जनजाति व जनजाति सभासद्

दिलिप शाही 'शान्तियज्जु'

न्हूगु संविधान च्वयेगु निंतिं थीथी समिति व उपसमितिं थःथःगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु । गुलिखे समितिं धाःसा थःपिनि ज्या क्वचायेके धुंकूगु दु ।

थ्वहे झवलय् ज्या क्वचायेकेधुंकूगु छगू समिति खः राष्ट्रिय हित संरक्षण समिति । उगु समितिया अध्यक्ष अमिक शेरचनं संविधानसभाया अध्यक्षयात लःल्हाःगु प्रतिवेदनयात कयाः नं विज्ञतय्सं थःपिनि चिउताः प्वंकाच्वंगु दु ।

विशेषतः उगु समितिं थःपिनि प्रतिवेदनय् जनजातियात अल्पमतया धलखय् लाका तल धइगु खँ वंगु छुं न्हि न्ह्यः जूगु छगू ज्याझवलय् नेपालभाषा ख्यःया न्ह्यलुवा मल्ल. के सुन्दरं धयादीगु दु । तर थ्व खँ गुलि प्रचार जुइमाःगु खः उलि मजूगु धाःसा आर्श्चर्यया खँ जुया बिउगु दु ।

संविधानया थीथी समितिं थःपिनि सुझावत तयार यानाच्वंगु इलय् पिहां वयेमाःगु थज्याःगु खँ आः वयाः तिनि पिदनीगु धइगु झीगु निंतिं विडम्बनाया खँ जुयाच्वंगु दु ।

उगु हे ज्याझ्वलय् भाजु मल्ल. के सुन्दरं मेगु छगू नं जानकारी बियादीगु दु कि संविधानसभाय् प्रतिनिधित्व यानाच्वंपिं जनजातिया नेतातय्सं तकं आदिवासी जनजाति छु खः धइगु खँ मसियाः हे अल्पमतय् लाःगु खः ।

जब संविधानसभाय् प्रतिनिधित्व यानाच्वंपिं जनजातिया नेतातय्सं हे थःपिं छु खः धकाः मसिउगु अवस्था वइसा वय्कःपिंसं अपाय्हाकःगु आन्दोलन यानाच्वंगुया औचित्यय् नं थौं वयाः न्ह्यसः ब्वलनीगु स्वाभाविक खः । थन थःगु अधिकारया निंतिं आन्दोलन यानाच्वंपिंसं थःत दयेमाःगु अधिकार छु धकाः मसिउसा वास्तवय् उमिसं राज्यनाप जिमित थ्व माः व माः धकाः दावी यायेगु वा माग यायेगु छु ले - थ्व थौं तःधंगु न्ह्यसः जुयाः ब्वलंगु दु ।

खतुं संविधान च्वयाच्वंगु इलय् झीसं हरेक खँय् ध्यान बियाः स्वयाच्वने मालीगु जुइ । तर च्वय् न्ह्यथनागु खँय् झीसं ध्यान बिया मच्वनागु जकं खः ला धइगु आशंका नं थन ब्वलनाच्वंगु दु ।

थ्वर् इ आदिवासी जनजातिया निंतिं छगू तःधंगु चुनौतीयार् इ खः । थ्व इलय् झी सकलें थःगु अधिकारया निंतिं सचेत व सजग जुयाच्वनेमाःगु ई खः । तर विडम्बना, सुझाव समितिइ आम जनजातियात अल्पसंख्यकय् लाका तलं तबि झीत उकिया जानकारी थौं वयाः जक जुइगु धइगु झीगु अकर्मण्यता जकं मखु ला धइगु न्ह्यसः नं ब्वलनाच्वंगु दु ।

थौं आदिवासी जनजातितय्सं थःगु अधिकार माः धकाः थपाय्धंगु आन्दोलन न्ह्याकाच्वंगु दु तर सामान्य खँय् तकं चिउताः प्वंके मफइगु वा उकिया बारे सजग जुया मच्वनेगु धइगु झीत हे द्यापं लाइगु खँ खः । अथे जुयाः आः वयाः नेवाःतलिसे सम्बन्धित संस्थातय्सं थुखेपाखे वाःचायेकेमाःगु अवस्था थौं जुयाच्वंगु दु ।

