धर्मचक्र प्रवर्तन दिवस

लक्ष्मीचन्द्र बज्राचार्य

न्ह्यखँ :

समाजय् गबलय् गबलय् दान शील भावनाया नापनापं धर्मया थीथी अभ्यासया खँ वइ उबलय् उबलय् २५९८ दँ न्ह्यःया ई लुमनी गुगु इलय् सिद्धार्थ गौतम बुद्धं न्हापाखुसी उपदेश यानाबिज्याःगु खः । अथे ला थ्व उपदेशय् वसपोल स्वयां न्हापायापिं बुद्धिपंसं बियाबिज्याःगु धर्मोपदेशनाप स्वापू मदुगु मखु । तर ताः ईया दथुइ खनेमदये धुंकूगु धर्मया शिक्षु वसपोलं थःगु हे कुतलं हानं बोध यानाः मानव समाजयात क्यना- बिज्यात । थ्व हे झीगु निंतिं अहोभाग्यया खँ जुल । थुगु अहोभाग्ययात हानं छक्वः लुमंकेगु ह्वःताः झीगु न्ह्यःने वयाच्वन ।

विशेष प्रवेश :

सिद्धार्थ कुमारं बोधिज्ञान लाना कया बिज्यायेधुंकाः थम्हं थुइकागु ज्ञान मेपिंत कना थुइके फइ ला मफइ ला धइगु बिचाः यानाबिज्यात । यक्व बिचाः यानाःलि मानव कल्याणया निंतिं थम्हं थुइकूगु ज्ञान प्रचार यायेगु क्वःछिनाबिज्यात । नापनापं वसपोलं पाचवर्गीय भिक्षुपिंसं थुगु सम्बोधी ज्ञान थुइके फइ धइगु सीकाः बुद्धत्व लाभ जूगु निला लिपा वसपोल सारनाथय् बिज्यात । थुपिं न्याम्ह भिक्षुपिंसं सिद्धार्थयात खुदँ तक सेवा याःगु खः गुगु इलय् वसपोलं बुद्धत्व लाभया निंतिं कुतः याना बिज्यानाच्वंगु खः ।

सारनाथय् बुद्धं पाचवर्गीय भिक्षुपिंत थम्हं अप्वः थाकु नं मजूगु विलासपूर्ण नं मजूगु दथुया लँपु सम्बोधी ज्ञान लानाकयागु दृष्टान्त क्यनाः प्यंगू आर्यसत्यया खँ प्रकाश यानाबिज्यात । थुकी दुने वसपोल न्हापांगु दुःख सत्य अथवा जन्म जुइगु बुरा जुइगु ल्वगि जुइगु मृत्यु जुइगु यःपिंनाप बायाच्वने मालीगु मयःपिंनाप व्हनाच्वने मालीगु मनय् तयागु पूमवनीगु व संक्षिप्त कथं धायेमाल धाःसा थ्व पाचस्कन्ध घानाच्वने मालीगु हे दुःख खः धइगु खँ उला क्यना यानाबिज्याःगु खः । निगूगु दुःख समुदयसत्य अथवा दुःख उत्पन्न जुइगुया कारणया रुपय् कामतृष्णा, भवतृष्णा व विभवतृष्णायात क्यनाबिज्यात । स्वंगूगु दुःख निरोध सत्य अथवा दुःख मदयेके फु धइगु खँय् आश्वस्त यानाबिज्यात । प्यंगूगु दुःख निरोधगामिनि पतिपदा सत्य अथवा दुःख निराकरण जुइगु उपाय नं दु धकाः वसपोलं च्यापु लँ दुगु आर्यअष्टांगिक मार्गया उपदेश यानाबिज्यात । उपदेशया अन्तय् न्याम्ह भिक्षुपिं मध्यय् कोण्ड भिक्षुं दकलय् न्हापां थ्व उपदेश थुइकल । वसपोलयाके निर्मल धर्मचक्ष्ा उत्पन्न जुल । तृष्णा क्षँय जुल । थुकथं बुद्धं दकलय् न्हापां न्याम्ह भिक्षुपिंत उपदेश याना बिज्याःगु आषाढ पुन्हिया दिंयात धर्मचक्र प्रवर्तन दिवस धकाः हनीगु खः ।

धर्मचक्र प्रवर्तन दिवसया महत्व :

