विदेशय् च्वंपिं नेवाःतय्गु बौद्धिक विलासिता - २

विदेशय् च्वंपिं नेवाःतपाखें जुइमाःगु ज्या

नरेशवीर शाक्य

विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्गु गतिविधि थनया नेवाःतय्गु निंतिं उत्सुकताया विषय जुयाबीगु याः । सामान्य मनूतय्सं बिचाः याइकथं पिने च्वंपिं नेवाःत अप्वः धयाथें विकसित राजनैतिक परिस्थितिइ ब्वलंपिं वा अज्याःगु वातावरणय् हुर्के जूपिं जूगु कारणं थुमिगु बिचाः अझं प्रजातान्त्रिक जुइगु व नेवाःतय्सं याना वयाच्वंगु थःपिनिगु पहिचान सहितया हक अधिकार प्राप्तीया निंतिं जुयाच्वंगु आन्दोलनय् तःकथंया ग्वाहालि जुइ धयागु सोच खः ।

नेवाःत धायेवं सकलें अधिकारया आन्दोलन कर्मी जुइ मखु वा भाषिक व जातीय आन्दोलनकर्मी धायेवं नेवाः हे जुइमाः धयागु मान्यता गनं नं पाय्छि जुइ मखु । अथे खःसां नेवाः जुयागुया नातां नेवाःतय्गु भाषा जाति व अधिकारया आन्दोलनय् थुमिगु सकारात्मक सोच दयेमाः धयागु बिचाः सकसियां जुयाच्वनी । अथे हे थःगु जन्मभूमिं तापाक मेपिनिगु देशय् च्वनाः आन्दोलनया गतिविधियात तिबः बी मजिउ थःगु कमाईया ज्याय् जक सीमित जुइमाः धयागु मान्यता कयाच्वंपिं नं दु । उकथं हे पिने देशय् च्वनाच्वंपिं नेपाःया नेवाःत स्वयां मेमेगु जाति विशेष यानाः ब्रम्हूतय्गु ल्याः अप्वः दइगु कारणं थःपिं नेवाः जक धयाः गतिविधि न्ह्याके मफइगु खँ नं न्यने दु । थुपिं नेवाःया निंतिं धकाः नां बिल धाःसा ज्याझ्वलय् सहभागी मजुइगु व ग्वाहालि तकं मयाइगु कारणं नं नेवाःतय्गु गतिविधि संयमित जुइगु याः ।

विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेवाःत सकलें छगू हे स्तरया जीवन पद्धति हनाच्वंपिं मखु । उच्च ओहोदाय् च्वनाः लजगाः यानाच्वंपिनिगु निंतिं थःपिनिगु विशिष्ट म्हसीकाया महत्व गुलि दयाच्वनी उलि न्हियान्हिथं ज्या यानागु कमाइपाखें जीवन हनाच्वंपिनिगु निंतिं दयाच्वनी मखु । उकथं हे पुस्तौंनिसें पिने बसोवास यानाः जीवनयापन यानाच्वंपिं आः थःपिं हरेक कथं सम्पन्न जुइधुंकाः थःपिनिगु बिस्कं म्हसीकाया निंतिं लालायित जुयाच्वनी । थःपिनिगु जीवन सम्पन्न यायेगु झ्वलय् थुमिसं थःगु भाय् कला संस्कृति व परिवार तकं ल्वःमंके धुंकूसां थःपिं नामं व जातं नेवाः जुयाच्वंगु कारणं थःपिनिगु मौलिक म्हसीका कायम यायेगु ज्याय् न्ह्यानाच्वंगु दइ ।

विदेशय् आपालं नेवाःत आः वसोवास यानाच्वंगु दु । थ्व ल्याः आः न्हापा स्वयां यक्व हे जुइधुंकूगु दु । न्हापा सीमित कारणं जक विदेश वनेगु ज्या जुइगु खःसा आः अध्ययन अनुसन्धान लगायत अनेक कारणं विदेशय् च्वनाच्वंपिं दु । थथे अध्ययन अनुसन्धान याः वइपिं मनूत अल्प ईया निंतिं जक विदेशय् च्वनीपिं व हाकनं थःगु हे देशय् लिहां वईपं जूगु कारणं थुमिसं विदेशय् च्वंपिं नेवाःतय्त वर्तमान नेवाः स्थितिया बारे थुइका बियाः विश्वन्यंकंया नेवाःतय्गु हक हितया निंतिं ज्या याये फइगु वातावरण ब्वलंका बीमाःगु दु । मेखे तःदँ न्ह्यवंनिसें विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेवाःत थःपिनिगु परिवार नाप सम्पर्कविहिन वा सीमित सम्पर्कय् जक लानाच्वंगु कारणं गुलिखे थःथितित थःगु हे शहरय् च्वनाच्वंसां मसियाच्वनीगु कारणं अज्याःगु सम्बन्धया विषय जानकारी काये मालीगु खँय् नं शंका मदु । नेपालं पिहां वनीपिं मनूतय्सं नं विदेशय् च्वनाच्वंपिनिगु बारे सुचं कयाः वनेगु वेश जुइ । विदेशय् च्वनाच्वंपिं मनूतय्सं नं थुकथं थःगु देशं वःपिं मनूतय्त ग्वाहालि यायेगु थासय् भारु धकाः बिचाः यात धाःसा थुकिं नेवाः एकताया भावनाय् हाकनं सुपाचं भुनेफु ।

