म्ह्याय् बुइकेगुसा गरीब जुयादिसँ

छितः काय यः लाकि म्ह्याय् यः ? संसारय् गय् जुलकि काय बुइ, गय् जुल कि म्ह्याय् बुइ धइगु यक्व अनुसन्धान, विश्वास व चर्चा जुयाच्वंबलय् दक्वसित अजू चायेकीगु न्हूगु छगू निष्कर्षपिहां वःगु दु । थ्व अनुसन्धानयात विश्वास यायेगु खःसा म्ह्याय् बुइकेत गरीब जुइ माली थें च्वं ।

म्ह्याय् बुइकेगु खःला ? गरीब जुयादिसँ । अप्रिmकाया रुवाण्डाय् जूगु छगू अध्ययनं थथे क्यंगु दु कि तःम्ह मिसात बिदा याइ, उकी क्वय्या स्तरयापिं वा गरीबपिं बल्लाःपिंसं काय्पिं स्वयां म्ह्याय्पिं बुइकीगु सम्भावना अप्वः दइ । थुकिं मनूतय् मां जुइपिनिगु सामाजिक स्तरं उमिसं काय बुइकी लाकि म्ह्याय् बुइकी धइगु निर्धारण यायेफु ।

सन् १९७३ य् विकासवादी जीव वैज्ञानिक रिचार्ड टिर््रभर्स व डान विलियार्डं अनुमान याःगु खः कि यक्व प्रजातितय् उमिगु सामाजिक व वातावरणीय कारणं कायपिं यक्व दइ लाकि म्ह्याय्पिं यक्व दइ धइगु निर्ण्र्ाायाइ । गथे कि न्हूम्ह भालेया यक्व पोथीलिसे ज्वःचिनीपिं प्रजातितय् स्वस्थपिं भालेपिनि प्रजननया यक्व फाइदा दयाच्वनी छाय् धाःसा इमि यक्व ज्वःचिनीपिं पोथीत दयाच्वनी । उपिं वैज्ञानिकतय्गु 'ट्रार्इभर्स बिलियार्ड अनुमान'या कथं धाःसा तःम्हलिसे ज्वःचिनीगु थज्याःगु समाजय् धनीपिं मिसापिनि काय बुइगु यक्व सम्भावना दु, छाय्धाःसां कायपिनि थःगु मांबौपिनिगु जीन कायेगु यक्व सम्भावना दु । जबकि यदि तःम्ह तःम्हलिसे हे ज्वःचिनीगु अवस्थाय् मांपिनि लगानी यायेगु श्रोत अनुसार वा थःगु जीन बीगु अवस्था मदुसा उमिसं यक्व धयाथें न्ह्याय् बुइकी, छाय्धाःसां धनी व फुपिं मिजंतय् जक यक्व कलाः दइ, अले म्ह्याय्मस्तय् ज्वःचिनीबलय् अन उमिगु सामाजिकस्तरया सवाल वइ मखु ।

दथुइ जूगु थीथी अनुसन्धानं ट्रार्इभर्स विलियार्ड अनुमानयात बः बिउगु खः । उकी ह्याउँम्ह मृग, छुँ व थीथी प्रकारया माकःतय्गु अध्ययनया नां कायेफु । मनूतय्गु हे बारे जूगु हंगेरियन रोमाया अध्ययन व इथियोपियाया गरीब मांपिनिगु अध्ययनं नं व अनुमान पुष्टी याःगु दु । अले आधुनिक भेनेजुयला व सुडानया बारी जनजातितय्गु अध्ययनं धाःसा थज्याःगु हे लिच्वः मक्यं ।

नेदरल्याण्डस्या ग्रोनिंगेन विश्वविद्यालयया विकासवादी मनोवैज्ञानिक टमस पोलेटया बिचाः कथं व अध्ययनय् मांपिनिगु बांलाःगु वा बांमलाःगु अवस्थां छु फरक याइ धकाः क्यनेत स्वयाच्वंपिं वैज्ञानिकतय्गु कारणं थ्व अलमल वःगु खः । अथे जूगुलिं पोलेटं मांपिनिगु छगू न्हूगु अवस्थायात कयाः अध्ययन यात - वं यक्व कलाः तइगु रुवाण्डाया समाजय् अध्ययन यात गन सामाजिक स्तरतय्गु सम्बन्ध, श्रोतया उपलब्धता व काय म्ह्यायपिनिगु बारे समस्याया गथः फ्यने अःपु ।

थ्व टीमं रुवाण्डाया १२ गू क्ष्ँेत्रया ८४३,००० मिसातय्गृु तथ्यांक काल अले छम्ह जक कलाः दुम्ह भाःतया कलाः, यक्व कलाः दुगु परिवारया न्हापांम्ह वा निम्हम्ह कलाः व अज्याःगु हे परिवारया स्वम्हम्ह कलाः धकाः स्वब्वय् ब्वथलाः उमि मस्त मध्यय् ग्वःम्ह काय दु अले ग्वःम्ह म्ह्याय् दु धकाः अध्ययन यात । थुकिया अनुसन्धानकर्तातय्सं लुइकल कि स्वम्हम्ह कलाः जूवंपिनि कम जक मस्त दइ अले उमि काय् बुइगु सम्भावना स्वयां च्वय्या स्तरया कलाःपिनि स्वयां म्ह्याय् बुइगु सम्भावना ९ प्रतिशत निसें १२ प्रतिशत यक्व दइ । छम्ह जक कलाः दुम्ह भाःतया कलाः, न्हापांम्ह कलाः व निम्हम्ह कलाःया धाःसा म्ह्याय्पिं स्वयां कायपिं यक्व दु ।

पोलेट व वया पासापिनि विश्वास दु कि थ्व लिच्वः ट्रार्इभर्स विलियार्ड अनुमान लिसे ज्वःलाः । बुधवार उमिसं जीवविज्ञानपत्रय् प्रकाशन याःगु छगू प्रतिवेदनया तर्क थ्व दु कि छम्ह जक कलाः जुइगु वा न्हापांम्ह कलाः जुइगु थेंज्याःगु प्रभावशाली अवस्थाय् च्वनीपिं मिस्तय् शरीरय् 'टेस्टोसटेरोन' नांगु मिजंतय्के यक्व दइगु ग्रन्थी दइ अले उकिं उमित काय बुइकेत ग्वाहालि याइ ।

मेखे कोलम्बिया विश्वविद्यालयया अर्थशास्त्री लीना एडलुण्डं पोलेटया अध्ययन विधि बांलाःगु व कलाःया तह -न्हापांम्ह वा लिपांम्ह) धइगु मिस्तय्गु स्तर नापे यायेगु बांलाःगु तरिका खः धकाः धाःगु दु । एडलुण्डं न्हापा ट्रार्इभर्स विलियार्ड अनुमान गथे यानाः सामाजिक स्तरलिसे ज्वःलाइ धकाः अध्ययन याःगु खः । वयागु बिचाः कथं क्वय्यापिं कलाःपिंसं साक्क भिंक नये मखनीगु जुइफु अले उकिं उमिसं बुइकीपिं मस्तय्गु लिङ्ग नं निर्धारण यायेफु । वं ला मांपिंत ग्लूकोजया मात्रा मगात कि यक्व धइथें म्ह्याय् बुइ धकाः नं धाःगु दु ।