मुद्दा 'राजनैतिक अहम्' खः कि 'नागरिक सर्वोच्चता'

नरेशवीर शाक्य

मुलुकय् ब्वलनाच्वंगु राजनैतिक तरलताय् दुने आः खुक्वःगु संसदया अधिवेशन शुरु जूगु खःसां आःया राजनैतिक अन्यौलता अन्त जूगु अनुभव धाःसा जुइ मफुनि । देय्या दकलय् अप्वः सभासद दुगु राजनैतिक पार्टीत पिने तयाः आः न्ह्यानाच्वंगु सरकारं आः तकं पूर्णता काये मफुनि । नेपाःया राजनैतिक वृत्तय् वःगु तःधंगु परिवर्तन व स्वसःत्यादँ न्ह्यवंनिसें न्ह्यानाच्वंगु राजतन्त्रया अन्त जुयाः गणतन्त्रया उदय जुल धकाः धायेगु याःसां जनता अझं र्सार्वभौम जुइफुगु अनुभव सुनां नं याये फयाच्वंगु मदुनि । अझं राजनैतिक पार्टसं थःपिनि बाहुबलया लिधंसाय् सत्ता कब्जा यानाः मुलुकय् राज यायेगु म्हगस त्वःतूगु मदुनि ।

मुलुकय् राजनैतिक परिवर्तन लिपा आम जनतां शान्ति सुरक्षा लिसें मुलुक अग्रगतिं विकासया लँपुइ न्ह्याइगु विश्वास काःगु खः । झिंनिदँया सशस्त्र युद्ध लिपा जूगु मुलुकया तहस नहस आर्थिक अवस्था सुधार जुइगु पर्ूवाधार तयार जुइ माःगु खः । तर मुलुक न्ह्याबलें अशान्त जुयाः बन्द हडतालं देय्या विकासं अझं गति काये फयाच्वंगु मदुनि । थुकथं आम जनता सतकय् कुहां वयाः देशया आर्थिक विकासयात प्रभावित यानाच्वंगु दु । मेखे स्वयम राज्य पक्ष, राजनैतिक पार्टीनं मुलुकया राजस्व बिना कारण सितिकं छ्वयाः राजनैतिक पार्टीसं राज्यया धन लुटे यायेगु ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु । थ्व नेपाः थेंज्याःगु गरीब राष्ट्रया निंतिं हितकारी खँ मखु ।

नेपाःया संविधानसभाय् ६०१ सभासदया प्रावधान तयाः राज्यया सीमित स्रोतं थुमित लहीगु तसकं हे आर्थिक भार जुइगु ज्या खः । उकिसनं संसदया सभासदतय्सं मुलुकया ब्यवस्थापिका संसदयात हे ठप्प यानाः केवल तलब व भत्ता जक ल्हातय् लाका मुलुकयात अझं कंगाल यायेगु ज्याय् थुपिं न्ह्यचिलाच्वंगु दु । संसदया न्याक्वःगु अधिवशेनं छन्हु हे ज्या मयासे सभासदतय्सं लांलां तक भत्ता व तलब ल्हातय् लाकल । संसद अवरुद्ध यायेगु ज्याय् मुलुकया ततःधंगु स्वगुलिं

राजनैतिक पार्टी नेकपा (एमाले), नेपाली कांग्रेस व एनेकपा (माओवादी)या भूमिका सक्रिय रुपं खने दत । मुलुक आः संक्रमणकालय् न्ह्यानाः न्हूगु संविधान निर्माण यायेमाःगु इलय् पार्टी स्वार्थया कारणं करोडौं तकाया राजस्व अनुपात्दक जुयाः खर्च जुल । थुकिया जिम्मेवारी राजनैतिक पार्टीसं क्वबीमाःगु खँय् शंका मदु । थुकिया ल्याःचाः छन्हु आम जनतां माली हे तिनि ।

