विदेशय् च्वंपिं नेवाःतय्गु बौद्धिक विलासिता - ३

आः नेवाःतय्गु विश्व सम्मेलन जुइमाः

नरेशवीर शाक्य

नेपाःया न्हू संविधान च्वयेगु ज्याय् अधिकार आन्दोलनकर्मीतय्सं गुलि चिन्ता क्यनाच्वंगु खः वहे जोशं संविधान च्वयेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु मदु । संविधानसभाया थीथी समितिं ज्या न्ह्याकाच्वंगु दुसां ब्यवस्थापिका संसद न्ह्याये मफुगु कारणं नेपाःया राजनैतिक पार्टीत न्हू संविधान च्वयेगु ज्याय् गंभीर मजू धयागु खँ नं चर्चाय् दु । उकथं हे आः थीथी समितिं च्वयाच्वंगु न्हूगु संविधानया मर्म नं आम जनताया चाहना कथं खः वा न्हापा थें हे छगू जातिया मनूतय्गु बाहुल्यताय् संविधान च्वयाच्वंगु खः धयागु खँ यकिन यायेगु थाय् नं मदुनि ।

नेपाःया न्हूगु संविधान लेखनयात कयाः नं पिने च्वंपिं नेवाःतय्सं थःथःपिनिगु चिन्ता ईमेल मार्फत कालबिल यानाः क्यनाच्वंगु दु । थःगु मातृभूमि जुयाच्वंगु गतिविधियात नं क्वथीक स्वयाच्वंगु दु । तर आः च्वयाच्वंगु संविधानय् पिने च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्सं थःपिं गुकथं संवैधानिक रुपं सुरक्षित जुइमाः धयागु खँय् चिन्ता यानाच्वंगु खने मदु । आःया ईमेलय् जुयाच्वंगु बिचाःया कालबिल स्वत धाःसा केवल थःपिनिगु बौद्धिक विलासया खँय् जक सीमित जुयाच्वंगु खने दइ । नेपाः व नेपालभाषाया नामय् थःपिनि सीमित ज्ञानया लिधंसाय् मौलिक मूल्य व मान्यताया लिधंसायात त्वःताः थःगु एकल बिचाःयात थुकी स्वचाकेत कुतः यानाच्वंगु खने दइ तर न्हू संविधान निर्माणया न्ह्यसलय् थःपिं लगायत नेवाःतय्गु हक अधिकार संविधानतः गुकथं सुरक्षित जुइमाः धयागु चर्चा हे जुयाच्वंगु दइ मखु ।

विश्व छगू गांया रुपय् विकसित जुया वःगु व न्ह्याथाय् जूगु घटना नं आः न्ह्याथाय् च्वनाः नं सीके फइगु सूचना प्रविधिया विकास आः जुइधुंकूगु कारणं छुं नं थाय् आः तापाः मजुइधुंकल । थ्व कारणं सम्बन्धित घटनायात कयाः थःपिनिगु दवावमूलक बिचाः सम्प्रेषण थाकुगु ज्या मखयेधुंकल । २०४६ सालया आन्दोलन सफल यायेगु निंतिं विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेपाःमितय्गु तःधंगु ग्वाहालि जूगु दु । थ्व आन्दोलनयात पिने च्वंपिं नेपाःमितय्सं ग्वाहालि याःगु कारणं हे सफल जूगु खँय् शंका मदु । थुमिगु ग्वाहालिया कारणं हे हरेक घटना अन्तर्राष्ट्रियकरण जुयाः पिनें वःगु ग्वाहालिं नेवाः राष्ट्रयात न्हू मोडय् हयेत सफल जूगु खः । नेपालं विदेश वनीपिं प्रत्येक प्रभावशाली मनूतय्त अनया मनूतय्गु दवावशाली बिचाःया सम्प्रेषण नेपाः दुने राजनैतिक परिवर्तन हयेत कारकतत्व जूगु खँय् शंका मदु । आः हे नं विदेशय् च्वनाच्वंपिंसं नेपाःया संविधान गुकथं जुइमाः धयागु खँय् इलय् ब्यलय् ज्याझ्वः न्ह्याकाच्वंगु समाचार पिदना हे च्वंगु दनि । तर थ्व विषय पिने च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्गु भूमिका वा बिचाः छु धयागु खँ अझं सीमदुनि । नेवाःतय्गु ईमेल ग्रुपया दुने अनेतने बिचाः काल बिल जुयाच्वंगु खने दइ ईमेल च्वःम्हेसिगु नां जक खनेवं हे उगु पौ हुया छ्वयेमायेक द्वालुक च्वयाः थःगु बौद्धिक क्षमता क्यनेगु कुतः नं यानाच्वंगु दइ तर आः निर्माण जुयाच्वंगु संविधानय् नेवाःतय्गु हक अधिकार गुकथं संरक्षण यायेमाः धयागु खँय् थःगु प्रभावकारी बिचाः दुसां थुकिया उल्लेख जुयाच्वंगु खनी मखु । अथे धायेबलय् पिने च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्सं आःया संविधान निर्माणय् थःपिनि चिन्ता क्यनेम्वाः धायेत्यनागु मखुसें पिने विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेवाःत विकसित राजनैतिक परिवेशय् ब्वलंपिं थुमिसं संघीयतया विषय अनुभव कयाच्वंपिं जुयाच्वंगु कारणं आः थनया आदिवासी जनजातितय्गु अधिकार सुरक्षा यायेत गज्याःगु पद्धति सहायक जुइ धयागु थःगु अनुभवया खँ हयाः चर्चा जुइमाः । उकथं हे थःपिं पिने च्वनाच्वंपिं खःसां थःपिनिगु अधिकार संविधानत गुकथं सुरक्षित जुइमाः धयागु सः नं थ्वयेमाः । संविधान निर्माण थेंज्याःगु महत्वपूर्ण इलय् नं सुम्क च्वनाच्वनेगु धयागु थःगु स्वार्थय् जक निहित जुयाच्वनेगु प्रबृत्तियात त्वःतेफयेमाः ।