नेपाःया राजनैतिक परिवेश न्हापा स्वयां आपालं फरक जुइधुंकूगु दु । मेखे नेवाःतय्त राज्यं यानाच्वंगु उत्पीडनया रुप फरक जुगु दु तर मात्रा घटे जुयाच्वंगु मदु । आःतक नं सरकारीस्तरं भाषा जातियात बी माःगु सम्मान राज्यं बियाच्वंगु मदु । अधिकार प्राप्तीया आन्दोलनय् सकलें छधी जुया वनेत देसय् च्वंपिं व देशं पिने च्वंपिं सकल नेवाःतय्गु मंकाः कुतः जुइमाःगु खँय् शंका मदु । थुकिया निंतिं पहल निखेरं जुइमाःगु खँय् नं शंका मदु ।

पिने च्वंपिं नेवाःतय्गु मनय् नेवाःतय्गु जक अधिकारया खँ ल्हायेगु साम्प्रदायिक खः धयागु भावना अझं तनावंगु खने मदुनि । वा विकसित देशया विकसित समाजय् च्वनाः नेवाः जातिया जक खँ ल्ह्वनेगु थःगु ब्यक्तित्वयात मल्वःगु खँ धकाः तायेकाच्वंपिं नेवाःत अझं दनि । नेवाःतय्गु हक अधिकारया खँ स्वयां थःगु विद्वता न्ह्यब्वयेत लालायित मनूत व संस्थाया ज्यां नेवाः हक अधिकार स्थापना जुइमफइगु खँय् थ्व ख्यलं बिचाः यायेमाःगु ई आः वःगु दु ।

विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्सं आः बुलुहुँ थःथःपिनिगु बासस्थानय् नेवाः खलः पुचः स्वनेगु ज्या यानाहःगु लसताया खँ खः । थथे पुचः नीस्वनेगु ज्याय् परिवारया मनूत जक दइगु वा सीमित मनूत जक दइगु खःसां थुकियात सकारात्मक कथं हे कायेमाः । न्हापा अमेरिका व बेलायतय् जक सीमित जुयाच्वंगु नेवाः संस्था आः विश्वया अनेकन थासय् विस्तार जुइधुंकूगु दु । सीमित गतिविधि वा विदेशय् बसोबास यानाच्वंपिं मेमेगु देय्या मनूतय् दथुइ नेवाःतय्गु बिस्कं म्हसीका बीत वा थःगु देशय् जुइगु नखःचखःयात लुमंकाः थः परिवारया लुमन्ति दिं हनेत हे जक जूसां नीस्वनातःगु थुज्वःगु पुचलं नेवाःतय्गु हक अधिकार व संस्कृति संरक्षणय् महत्वपूर्ण योगदान बीगु खँय् शंका मदु । विदेशय् च्वनाच्वंपिं नेवाःत दुने नं नेवाः गतिविधिया बारे चित्त बुझे मजुयाः छगू हे थासय् छगू स्वयां अप्वः संगठन दयेकाच्वंगु खनेदु । थुकिं नं समष्टीगत रुपं नेवाः आन्दोलनयात तिबः हे बीगु विश्वास यायेछिं ।

आःया परिवेशय् थथे देश विदेशय् नीस्वातःगु खलः पुचःया ल्याः तयेमाःगु नं छगू महत्वपूर्ण ज्या खः । खय्त ला स्वनिगः नेवाःतय्गु मू केन्द्र जूगु कारणं थ्व स्वनिगलं हे यायेमाः धयागु खँ वयेफु । तर पिने च्वंगु नेवाः खलःपुचःत थःथवय् अःपुक सम्पर्कय् वये फइगु सम्भावनाय् नं ध्यान वनेमाः । तर थौंया विकसित संचार माध्यम व साधनं थथे नां व गतिविधि मुंकेगु ज्या अःपुक हे जुइ फइ । थुकिया पहल नं याकनं हे जुयाः विश्वय् न्यनाच्वंपिं नेवाःतय्गु स्थिति थुइकेगु ज्या नं याकनं हे जुइमाःगु खँय् शंका मदु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this