मोति तता

तिलक प्रकाश

मोतिलक्ष्मी छगू कालखण्ड खः गुगु इलय् मिसात ला छु मिजंत हे नं साहित्य च्वईपं ल्हातय् ल्याः खायेत मदु । हानं उगु ई नं राणातय्गु प्रचण्ड दमनया ई विशेष यानाः नेवाः व नेवाः भाय् प्रति दमन जुयाच्वंगु ई । दुनियादारीतय्सं सयेके सीके धयागु छुं याये मजिउ । साधारण नेपाली गणित व संस्कृत ब्वने ब्वंकेत नेपाली पाठशाला नामं छथाय् निथाय् चायेकातःगु दु । व नं राणातय्गु चाकरी याइपिंसं उमिगु स्वीकृति कयाः साहित्य च्वये धयागु व स्कूल चायेके धयागु ला राणातय् उबले दकलय् मयःगु खँ जुल । वहे साहित्य च्वयाः कृष्णलाल अधिकारी जेलय् सी माल महावीर स्कूल चायेकाः चिनियाँलाल सिंह जेलय् सी माल । उबलय् वाःपौ धइगु गोरखापत्र छगू जक । उकी नं राणातय्त यःगु व जिउगु विदेशी खबर भचा बांलाक पिहां वइ मेगु अप्वः यानाः राणातय्गु प्रशंसा व उमिगु हे शासनयात तिबः बीगु लेख रचना अले खबरत पिहां वइ । लिपा 'शारदा' नामं वि.सं। १९९१ फागुनं निसें लय्पौ पिदन । १९९५ स उकी मोति तताया 'रोदन' दँ १ ल्याः ९ व दँ २ (ल्याः १ स 'पुनर्निवाह') बाखं पिदन । ह्दयचन्द्र सिंह प्रधानया'जुंगा' निबन्ध ला राणातय्सं पचे याये मफयाः वय्कःयात जेलय् हे कुनाबिल ।

दाजु चित्तधर ह्दयया लिधंसा दयाः मोति तता साहित्यानुरागी जुयाः पिदन । मनूतय्के अक्सर प्रतिभा धयागु ला द हे दइ । अवसर ई हःपाः व तिबः दत धाःसा व प्रस्फुटन जुयाः पिहां वइ । मोति ततायात नं अथे हे जुल ।

प्रतिबन्धं यानाः नं मनूतय्के अप्वः उला स्वयेगु व उला क्यनेगु भावना जाया वइ । पाय्छि अथे हे उगु इलय् झी कवि व झी मोति ततापिंके राणातय्गु खास यानाः नेवाः भाय् व नेवाःतय्त दमन याना वयाच्वंगु हुनिं यानाः नं च्व हे च्वयेगु धयागु विद्रोहया भावना दासि वःगु खः । झी कविया मदुम्ह मां लुमंकाः 'मां' कवितायात कयाः राणातय्सं थ्व चित्तधरं झीगु सरकारयात मांया रुपय् माने मयाः विरोधीया रुपय् खंगु खः धइगु अपव्याख्या यानाः जेलय् तःगु खँ सकसिनं सिउ । अले मोति तता जक गथे सुंक च्वने फइ अनं नं दाजुया आशिर्वादय् च्वनेगु यानादिल ।

मोतिलक्ष्मी तता नेपालभाषाय् जक मखु खस नेपाली भाषाय् नं न्हापांम्ह मिसा च्वमि जुइगु श्रय दुम्ह खः । खास यानाः बाखं विधाय् । वय्कः छम्ह बौद्ध जगतया थेरवादी उपासिका नं खः । वय्कलं बौद्ध दर्शनया ज्ञान धर्मादित्य धर्माचार्यजुपाखें प्राप्त यानादीगु खः । झी कवि चित्तधर ह्दयजुया 'सुगत सौरभ' महाकाब्य पिदनेगुली मोति तताया तःधंगु ल्हाः दु । जेलय् दुने चित्तधर दाईनं चिचीकूगु भ्वं कुचाय् सिसा कलमं च्वयाः बिया हयातःगु भ्वं संयोजन यानाः मेगु कापी ल्ह्ययातःगुिलं हे २००७ सालय् प्रजातन्त्र बहालि जुइवं वयात महाकाव्यया रुप बियाः पिकाये फुगु खः । मोति तता थःहे नं छम्ह सशक्तम्ह च्वमि खः । वय्कःया च्वखँ चिनाखँ व बाखं पत्रिकाय् बरोबर पिहां वः । अथे हे सफूया रुपय् पिहां वःगु न्यागू दु :

१) मोतिमाः (निबन्ध पुचः)
२) संघ (प्रवन्ध)
३) चखुंचिया सर्बय् (चिनाखँ मुना)
४) मोति बाखं पुचः (बाखं मुना)
५) उत्पलवर्णा (बुद्धकालीन श्राविकाया जीवनी)

झी कवि चित्तधर ह्दयजुयात आचकिलं दायेधुंकाः नं मोति तताया अथक सेवा व लिधंसाय् कविजुं नेपालभाषा साहित्यया सेवा तःदँ तक यानादी फत । मोति ततां नेपालभाषा ख्यलय् यानादीगु सेवा अतिकं च्वछाये बहः जू । थौं झीसं अनया हे सछिदँ बुदिं दुनुगलंनिसें आस्था तयाः हनाच्वना ।

More Stories Like this