नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेत नेवाःतय् भूमिका

रविन्द्र श्रेष्ठ

विषय प्रवेश :

नेपालय् गणतन्त्र थापना जुइ धुंकाः न्हूगु संविधान दयेकेगु ज्याया केन्द्र विन्दुइ दु । न्हूगु संविधान दयेकेगुली शान्ति प्रकृयायात थासय् थ्यंकेमाःगु ज्या भाला नापनापं थीथी जाति, भाषा, धर्म, लिङ्ग, क्षेत्र व वर्गया जनसमुदायया हक अधिकारत सुस्पष्ट जुइक परिभाषित यायेगु नापं राज्य व्यवस्थाया संरचना क्वःछीगु कार्यभार नं लाः ।

झीगु देशं न्हूगु संविधान संघीय प्रकृतिया नापं थीथी स्वायत्त प्रदेशत सहितया जुइगु घोषणा नं जुइधुंकल । थीथी जातितसें थें नेवाःतसें नं नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेमाःगु माग जोडदार रुपं ल्ह्वनाच्वंगु दु । मेखे संघीयता व स्वायत्त प्रदेश अवधारणाया हे विरुद्ध नं थीथी सः थ्वयेकाच्वंगु दु ।

थज्याःगु अवस्थाय् नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु सवालय् नेवाःतय् भूमिका गुज्वःगु जुइमाः व चुनौतित गुकथंया दु धइगु विषयय् थन संक्षेपं छुं अवधारणा व विश्लेषण न्ह्यब्वये त्यना ।

चुनौति व भूमिका :
१. नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु नितिं वैचारिक स्पष्टता हे मू चुनौति खः । वैचारिक स्पष्टता धायेबलय् छखे लोकतान्त्रिक विचारधारा कथं नेवाः स्वायत्त प्रदेश थापना सही वैज्ञानिक व न्यायोचित जू धकाः प्रमाणित यानाः च्वनेमाःगु चुनौति दु धाःसा मेखे वामपन्थी विचारधारा कथं नं नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु जायज खः धकाः पुष्टि यानाः च्वनेमाःगु मेगु चुनौति खः । नापं देश भक्तिपूर्ण विचारधारा कथं नं नेवाः स्वायत्त प्रदेश थापनाया अभियान सही जू धकाः प्रमाणित याना च्वनेमाःगु चुनौति नं दु । थुकिया मेगु अर्थ खः - नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु तानाशाही एकाधिकारवादी विचारया विरुद्ध लोकतान्त्रिक विचारधाराया पक्षय् दक्षिणपन्थी व पुनरुत्थानवादी बिचाःया विरुद्ध वामपन्थी विचारधाराया पक्षय् देश त्वाःथलीपिं विखण्डनकारी विचारधाराया विरुद्ध अझ क्वातूगु व बल्लागु एकतावद्ध न्हूगु नेपाः देशभक्तिपूर्ण विचारधाराया पक्षय् दु धकाः यथार्थता प्रमाणित याना वनेमाःगु चुनौति दु ।

जातीय उत्पीडन विरुद्धया जागरण अभियान नापं वर्गीय उत्पीडन विरुद्धया अभियानय् नेवाःतय्गु भूमिका न्ह्यःने लानाच्वंगु दु । नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु नितिं मू आधार उकिया वैचारिक तयारीया नितिं नं नेवाःतय् भूमिका दयेमाःगु स्वतः सिद्ध हे जू ।

२. नेवाः स्वायत्त प्रदेशया भौगोलिक आधारया स्पष्ट पहिचान मेगु गम्भीर चुनौति खः । मेमेगु प्रदेशया जनता नेता कार्यकर्तातय्त सहर्ष सहमत याकाः नेवाः स्वायत्त प्रदेशया भूगोल क्वःछीगु यक्व हे चुनौति पूर्ण ज्या खः । थुकी नेवाः जनसमुदाय नं गम्भीर व महत्वपूर्ण नेतृत्वदायी भूमिका म्हिते मानी ।

३. नेवाः स्वायत्त प्रदेशया अधिकार नापं कर्तव्य क्वःछीगु व केन्द्रीय सरकारनाप थःगु अधिकार बाँडफाँड व स्वापूया स्वरुप क्वःछीगु मेगु गम्भीर चुनौति खः । थुकिया सही निरुपणया नितिं नेवाः जनसमुदायया नेतृत्वदायी भूमिका दयेमाः ।