थनथाय् लाक न्ह्यथनेबहःगु छता खँ छु खः धाःसां सभासद् शेरचनया समितिं गुगु इलय् सुझाव तयार याःगु खः व इलय् आपालं जनजातिया नेतातय्सं तकं थःपिं नं अल्पमतय् लाःपिं खः धकाः सुझाव बियागु धकाः स्वीकार नं यानादीगु दु । थ्व वय्कःपिंसं चायेकं वा मचायेकं, बा मसीकं याःगु निश्चित रुपं खः । अथे जुयाः आः थःगु अधिकारया बारे मसिउपिं सभासद्तय्त नं जातीय अधिकारया बारे ध्वाथुइकेमाःगु अवस्था थन ब्वलंगु दु ।

खतुं थ्व ज्या न्हापा हे याये फयेकेमाःगु खः । तर थीथी कारणं यानाः न्हापा याये मफुत जुइफु । तर आः नं यदि इलय् झीसं ध्वाथुइकेगु कुतः यात धाःसा निश्चित रुपं उपिं सभासदतय्त थ्व सम्बन्धय् प्रशिक्षित यानाः झीगु सः सदनय् थ्वयेके फइगु अझ नं दनि ।

वास्तवय् थ्व देशय् हिउपाः वःसां तबि आः तक नं राज्य सत्ताय् हालीमुहाली यानाच्वंगु जातितय्सं झीत झीगु अधिकार बीत न्ह्यचिउगु मदुनि । अले थज्याःगु इलय् जनजातिया सभासद्तय्सं हे छुं मसिउगु अवस्था जुल धाःसा झीत हाकनं नं झंगः लाये फइगुपाखे मिखा ब्वये हे माः ।

राज्य सत्ताय् दुपिंसं वा ताः इलंनिसें राज्यसत्ताय् थःपिनि हालिमुहाली यानाच्वंगु इलय् थःगु अधिकारय् मेपिंसं गुगुं नं कथंया हस्तक्षेप मयायेमा वा थःपिंसं उपभोग यानाच्वनागु सुयात नं इने म्वाःलेमा धकाः बिचाः याइगु स्वाभाविक खः । अझ थौं

राज्य सत्ताय् हे सकसितं अधिकार माः धकाः धयाच्वनागु इलय् उगु अधिकारयात फयांफछि मेपिंलिसे इने म्वाःलेमा धकाः बिचाः याइगु नं स्वाभाविक खः ।

झीसं वाःचायेकेमाःगु खँ थुलि हे जक खः कि आदिवासी सभासद्तय्सं जनजाति धाःगु अल्पमत मखु धकाः मसिल जुइफु तर उगु समितिइ च्वंपिं मेपिंसं मसिउगु निश्चित रुपं खइ मखु । तर सुयातं थुइका बीगु धइगु थःगु अधिकार क्वपालेगु खः धकाः थूपिं ब्रम्हूवादीतय्सं थःगु स्वार्थ कथं जक ज्या याइगु नं स्वाभाविक जूगुलिं थन न्ह्यलं चायेकेमाःपिं धइगु आम आदिवासी जनजाति हे खः । अथे जुयाः नेवाः लगायत थीथी जनजाति थःगु जातिया सभासद्तय्त गुलि फु उलि याकनं जनजाति धइगु छु खः अले झीत गज्याःगज्याःगु अधिकार माः धकाः थुइकेगु ज्या याये हथाय् जुइधुंकूगु दु ।

थौं नं हल्ला न्यंकाच्वंगु दु संघीयतां देय् कुचा दली धकाः । अथे जुयाः हल्ला न्यंकाच्वंपिंत हे र्समर्थन जुइ कथं सभासद्तय्सं हस्ताक्षर याये स्वयां न्ह्यः हे अधिकारया बारे व्यापक बहस व सहलह यानाः सकलें जनजातिया छगू हे धापू दयेकाः न्ह्याः वनेमाःगु दु ।

More Stories Like this