स्कूलय् नेपालभाषा

सुनिता मानन्धर

नेवाः स्यनामि दबू व येँ महानगरपालिकाया पहलय् वंगु गुंलां निसें येँया मुक्कं नीछगू ब्वनेकुथी तिगं छगूलय् नेपालभाषायात अनिवार्य विषय कथं ब्वकाच्वंगु दु । खय्त ला उगु दँय् ब्वनेकुथि चालीगु न्हापांगु ला बछलां निसें तिगं छगुली अनिवार्य विषय कथं नेपालभाषा ब्वंकेगु ग्वसाः ग्वःगु खः । तर अथे जूसां उगु ज्या छाय् लिज्यात धइगु खँय् ग्वसाः खलःया लिउ कजि कृष्णभक्त मानन्धरं धयादी 'देशय् लोकतन्त्र ला वल तर राज्यं नेपालभाषा ब्वंकेया लागिं दरबन्दी मबिउ । अनंलि महानगरपालिकाया पहलय् ज्या न्ह्याकेमाःगुलिं भचा लिबाःगु खः । थुकी माओवादी नेता सर्वोत्तम डंगोलजुं न्ह्याथे यानाः जूसां थुगु दँय् हे नेपालभाषा ब्वंकेमाः धकाः ग्वाहालि यानादिल ।'

थुकिया लागिं झिंस्वम्ह स्यनामिपिंत झिंस्वलाया तलब व शैक्षिँक सामाग्री आदिया लागिं दछिया झिगू लख दां फ्याःगु खः ।

वंगु दँय् दकलय् न्हापां तिगं छगुली ब्वंकेत छम्ह स्यनामि स्वंगू ब्वनेकुथि तक वनाः ब्वंकः वनेगु याःगु खः । थुपिं नीछगू ब्वनेकुथि मुक्कं हे सरकारी ब्वनेकुथि खः गन नेवाः ब्वँमि सिबें गैर नेवाः ब्वँमित हे अप्वः दु । अथे ला थौं नेवाःतसें नं थः मस्तय्त नेवाः भाय् मस्यनेधुंकल । नेवाः भाय्यात ज्या लगे मजूगु भाय् कथं ध्याकुनय् वांछ्वयेधुंकल । देशय् हिउपाः वःसां नेपालभाषां थःगु थाय् काये फयाच्वंगु मदु । नेवाःतसें हे नेवाः भाय् मल्हायेधुंकूगु थौंया इलय् गैर नेवाः ब्वँमििपंत नेपालभाषा स्यने गुलि थाकु धइगु लिसलय् वंगु दँय् महांकाल मा।वि प्रभात मा.वि व भक्त विद्याश्रमय् ब्वंकादीम्ह स्यनामि सृजना शाक्यं धयादी 'ब्वनेकुथी प्राय गैर नेवाः ब्वँमित अप्वः दु । नेवाः ब्वँमि जूसां नेवाः भाय् ल्हाये मसः । तर नेपालभाषाया क्लासय् सकसिनं न्ह्यइपु हे तायेकू । स्यने भचा थाकुसां मस्तसें बांलाक हे ब्वनाच्वंगु दु ।'

अथे हे जे.पी. हाइस्कुल शान्ति शिक्षु मन्दिरया स्यनामि रमिता शाक्यं थम्हं ब्वंकागु ब्वनेकुथी ९० प्रतिशत गैर नेवाः ब्वँमि दःसां उमिसं झन याकनं सयेकूगु खँ कनादिल । गीतामाता उ.मा.वि.या स्यनामि सुमित्रा महर्जनया धापू कथं नं वय्कलं ब्वंकादीगु ब्वनेकुथिया ब्वँमितय्सं न्ह्यइपुक हे नेपालभाषा सयेकाच्वंगु खनेदु ।

छितं नेवाः भाय् मसःपिं नेवाः मस्त व गैर नेवाः मस्तय्त गुकथं नेपालभाषा ब्वंकाच्वना धइगु लिसलय् स्यनामि रमिता शाक्यं कनादी 'नेपालभाषाया म्येचाः न्यंकेगु संकिपा क्यनेगु नेवाः कासा म्हितेगु यानाः न्ह्यइपुगु लकस ब्वलंकाः नेपाल भाषा स्यनाच्वना ।'