आःया परिपे्रक्षय् दकलय् अप्वः सभासद दुगु पार्टी नेकपा माओवादी खः । अप्रत्यासित रुपं राजनैतिक ख्यलय् वःगु हिउपाःया कारणं सत्तारुढ जुयाच्वंगु माओवादीया अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालं प्रधानमन्त्री पदं राजीनामा बियाः मुलुकयात अनिर्णया बन्दी याना बिल । थुकिं यानाः हाकनं छक्वः संसदीय ब्यवस्थाया दकलय् बांमलाःगु पक्ष 'राजनैतिक धु्रवीकरया'यात आश्रय बीगु ज्या याना बिल । सुना नं राजीनामा मफ्वंकं 'नागरिक सर्वोच्चता'या नामय् बिउगु राजीनामा वास्तवय् छगू 'राजनैतिक अहमता' बाहेक मेता छुं मखुगु खँ आः बुलुहुँ सी दया वयाच्वंगु दु । थःपिनिगु अहमतां त्वःतूगु सरकार आः थःपिनिगु नेतृत्व बिना न्ह्याये मफइगु दाबी यासें आः हाकनं 'राष्ट्रिय सरकार'या अव-धारणा हयाः वर्तमान सरकारयात ज्या याके मबीगु नीति एनेकपा (माओवादीं) न्ह्यःने हयाच्वंगु दु । दकलय् अप्वः सभासद दुगु राजनैतिक पार्टी तय्गु कारणं नेपाःया न्हू संविधान थुमित निर्ण्रय प्रक्रियां पिने तयाः निर्माण जुइ मफइगु खँय् शंका मदु । तर दकलय् अप्वः सभासद दुगु पार्टी दम्भया कारणं संविधान निर्माणया ज्यां गति काये मफयाच्वंगु खँ नं वास्तविकता खः ।

थःपिंसं न्ह्याके मबिउगु संसदयात आः एकतर्फी घोषणा याना खुक्वःगु अधिवेशन न्ह्याके बियाः थःपिंसं मुलुकयात अनिर्ण्रया बन्दीं मुक्त यानागु आसयया संवोधन एनेकपा (माओवादी)या संसदीय दलया नेता व पुलांम्ह प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालं संसदय् यात । अपाय्हाकःगु संवोधनया लिउने थःपिंसं संसद अवरोध यानाः मुलुकयात गज्याःगु हानी नोक्सानी जुल धयागु आभास तकं न्ह्यब्वयेगु ज्या मजुसे हाकनं दम्भ व अहंकारया खँ जक न्ह्यथनेगु बाहेक मेता छुं मजुल । प्रधानमन्त्रीं याइगु संवोधनया भाय् मिले मजुल धकाः स्वन्हु तक पार्टी दुने सहलह यात तर प्रतिपक्ष दलया नेताया हैसियतं बिउगु भाषण गनं राज्य प्रतिया दायित्व, जिम्मेवारीया खँ न्ह्यःने मवल । केवल थःगु पार्टी दम्भयात न्ह्यःने ब्वयाः अझ संसद न्ह्याके बियागु ज्याय् तकं थःपिनि उदारता दुगु आसयया खँ पिदन । तर वास्तवय् एनेकपा (माओवादी) मूलधारया राजनीतिं गुलि लिचिलेधुंकूगु दु धयागु खँ थज्याःगु हे अनेक खं स्पष्ट याना हयाच्वंगु दु । मूल मन्त्र जुयाच्वंगु नागरिक स्वतन्त्रता केवल आः भाषणया विषय जुयाच्वंगु दु । थःपिंसं ल्ह्वना वयाच्वंगु मुद्दायात स्वीन्हुया म्याद थःपिंसं हे बियाः 'बहादुरीका साथ लिहांवःगु' दु । थःपिंसं याना वयाच्वनागु संसद अवरुद्ध खुल्ला यायेगु बाहेक मेता विकल्प हे मदयेधुंकूगु वास्तविकतायात छुं नं कथं त्वपुइगु स्थिति आः मदयेधुंकल । सरकारं आः संसदय् बजेट पेश मजुल धाःसा मुलुक ठप्प जुइगु स्थिति स्वयां आःया बजेटं क्यान्टोनमेन्टय् च्वनाच्वंपिं थः लडाकुतय्त संवोधन मयाइगु भयं नं आःया बजेट सहमति कथं न्ह्यब्वयेके बीगु सहमतिया नाटक आःया चालु संसद खः । एनेकपा (माओवादी)या क्यान्टोनमेन्टय् च्वंपिं लडाकुतय् भरणपोषण दातृ राष्ट्रतय्सं मयाइगु जुसेंलि राज्यपाखेया नरमदृष्टि थुमिगु निंतिं अपरिहार्य जुया बिउगु खः । थःपिनि अस्तित्वया मूल आधार जुयाच्वंपिं लडाकुतय्त विचलित यायेगु आँट पार्टीयाये मफइगु कारणं जक (एनेकपा) माओवादी छपलाः लिचिलेत बाध्य जूगु खः । तर थुकियात नं जनतापाखें सहानुभूति काये फइगु रणनीति दयेकाः मुलुक ठप्प जुइगुपाखें बचे यायेत संसद चालू याके बियागु खः धकाः खँ न्ह्यःने हयाच्वंगु खः ।

राजनैतिक पार्टीगु थज्याःगु रवैयां मुलुकया भिं मजुइगु निश्चित खः । उकिं पार्टी स्वार्थयात जक ध्यानय् मतसे समग्र मुलुकया हितया निंतिं सकल नेपाःमितय्सं चिन्तन यायेमाःगु आःया अवस्था खः ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this