४. नेवाः स्वायत्त प्रदेशय् च्वंपिं नेवाः जनसमुदायया अधिकार नापं कर्तव्य व मेमेगु फुक्क जातिया जनसमुदायपिनिगु थःथःगु अधिकार व कर्तव्य बारे सुस्पष्ट व्याख्या यायेगु मेगु चुनौतिपूर्ण ज्या खः । नापं नेवाः स्वायत्त प्रदेशय् नेवाः व गैरनेवाः जनताया सुसम्बन्ध स्थापित यायेगु वैचारिक नापं व्यवहारिक भौतिक आधार सुस्पष्ट यायेमाःगु चुनौति नं गम्भीर प्रकृतिया हे खः । थुकिया सही समाधानया नं नेवाःतय्सं नेतृत्वदायी भूमिका म्हितेमाः ।

५. नेवाः स्वायत्त प्रदेशया आर्थिक आधार गुज्वःगु जुइ अर्थनीति गुज्वःगु जुइ थज्याःगु न्ह्यसःया लिसः मालेगु मेगु चुनौतिपूर्ण ज्या खः ।

६. नेवाः स्वायत्त प्रदेशया राज्य प्रणाली याःगु फुक्क पक्षया व्यवस्थित व वैज्ञानिक निरुपण मेगु चुनौति खः । चुनाव प्रणाली प्रदेश सरकार व स्थानीय निकाय दथुइया अधिकार बाँडफाँड न्याय प्रणाली प्रहरी व्यवस्था थीथी निकायतय् कर्तव्य व अधिकार आदि बारे स्पष्ट यायेमाःगु मेगु चुनौति खः ।

७. नेवाः स्वायत्त प्रदेश केवल छम्हुचा उच्च वर्ग मनूतय् निंतिं जक वा उमिगु जक सेवा याइगु मजुइमाः व मूख्यतः थुकें उत्पीडित निम्न वर्गया जनसमुदाया सेवा यायेगु ढंगं उत्पीडित वर्गीय पक्षधरताया अन्तरवस्तु सहितया प्रदेश दयेकेगु अति महत्वपूर्ण चुनौति खः । प्रत्येक निरंकुश व्यवस्थाय् नं नेवाःतय् छुं छम्हुचा मनूतय्सं जक राज्यसत्ताया छुं ब्व छ्यले खंगु व राज्यसत्तां उमिगु हित याःगु दुसां थौंया चुनौती बहुसंख्यक फुक्क जातिया जनताया उत्पीडित वर्गीय हिस्सायात अधिकार सम्पन्न दयेकेगु नापं उमिगु सेवा याइगु राज्य व्यवस्था सहितया नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु खः । वर्गीय पक्षधरता परित्याग यात धाःसा उकें प्रति क्रान्ति सःति ।

निष्कर्ष :

थुपिं चुनौतित पुलाः वनेत नेवाः समुदाय सक्षम जुइ कि मजुइ धइगु तथ्यं नेवाः स्वायत्त प्रदेशया भविष्य निर्धारण याइ । राणा शासन विरुद्धया संघर्षय् प्यम्ह शहीदत मध्यय् स्वम्ह महान शहीदत देशयात बीफ‍ुपिं नेवाः जनसमुदाय कम्युनिष्ट पार्टीया फुक्क संस्थापकत बीफुपिं नेवाः जनसमुदाय नापं लोकतन्त्र व गणतन्त्रया सक्षम नेतृत्व व योद्धात दुगु थुगु जनसमुदायनं वइगु चुनौतिपूर्ण भूमिकाया नं सामना याये फइ । थ्व हे ईया माग व सः खः ।

विना आन्दोलन नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु संभव मजू । विगतया महान आन्दोलनय् थें नेवाः जनसमुदायनं थुगु अभियानया नं नेतृत्वदायी व वृहत्त भूमिका म्हिती व थ्व हे नेवाः स्वायत्त प्रदेश थापनाया नितिं निर्णायक पलाः जुइ ।

(नेकपा एमालेया पोलिटब्यूरो दुजः भाजु श्रेष्ठं नेपाल लोकतान्त्रिक नेवाः संघ व आदिवासी जनजाति संरक्षण माचया मंकाः ग्वसालय् जूगु बिचाः गोष्ठी न्ह्यःब्वःगु कार्यपत्र)

More Stories Like this