थ्यंमथ्यं दछिया दुने थःपिंसं ब्वंकागु खँय् दकलय् न्ह्यइपुसे च्वंगु छुं घटना दु ला धइगु लिसलय् बाल विकास मा.वि.इ दकलय् न्हापां छम्ह मचां नेपालभाषा च्वकागु खँग्वः थःगु कापीइ ल्ह्यया काल । छथुं वं हुया छ्वत । छाय् हुयागु धकाः न्यनां नेवाः भासं च्वयातःगु छेँय् खन कि ब्वः बी धाल । पासापिं सकसिनं जिमित ला ब्वः मबिउ धायेवं उम्ह मचां हाकनं कापीइ ल्ह्यया काल । कन्हय् कुन्हु वयात ब्वः बिल ला धका न्यनाः वं ब्वः मबिउ धकाः लय्ताःगु खँ स्यनामि सुमित्रा महर्जनं कनादिल ।

अथे हे स्यनामि रमिता शाक्यं अप्वः धयाथें मस्त छेँज्या यायेमाःपिं जूगुलिं उपिं सुथं न्हापां पसः वनेबलय् नेपालभाषा खँ ल्हाःगु थःपिसं थूगु व छुं खँग्वः मथूगु दःसा छु धाःगु धकाः न्यं वइगुलिं ब्वंके न्ह्यइपुसे च्वंगु खँ धयादिल । थुकथं न्ह्यइपुगु अनुभव गाक्कं हे दु वय्किपंके ।

वय्कःपिं सकलें न्हिया-न्हिथं येँ गणबहालया नेपाल आदर्श मा.वि.इ मुनादी । अनया सफूधुकू वय्कःपिनि मुनेगु थाय् जुया बिउगु दु । अन सकलें स्यनामिपिं मुनाः थःपिंसं थौं ब्वंकागु खँय् व कन्हय् हाकनं गुकथं ब्वंकेगु धइगु खँय् सहलह यायेगु यानाच्वंगु दु ।

नेपाल आदर्श मा।वि।या प्रिन्सिपल वरुणप्रसाद वैदयात छितः थःगु ब्वनेकुथि नेपालभाषा ब्वंकाच्वंगु गथे ताः धकाः तयागु न्ह्यसःया लिसलय् वय्कलं धयादी 'सरकारं दरबन्दी हे मबिउसां थन न्हापा नं तिगं छगू निसें तिगं न्यागू तक नेपालभाषाया 'लुँहिति' सफू ऐच्छिक विषय कथं ब्वंकाच्वनागु खः । लिपा येँ महानगरपालिकां ग्वाहालि याःगुलिं तसकं लय्ताः । मस्तसें नं तसकं बांलाक न्ह्यइपुक ब्वनाच्वंगु दु । गैर नेवाः मस्तय्गु लागिं नेपालभाषा ब्वनेगु ला अंग्रेजी भाय् ब्वने थें जुल ।'

छुं ला न्ह्यः थुगु ब्वनेकुथी नेपालभाषाया ब्वँमिपिं सकलें मुंकाः छगू ज्याझ्वः नं न्ह्याकूगु खः । थुगु ज्याझ्वलय् सकलें मस्तसें न्ह्यइपुक नेवाः भासं थःगु म्हसीका बियाः खँल्हाबल्हा याःगु जक मखुसें नेवाः म्ये लसय् हाःगु तसकं हे च्वछाये बहः जू ।

वंगु दँय् छगू तगिमय् जक नेपालभाषा ब्वंकूगु खःसा थुगुसी निगू तगिमय् नं नेपालभाषा ब्वंकीगु जूगु दु । थुकथं नेपालभाषायात अनिवार्य विषय कथं दँय्दसं तने यंकेगु वय्कःपिनिगु ग्वसाः दु ।

थुकथं स्वयेगु खःसा थौं नीछगू ब्वनेकुथि दुने द्वलंद्वः मस्तसें नेपालभाषा अनिवार्य विषय कथं ब्वनाच्वंगु दु । मस्त धयापिं चाग्वारा खः गथे यात अथे हे जुइ धया थें मचाबलय् छु स्यनाकाल वं गबलें ल्वःमंकी मखु । उकिं मचांनिसें थुकथं नेपालभाषा स्यना यने फःसा झीगु भाय् गबलें तनी मखु ।

More Stories Like this