देय् बर्बाद जुइगु नेता खराब जुल कि खः

डी. आर. खड्गे

प्राचिन इलय् हे अति अभ्य व विकसित ईरान लिपा वयाः तिनि सामन्ती व कट्टरपंथी मुस्मांतय् दथुइ सत्ताया लागि यक्व संघर्ष जुयाः विकास मत्थर जुयाच्वंगु खः । इरानया अन्तिम जुजु शाहयात नं कट्टरपंथी मुस्मांतय्सं जनसंघर्ष मार्फत सत्ताच्यूत यात । सन् १९७९ य् जनतां लाय्बुयाः शाहया परि-वारयात हे देशं पितिना छ्वत । जब जुजु शाहया अन्त जुल व इलंनिसें अमेरिका व इरानया दथुइ प्रत्यक्षँ व अप्रत्यक्ष रुपं वाक् युद्ध शुरु जुल । कट्टरपंथी मुस्मांतय्सं जुजु शाहयात जक देशं पितिना छ्वःगु मखु इरानया चिकं कारखाना व मेमेगु उद्योगया मालिक अमेरिकीतय्त नं पितिना छ्वत । देय्या प्रमुख आम्दानीया श्रोत जुयाच्वंगु चिकं कारखानातय्त नं राष्ट्रियकरण याना यंकल । वास्तवय् जुजु शाहया इलय् इरान बिकास मजूगु नं मखु । इरानया बिकासय् अमेरिकी सरकार तःधंगु भूमिका दु । अमेरिकां इरानया विकासय् ग्वाहालि याःगुया कारण खः अमेरिकी पुँजिपतितय्त सुरक्षित यायेगु लागि खःसां मेगु इरानया चिकं थःगु ल्हातय् लाकेगु हिसाब सहयोग यानाच्वंगु खः । कट्टरपंथी मुस्मांतय्सं सत्ता ल्हातय् कासांनिसें अमेरिकायात शत्रु राष्ट्रया धलखय् तयाः ज्या यात । अमेरिकां नं कट्टरपंथी मुस्मांतय्त न्ह्याथे यानाःसां लिउने लाका यंकेगु रणनीति म्हितल ।

इरानया धार्मिक मुस्लिम पार्टीं सत्ता कब्जा यायेवं सत्ताय् थःत अझ क्वातुकेत इरानया उच्चपद गार्जियन काउन्सिल खडा यानाः झिंनिम्ह उच्च व्यक्तित्व दुजः तयाः देय् न्ह्याकल । गार्जियन काउन्सिल थुलि शक्तिशाली जुयाच्वंगु दु कि थ्वं राष्ट्रपतियात तकं प्याखं हुइकेफु । गार्जियन काउन्सिलं परराष्ट्र व रक्षा मन्त्रालय थःगु अधिकारय् लाकाः राष्ट्रपतिया शक्तियात म्हो याना बिउगु खनेदु । राष्ट्रपतिया चुनावय् उम्मेदवार जुईपिं मनूतय् अन्तिम सिफारिस नं काउन्सिलं यानाः तिनि चुनावय् कुहां वने दइ । गार्जियन काउन्सिल गठनया प्रक्रिया थथे खः - खुम्ह दुजः मुस्लिम धार्मिक नेतातपाखें मेपिं खुम्ह दुजः वरिष्ठ वकिलतपाखें । वरिष्ठ वकिलया व्यवस्था नं इरानया संसद व न्यायालयपाखें ल्ययाः मनोनित यानाः छ्वइ । झिंनिम्ह दुजः दुगु गार्जियन काउन्सिलया नं सर्वोच्च पदय् धार्मिक मुस्लिम नेता जुइमाःगु व्यवस्था यानातःगु दु । इरानया वर्तमान सर्वोच्च शक्तिशाली धार्मिक मुस्लिम नेता आयातोल्ला अली खोमेनी खः ।

