगु आवश्यक दु । हानं नेपालमण्डल नेवाः प्रदेशं पिने सिमानाय् लाः वंपिं नेवाः सतिक थःगु हे नेपालमण्डलय् च्वं वये फइगु नं संभावना दु ।

मध्यमाञ्चलया आदिबासी गुगु खः गुगु जाति लिपा च्वंवःपिं खः तिफ्याये धुंकेवं नेवाः वा तामाङया लागा छुटे यायेत दकलय् न्हापां नेवाः व तामाङ दुने स्वयागु बाहुल्यता दु स्वयेमाः। वयां लिपा निक्वःगुखुसी नेवाः तामाङ स्वयां ब्राम्हण/क्षेत्री वा गुगुं मेगु हे जनजातिया बाहुल्यता दयाच्वंसा उगु थासय् निगूगु थासय् नेवाः वा तामाङय् सुया बाहुल्यता दु स्वयेमाः। थुलि स्वये धुनेवं स्वक्वःगुखुसी नेवाः वा तामाङया गुगुं जातिया ऐतिहासिक वा सांस्कृतिक महत्वगु थाय्बाय् थःथःगु लागाय् मलानाच्वंगु दुसा व थाय् उगु हे जाति दुनेया संघय् दुथ्याकेमाः। प्यक्वःगुखुसी गनं नं नेवाः वा तामाङ लागा मस्वानाच्वन वा न्ह्याकिं वनाच्वंगु दुसा व छ्याये-वाये यायेमाः। न्याक्वःगुखुसी संघ दुनेया श्रोत वा साधनया बारे नं बिचाः यायेमाः।

जनगणनाया तथ्यांक नापं सांस्कृतिक व ऐतिहासिक पक्षयात नापं बिचाः यानाः थौंया नेवाः स्वायत्त राज्य नेपालमण्डल पूर्व व पश्चिमं ताःहाकः जुयाः पूर्वय् दोलखा नापं सिन्धुली रामेछापया नेवाः बस्तिनाप स्वाःगु ६४ शिवलिङ्ग मध्यय् कुशेश्वर व काफेश्वर महाद्यः दुगु गाविस, पश्चिमय् धादिङ तक न्यनाच्वंगु हे नेपालमण्डल लागा खनेदु।
थुगु नेपालमण्डल लागाय् नेवाः जाति नाप स्वानाच्वंगु ऐतिहासिक व सांस्कृतिक थाय्बाय् दुथ्याःगु दयेमाः। गुगुं कथं दुमथ्यानाच्वंसा दुथ्याकेगु कुतः हाकनं यायेमाः। अथे हे तुं तामाङ जातिया ऐतिहासिक व सांस्कृतिक थाय्बाय् नेपालमण्डल दुने लाः वयाच्वंगु दःसा व हाकनं उमित तुं लित बीगु ज्या नं यायेमाः ।

More Stories Like this