थ्व सम्पूर्ण समस्या समाधानया निंतिं आः विश्वन्यंकंया नेवाःतय्गु छगू अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनया आवश्यकतायात सकसिनं वाःचायेके माःगु दु । नेवाःतय्गु अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन जुयाः समस्त नेवाःतय्गु हित व हक अधिकारया निंतिं छप्पँ छधी जुइमाःगु खँ छखे दुसा आःया हिलावनेत्यंगु नेपाःया राजनैतिक परिवेश दुने नं सकल नेवाःतय्सं थःपिनि अभिमत क्यने हे माःगु अवस्था ब्वलनाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनया तयारी न्ह्याकाच्वंपिं मनू वा संस्थां नेपाःया संविधान निर्माण जुयाच्वंगु इलय् हे थ्व सम्मेलन यानाः थुकियात छगू रुप बीमाःगु आवश्यकता दु । मेगु इलय् नेवाःतय्गु अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन यानाः थःपिनि बुद्धि बिलास क्यनेगु स्वयां इलय् हे हिरा तछ्यायेमाःगु खँयात थुइकेमाः ।

अन्तर्राष्ट्रिय नेवाः सम्मेलन आःया परिप्रेक्षय् नेपाः दुने हे जुइमाः अले थ्व सम्मेलन यायेत ताःइलंनिसें कुतः न्ह्याकाच्वंपिं मनूत नं आः सक्रिय जुइ फयेकेमाः । थुकिया निंतिं नेपाः दुने माःकथं ज्या न्ह्याकेत तयारी यानाच्वंगु पुचः नं खनेदु । आःया संविधानय् नेवाःतय्सं थःपिनिगु जातीय स्वशासन सहितया नेवाः स्वायत्त राज्य नीस्वने मफुत धाःसा नेवाःत हाकनं उत्पीडनय् लानाः निगूगु दर्जाया नागरिक सरह जीवन हनेत बाध्य जुइमालीगु खँय् शंका मदु । आः नं अझं छगू जातिया मनूतय्सं राज्यया ग्वाहालि कयाः नेवाःतय्त अधिकार सम्पन्न मयायेगु राज्यं हे शासन यायेगु थेंज्याःगु अनेक षडयन्त्रमुलक ज्या न्ह्याका हे च्वंगु दनि । थज्याःगु षडयन्त्रया अन्तया निंतिं जूसां विश्वन्यंकंया नैवाःतय्सं छगू हे सः यानाः थःपिनिगु हक अधिकारयात संविधानं हे सुरक्षा बीगु निंतिं नं आः नेवाःतय्गु विश्व सम्मेलन अपरिहार्य जुयावःगु दु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this