वसपोल बुद्धं न्हापां उपदेश यानाबिज्याःगुया नापं मेमेगु नं थीथी संयोग लाःगुलिं थ्व दिं झन महत्व जाल । व महत्वपूर्णगु संयोगत नं लुमंकेबह जू । सिद्धार्थया मां मायादेवी तसकं हे धार्मिक स्वभावयाम्ह जुयाच्वन । छक्वः आषाढ पुन्हि कुन्हु वसपोल उपोसथ ब्रतय् च्वनाः दानधर्म यासें नुगः लय्तायेकाः न्ह्यः वयेका बिज्यात । न्ह्यलय् छम्ह तुयूम्ह किसि स्वँथं पलेस्वां ज्वनाः वसपोलया खातायात स्वचाः चाःहुलाः थःगु प्वाथय् दुहां वंगु म्हगस खन । कन्हय् कुन्हु ज्योतिषिपंत क्यंबलय् वसपोलया प्वाथय् दुगु नापं वसपोलपाखें काय्मचा बुइगु खँ शुद्धोदनयात पेश यात । व कथं झिला लिपा मायादेवीपाखें सिद्धार्थ बुल ।

सिद्धार्थ मचाबलय्निसें हे दयालु व मिलनसार स्वभाव दुम्ह जुयाच्वन । सुयागुं दुःख पीडा जूगु वसपोलं सह याये मफु । ल्याय्म्ह जुयां नं व स्वभाव हिला मवं । मनूतय्त सांसारिक दुःखं गथे यानाः बिस्कं तयेफइ धइगु चिन्तनाय् वसपोल सदां डुबे जुयाच्वनीगु जुयाच्वन । बुरा जुइमाःगु ल्वगि जुइमाःगु सीमाःगु जक लुमंके वया थ्व दुःखं छुटे जुइगु लँ लुइकाः थः सहित सकल प्राणीयात उद्धार यायेगु ज्याय् लिपा लाइ धइगु खँय् पीर जुइगु जुयाच्वन । उकिं आषाढ पुन्हिया चान्हय् नकतिनि बूम्ह ह्याउँमचा राहुलया मतिनायात समेत तिलाञ्जली बिया थः पासा छन्दक व कण्ठक सलया ग्वाहालिं कयाः गृहत्याग यानाबिज्यात ।

मेगु छगू न्ह्याइपुगु घटना नं दु । बुद्धत्व लाभ जुइधुंकाःया खँ खः । राजगृहया छम्ह साहुयात श्रीखण्डया त्वाकः छगू लुल । वं उकियात भिक्षापात्र दयेकाः ताःहाकःगु कथि तयाः छथाय् थनाः थ्व पात्र सुनां काये फइ वयात थ्व पात्रयालिसें मेगु नं यक्व सिरपाः बीगु धकाः प्रचार यात । पिण्डोल भारद्वाज धइम्ह छम्ह भिक्षु थःगु ऋद्धिबलं ब्वया वनाः व भिक्षा पात्र काल । नगरय् व चर्चाया विषय जुल । बुद्धं थ्व खँ सीवं उम्ह भिक्षुयात ब्वः बियाः धिक्कारे यानाबिज्यात । नापं आवंलि भिक्षुपिंसं ऋद्धि क्यने मदु धकाः नियम दयेकाबिज्यात । थ्वयात उबलय् सिद्धार्थ गौतम बुद्धया विरोधीतय्सं थःपिंनाप प्रतिस्पर्धा यायेमाली धकाः ग्यानाः बुद्धं ऋद्धि क्यने मजिउगु नियम दयेकल धकाः बय्बय् यानाबिल । थ्व खँ बिम्बिसार जुजुयाथाय् तक नं थ्यन । बुद्धयात होचे यानाः बय्बय् जूगु जुजुयात मयल । जुजुं बुद्धयाके थ्व सम्बन्धय् न्यनेकने यात । वसपोलं क्यबय् स्वां थ्वये मदु धइगु नियम मेपिंत जक खः । व नियम क्यबया थुवाःयात मखु धइगु उपमा क्यनाः वसपोलं थःगु बिरोधय् बय्बय् याना जूपिंत ऋद्धि क्यनेगु बचं नापं हाथ्या बियाबिज्यात । व कथं आषाढ पुन्हि कुन्हु यमक प्रातिहार्य धइगु ऋद्धि क्यनाबिज्यात । अथे हे बुद्धं मांया गुण लुमंकाबिज्यात । दिव्यचक्षं वसपोलं मां मायादेवी त्रायितंश भुवनय् दुगु सीकाः आषाढ पुन्हि कुन्हु अन वनाः वसपोलं थः मांयात अभिधर्म अथवा चित्तय् स्वभाव सम्बन्धय् उपदेश यानाबिज्यात ।

