पुलांगु तुं कासा लिसा मकायेमा

कृष्ण प्रजापति

देशय् हाकनं छक्वः सदनय् गणितीय कासा शुरु जूगु दु । म्हिगः नं पुँजीवादी ब्यवस्थाय् खने दइगु हरेक किसिमया कासा नेपाली सदनय् खने दुगु खः । देशय् न्हूगु सरकार दयेकेगु झ्वलय् नं उकथं हे आः हाकनं छक्वः जोड घटाऊ शुरु जूगु अनुभूति जुयावःगु दु । पुलांम्ह प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डं राजीनामा बीधुंकाः शुरु जूगु न्हूगु राजनीतिक परिवेशं यानाः आः वयाः देशय् लछि लिपा जूसां न्हूगु सरकारयात पूर्णता बी फइगु आशा ब्वलंगु दु । देशय् न्हूगु सरकार खडा जुइवं छुं जुइथें ताइगु स्वाभाविक खः । तर थुगुसी धाःसा नेपाली जनतां उलि तःधंगु आशा नं काये खनाच्वंगु मदु । सरकार नीस्वंसांनिसें हे कच्चागु सरकार थें तायेकाः थुगु सरकार पूमवंक हे भारतं थीथी थासय् हमला नं शुरु यात । उकियात भारतीय राजदूतावासं यानागु मखु धकाः खण्डन यात । तर पश्चिम नेपाःया पीडित जनतां धाःसा भारतीय उपनिवेशया उगु स्पष्टिकरणयात अःपुक पत्याः मयाः ।

देशय् विदेशी हस्तक्षेप परोक्ष रुपं न्हापांनिसें हे खने दया वयाच्वंगु खः । आः वयाः धाःसा प्रत्यक्ष रुपं हे हस्तक्षेप जुयाः झीगु नुगलय् दिउवःगु दु । थ्व इलय् हे भारतीय उपनिवेशया विरोध यानाः सत्ताच्यूत जूगु एनेकपा माओवादीं सतक आन्दोलन मार्फत देशय् नागरिक शासनया लागिं आन्दोलन यानाच्वंगु दु । म्हिगः तक माओवादीं एमाले नाप जानाः सत्ता चले यानाच्वंगु खः । आः वयाः धाःसा गिरिजाया रोडम्याप कथं हे धाइ न्हूगु गठबन्धन शुरु जूगु दु । उकिं यानाः हे माओवादी बाध्य जुयाः सत्ताच्यूत जुइमाःगु खः । खँ न्ह्यागु हे जूसां देशय् वःगु थ्व न्हूगु हिउपाःपाखें नं नेपाली राजनीतिकज्ञतय्त छुं भचा राहत चूलात जुइमाः तर नेपाली जनतां धाःसा आः तक नं उकथंया छुं हे राहत चूलाःगु मदु ।

राजनीतिक परिवर्तन नाप नापं सामाजिक परिवर्तन नं उलि हे आवश्यक जुयाच्वनी । तर थन ला राजनीतिक परिवर्तन तक नं थातय् लाये फयाच्वंगु मदु । म्हिगः पंचायतीकालय् बरु लःया समस्या मदु बिजुली चांन्हिं च्याः । त्वनेगु लः जक मखु किसानतय् बुँइ वा पीगु इलय् लः मंत धाःसा कृषि विकास बैंक मार्फत चिकं जक तःसां गाक्क पम्पया नं ब्यवस्था यानाबिउ । अथेहे दमकल हे यंकाः नं थीथी थासं लः थकयाः खुसिया जःखः वा पीगु बन्दोबस्त याना बिउ । तर थौं देशय् बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनर्वहाली जुइधुंकाः लोकतन्त्र अले गणतन्त्र नं वल । नां न्ह्यागु हे जूसां वास्तविक किसानतय् जीवनस्तर थहां वइकथंया छुं नं ज्या जूगु मदु । परिवर्तनया लिच्वः जनतां उपभोग याये मखंतले उगु परिवर्तनया अर्थ हे दइ मखु । जीवंकाछि तक दुःख सियाः नं राजनीतिक परिवर्तनं मौलिक जीवनशैलीइ छुं नं कथंया परिवर्तन मवल धाःसा उगु परिवर्तनया छु हे अर्थ दइ ?