वंगु लाय् गार्जियन काउन्सिलं प्यम्ह व्यक्तियात राष्ट्रपति चुनावय् ल्वायेगु सिफारिस बिल । उपिं खः महमुद अहमदिनेजाद मिर हुसेन मुसाबी मेहरी कारेबी व मोहसिन रेजाई । थुपिं प्यम्ह राष्ट्रपतिया उम्मेदवार खःसां धेंधेंबल्लाः धाःसा महमुद अहमदिनेजाद व मिर हुसेन मुसाबी खः । अहमदिनेजाद वर्तमान राष्ट्रपति नं खःसा वय्कः निक्वःगुखुसी राष्ट्रपतिया लागिं ल्वानाच्वंम्ह खः । वय्कः साधारण मध्यम वर्गं राजनीतिइ वःम्ह खः । वय्कःया साधारण जीवन उच्च बिचारयात इरानी जनतां अतिकं ययेकू । वय्कलं विश्वय् वःगु आर्थिक मन्दीया कारण क्यनाः इरानया सम्पूर्ण कर्मचारीया तलब ५ निसें १५ प्रतिशत तक क्वपाला बिल । थ्व पलाखं मध्यम वर्गया जीवनस्तरय् लिच्वः लाःगुलिं जनतां वय्कःया आलोचना याना हल । इरानी जनतां पुलांम्ह प्रधानमन्त्री मिर हुसेन मुसाबीयात लुमंकल । मुसाबी सन् १९८०-८८ स इरान-इराक युद्ध जुयाच्वंगु इलय् हे देय्या आर्थिक स्थिति बल्लाकाच्वंम्ह व्यक्तित्व खः । जनतां थ्व नं धायेगु यात कि आः देशया लागिं मिर हुसेन मुसाबीया आवश्यकता दु । मेगु छगू मुद्दां यानाः नं मुसाबी जनताया दथुइ लोकंह्वात । व खः इरानी मिसात बन्दी जीवन म्वायेगु मखु स्वतन्त्र जुयाः म्वाये माल धकाः नं वय्कलं थःगु प्रचारया झ्वलय् धायेगु यानादिल । मुसाबीया कलाः जाहारा मुसाबीं हरेक चुनावी सभाय् ल्हाः ज्वनाः साथ बियाच्वनी । थ्व द्वन्द्वं इरानी जनतायात प्रभावित याना बिल । प्रभावित थ्व कारणं जुल कि इरानय् मिस्तय्त स्वतन्त्र रुपं चँ:हिलेगु अधिकार बियातःगु मदु । मिसातय्सं अनिवार्य रुपं बुर्का फिकाः बन्दी जीवन म्वायेमाःगु बाध्यता दु । थुकिं यानाः मुसाबीया नारी स्वतन्त्रताया वकालत लोकप्रिय जुयावन ।

मुसाबी अति हे लोकप्रिय जुया वनाच्वंगु इलय् हे अथे धयागु जेठ २९ गते १२ जुन कुन्हु राष्ट्रपति चुनावय् हानं अहमदिनेजाद हे विजय जुल धकाः घोषणा यायेवं इरानया लखौं जनता सतकय् कुहां वयाः विरोध यात । चुनावय् धाँधली जुल धकाः इरानय् जक मखु विश्वया यक्व देशय् द्वलंद्वः मनूतय्सं बिरोध प्रदर्शन यात । आः नं अज्याःगु प्रदर्शन जुयाच्वंगु दनि । मिर हुसेन मुसाबी समर्थकत 'तानाशाही मुर्दावाद चुनाबी नतिजा स्वीकार मदु' धकाः जुलुसय् वयाच्वनीसा
सरकारी पक्ष अमेरिका व इजराल विरुद्ध तच्वःगु नारा बियाः पिहां वयाच्वनी । आः मुसाबीया समर्थकतय्सं राष्ट्रपति जक मखु कट्टरपंथी मुस्लिम शासनया हे विरोध यानाः न्ह्याः वयाच्वंगु दु । देशय् दुने व पिने नं इरानी जनताया तच्वःगु दबाव वःगुलिं सर्वोच्च नेतां चुनाव बारे निष्पक्ष जाँच याये धकाः थामथुम यायेगु स्वत । इरानय् पक्ष व विपक्षया तच्वःगु प्रदर्शनं आः छु रुप काइगु खः व धाःसा स्वयेगु ल्यं हे दनि ।

खालि इरानय् जक मखु एशिया व अफ्रिकाया आपालं देशय् सत्ता पक्ष विपक्षयात निशाना दयेकाच्वनी । जनतायात माःगु आधारभूत आवश्यकता पूरा यानाः देश बिकास यायेगु मस्वयाच्वंगुलिं देशय् अशान्ति जुयाच्वंगु खः । झीगु देशय् धाःसा अलग्ग कथंया राजनीति जुयाच्वंगु दु । थन चाहे सरकार पक्ष जुइमा वा विपक्ष जुइमा मिले जुयाः भ्रष्टाचार कमिशन व अनैतिक ज्या यानाः जनतायात दुःख बियाच्वनी । देशय् अशान्ति व अराजकता ब्वलंकाः पूरा समाजय् आतंक न्यंकुसें देशया अस्तित्व तकं समाप्त यायेगु ज्याय् नेतात वनाच्वंगु दु ।

More Stories Like this