थुपिं घटनात बुद्धया नापनापं वसपोलं बियाबिज्याःगु शिल समाधि व प्रज्ञा व चित्त सम्बन्धी ज्ञान नाप नं स्वापू दु । उकिं थ्व दिं तसकं महत्वं जाःगु दिं खः ।

धर्मचक्र प्रवर्तन दिवसया उपयोग :

थुगु दिंयात लुमंके जक फत धाःसां झीत वसपोलं क्यनाबिज्याःगु लँय् न्यासि वनेत ग्वाहालि जुइ । थुकिया निंतिं शील पालन यायेगु कुतः यायेमाः । भावनाया अभ्यास यासें चित्तया स्वभावयात थुइकाः थुकियात कजे यायेगु कुतः यायेमाः । थुकिं बांमलाःगु बानीत म्हो जुयावनी । बांमलाःगु बिचाः तना वनी । शान्ति प्रँप्त जुइ । थ्व हे खँयात ध्यानय् तयाः धर्मचक्र प्रवर्तन दिं कुन्हु निसें अथवा आषाढ पुन्हि कुन्हुनिसें मनूत बिहारय् वनाः गुम्बाय् वनाः अथे हे बहाबही वनाः बुद्धधर्म सम्बन्धी शिक्षापदं जायाच्वंगु पूजापाठ याइगु चलन दु । थःथःपिंसं फु थें बांमलाःगु बानी त्वःतेगु व धर्मानुकूल आचरण यायेगु अधिष्ठान याइगु चलन दु । थ्व दिं कुन्हुनिसें स्वला तकं थेरवादी भिक्षुपिं छगू हे विहारय् च्वनाः विनय कथं धर्मया अभ्यास याइ । थ्व स्वलाया दुने नेपाःया तःधंगु पर्व गुंलाधर्म नं लाः वः । अथे हे त्यागया विशेष दृष्टान्त दुगु पाचदान नं थ्व स्वलाया दुने लाः वः । मनूत थ्व इलय् दानधर्मय् सहभागी जुइ सुख शान्तिया निंतिं कामना याइ । उकिं थुज्वःगु मानव मात्रया मंगलमय जुइगु दिनय् छुं विकृतित दुसा वयात चीकाः मदयेकेगु कुतः ययेमाः ।

उपसंहार :

मनूया जीवन ताःलाकेत धर्मचक्र प्रवर्तनया दिंया महत्वयात थुइकाः शिल समाधि प्रज्ञाया अभ्यासत व्यवहारय् नं लागू यानाः नुगः चकंकेमाः । मन निर्मल यायेमाः । मन निर्मल ययेमाः । स्वला जक मखु थुकिया लसताय् पलाः न्ह्याकाः जीवन पर्यन्त धर्मया अभ्यास यानाः थुकियात धार्मिक यायेमाः । मचा ल्याय्म्ह ल्यासे बुराबुरि फुक्कं अवस्थाय् नं थ्व अभ्यास मयासें मगाः । छाय् धाःसा भौतिक रुपं मनूत न्ह्याक्व तःमि जूसां मानसिक तनावया हुनिं मनूतय्के थीथी विकृतित दयावःगु खनेदु । उकिं २५९८ क्वःगु धर्मचक्र प्रवर्तन दिवसया थ्व इलय् सकल मनूतय्सं बुद्धया शिक्षापद कथं आचरण यानाः जीवनयात दुःखं मुक्त जुइ फइगु लँय् वने फयेमा । अधर्मीतय्त धर्मया बलं अन्यायीतय्त न्यायेया बलं त्याके फयेमा । बुद्धया शिक्षुया सत्यताया बलं देशय् शान्ति नीस्वनेगु ज्याय् सुनानं हे विघ्न बाधा बी मफयेमा । घात प्रतिघातया मानसिकता न्हनेमा । मैत्री बढे जुइमा । झीगु देय् नेपालं शान्तिया सन्देश हलिमय् न्यंकभनं ह्वले फयेमा । अले सकल प्राणीया सुख शान्ति व निरोगी जुइमा ।

More Stories Like this