प्रजातान्त्रिक धाःगु २०४६ सालं प्राप्त बहुदलीय ब्यवस्थाय् राजनीतिक पार्टीतय् खिचातानीया कारणं स्वार्थी पार्टीतय्सं हे जक अप्वः शासन यात । अझ भारतीय इसाराय् चले जुईपं राजनेतात हे जक अप्वः प्रधानमन्त्री व मन्त्री जुल । नेपाःया मौलिक परिवर्तन चाहे जूपिं सुं नं मनू उगु सत्ताय् थ्यंगु मदु । आमूल परिवर्तन मजुइकं अथे थ्यनी धइगु नं छुं लँ चूमलायेफु । थौं हाकनं छक्वः उकथंया हे कासा लिसा कयाच्वंगु दु । जनयुद्धं वःगु शक्ति पलायन जुयाः पुँजीवादी सत्ताय् वना छुं ज्या याये धकाः वःगु नं उमित ताः ई तिके मयाः । म्हिगः गथे एमालेया कम्यूनिष्ट सरकारयात गुला ति सत्ता चले याकाः पत्तासाफ याःगु खः आः नं माओवादीयात नं गुला सत्ता चले याकाः सत्ताच्यूत यात । थ्व धइगु म्हिगःनिसें भारतीय रणनीति कथं नेपाःया शासन सत्ता चले जुयाच्वंगुलिं हे निरन्तरता बिउगु घटनाया मेगु दसु खः ।

गुम्ह मनू फोहोर कासाय् म्हिती उम्ह मनू उगु हे फोहोरय् थःगु अस्तित्व तंकेत बाध्य जुइ । नेपालय् १०४ दँ ताःहाक चले जूगु राणा शासन तकं अज्याःगु हे फोहोरकासाया कारणं पतन जूवंगु खः । थौं नं गिरिजां याःगु थजु वा प्रचण्डं याःगु जुइमा जनतायात दुःख जुइक खालि नेतातय् जक सुख सुविधा भोगे याइगु चलनं यानाः झीगु देशय् नं गणतान्त्रिक ब्यवस्थां सहानुभूति कमे याये फयाच्वंगु मदु । म्हिगः पंचायती प्रजातन्त्रय् हे जनतायात थीथी सुख भोगे यायेगु अधिकार बिउगु दु धइगुया अर्थ पंचायती ब्यवस्थाया समर्थन यायेमाः धइगु मखु । मौलिक व राजनीतिक अधिकार चूलाकेत हे झीसं पंचायती ब्यवस्थाया समूल नष्ट याये माःगु खः । तर आः वयाः उगु इलय् मन्त्री प्रधानमन्त्री जूपिं मनूतय्सं देशय् जनतायात यायेमाःगु कर्तब्य पूवंकूगुया प्रशंसा याये मालावंगु धइगु थनया न्हूपिं राजनेतातय्के सत्ता सम्हाले यायेगु वा शासक जुइगु क्षमता मदुगु हे खः ।

सयेकेगु धइगु भिंगु व गतिलाःगु खं हे सयेकेमाः । भारतीय दवावं देशय् न्हूगु सत्ता कायम जुइगु वा सर-कार परिवर्तन जुइगु जुया च्वंत्तले गबलें नं नेपाली जनतां थःगु छ्यं धस्वाके फइ मखु । उकिं भारतीय विस्तारवादया विरोध यायेत सत्ताय् वंपिं सत्ताय् मवंपिं व फुक्कं नेपाली जनतां छसः यानाः हे सः तयेमाःगु स्थिति दु । मखुसा २००७ सालय् देशय् प्रजातन्त्र स्थापना जुयाः आः तक गुलि नं प्रधानमन्त्री जुल छम्ह हे पूर्ण काल तक थातं मच्वनीगु स्थिति निरन्तर कायम हे जुयाच्वनेफु । न्हापा नं एमालेयात गुला तक कम्यूनिष्ट शासन चले याकूगु खःसा आः माओवादीयात नं गुला तक हे शासन चले याकाः पतन याःगु शक्ति पिनेयागु हे शक्ति खत धाःसा नेपाःयात झन् हे खतरा लायेफु ।

जनतां चाहे जुल धाःसा थन न्ह्यागु नं यायेफु धइगु खँ देशय् जनआन्दोलन लोकतन्त्रया पुनर्वहाली व गणतन्त्र घोषणां नं क्यना हे बिउगु दु । अथे जुयाः आः मेपिनि भरय् देशय् छुं यायेगु स्वयां झीगु हे थःगु राष्ट्रिय शक्तिं छुं यानाः क्यनेमाः । अमेरिकी आशिर्वाद चूलाइ वा भारतीय आज्ञा दइ धकाः आशा यायेगु नेपाली नेतातय्गु पुलांगु चलनयात हुतांचा नकाः देशय् न्हूगु वातावरण हये फत धाःसा हे जक थन गणतन्त्र व लोकतन्त्र नेपाली जनताया लागिं थःगु निंतिं वःगु वरदान साबित जुइ मखुत धाःसा वल वल फसिक्वाः धइगु उखान सार्थक जुइ ।

More Stories Like this