अय्लाःगुलुत सावधान !

खला गुलुत धयापिं थथे सावधान होसियार धयाः ख्याच्वः बियां जक गाःपिं मखु । थःगु बानीइ सुधार हईपं मखु । आत्मविश्वास बल्लाःपिं भविष्यया बिचाः याईपं जूसा अवश्य नं मनय् दुचायेकी । गुलु धालकि न्ह्याग्गु हे गुलु जूसां वहे चिजया नसां वयागु म्हय् आधिपत्य याये धुंकूपिं जुइ धुंकी । अय्लाःगुलुयात वयागु हिइ अय्लाःया मात्रा मगानावनकि छटपटी जुइ । अले न्ह्यागु कर्तुत यानाः जूसां वं अय्लाः त्वनी । अय्लाः ल्हातय् लाकी । लागू पदार्थ नइपिनि नं अथे हे खः ।

जिमिथाय् छम्ह अय्लाःगुलु सित । मनू सीगु म्वाइगु धयागु प्राकृतिक खँ खः । अय्सां म्वायेगु सीगु समाजय् सामाजिक कथं जुइमाः । म्वायेगुया हर्ष दु थेंतुं सीगुया दुःख पीडा दयेमाः । तर लाछिखिचां मचा बुइके थें लँय्लँय् मचा बुइकेगु व लाछिखिचा थें तुं लँय् लँय् सीगु मानव प्रकृति मखु । मनू जुसेंलि मनू थें म्वायेमाल मनू थें हे सी माल । सीगु म्वायेगुया हर्षबिस्मात दयेमाल ।

जिगु त्वाः अप्वः किसान मजदूरत दुगु त्वाः खः । न्हिंन्हिं ज्या यानाः ल्हाः तुति छ्यलाः ल्हाम्हुतु चूलाके माःपिं । अले हानं अय्लाःगुलुतय् बाहुल्य दुगु त्वाः खः । छगू हे त्वालय् छगू निगू जक मखु खुगू न्हय्गू अय्लाःपसः दु । सुथय् च्या न्हिनय् बजि नयेगु नामय् चायेकातइगु थज्याःगु पसलय् सुथं निसें बहनी तक च्या जक मखु अय्लाः त्वनेगु मौका नं दयाच्वनी । नकतिनि सीम्ह व ल्याय्म्ह तसकं ज्या सःम्ह ख । ज्या वःम्ह खः । तर ला सुथनिसें हे वयाग अय्लाःगुलु बानि यानाः ग्वःक्वः ला ल्हाःतुति त्वःधुले धुंकल ग्वःक्वः ला ख्वाः भभज्यंक दुर्घटनाय् लायेधुंकल । वं चाः । मचाःगु नं मखु । मचाखाचा दुम्ह । कलाः दुम्ह । इमिसं गुलि धाइ थुइकी हाली ब्वःबी । तर वं म्हुतुं अय्लाःत्वःतूसां व्यवहारं मत्वःतू । त्वनीम्हेसित त्वनेगु त्वहः माः । छक्वः त्वनकि हानं शुरु । वं मसिउगु नं मखु त्वालय् अज्याःपिं अय्लाःगुलुतय् छुछु गति जुयाच्वन । छुछु गति जुयाः सिनावन । छम्ह अय्लाःगुलुं अय्लाः जक त्वनाः दुःख बियाः कलातं मचाखाचां वयात ब्यागलं क्वथाः बिया तयाबिल । अय्लाः त्वनावइ । यःसा नइ । मयःसा मनइ । हाली । बान्ता याइ । ध्यबा मंतकि ध्यबा मबिलकि छें छु दु वहे ज्वनाः पिहां वनी । न्हिनय् जक मखु वयात सकसक जुलकि चान्हय् हे दनावनी । व छम्ह समाजय् नां दुम्ह ज्या सःमह ज्या वःम्ह मनू खः । सरकारी जागिरं निवृत्त जूम्ह । छन्हु वं गुलि अय्ला त्वनावल खः मसिउ चान्हय् गुइलय् सित सुना नं मसिउ । सुथय् दनामवः धकाः जा नयेगु इलय् कलाःम्ह क्वथाय् स्वःवंबलय् स्वःम्ह स्वलंतु जुल । अय्लाःगुलु ला सिनाच्वने धुंकल । अथे हे मेम्ह छम्ह ल्याय्म्ह अय्लाःगुलु कला नापं द्यंम्ह कन्हय्कुन्हु सुथय् सिनाच्वन । गुलि ल्याय्म्हत वासः यायां सिनावन । थज्याःगु खँ वं मसिउगु नं मखु मकंगु नं मखु तर छपा न्हाय्पनं न्यनाः मेपा न्हाय्पनं पितछ्वइ । अहँ वं त्वनेगु बानि मत्वःतू ।

खला व अय्लाः त्वनाः मेपिं थें हालाः सनाः ल्वानाजुइम्ह मखु । बरु त्वनकि गनं कि गनं घाःपाः जुइकावइ । कलाम्हेसिया वासः यायां लिमलाः । वासः याकः जुइमाः । घाःपाः जुल धकाः वासः याकः वनीम्ह व मखु । कलाःम्हेसिनं यंकाः वासः याकेमाः । ख्वालय् म्हय् न्ह्याथाय् स्वःसां घाःख्वंया घाःख्वं जक ।

कलाः भाःतया स्वापू नं छगू कथं अजीव हे खः । मिले जुल । इमि थें स्वापू बांलाःपिं सुं दइमखु । छम्हेसिया नामय् सीत नं तयार । ल्वायेत नं तयार । तर स्वापू छ्वासुया वन स्वापू बांलाइ मखु कलाभाःतया माया धइगु हे तनावनी । स्वये हे यइमखु । शायद व ल्याय्म्हया बानिं यानाः कलाःम्हेसिया अथे हे स्वये मयल खःला वा सहयाये मफुत खः छन्हु कलाःम्ह थः मस्त ज्वनाः छेँ त्वःताः वन । छेँ त्वःताः मेथाय् वनाः ज्या यानाः नल । न छेँय् व न छेँय् भाःतयात दुकाः । निम्हतिपू छखे च्वन । पारपाचुके धाःसा मखु । खालि च्वनेगु जक बायाः । बाया जक च्वंगु । 'पिनें वालोंको पीनेका बहाना चाहिए' धाःथें अय्लाः त्वनेगु ला झन अप्वः जुल । अय्लाःगुलु पासापिंसं छेँय् वयाः सःतः वइगु जुल । छेँय् त्वनेगु शुरु जुल । वया कलाः मस्त जक मखु मां दु नाप छेँय् छखे च्वनाच्वंम्ह । दाजुकिजा दु नापं छखे च्वनाच्वंपिं । वयात वास्ता मदु । इमित नं वास्ता मदु । याकःचा । गुइलय् द्यं वइ गुइलय् दनावनी सुना नं सीमखु । छन्हु वया मांम्हं सुथय् जिमिथाय् वयाः धाःवल 'काय्भाजु आतलें दनामवः । निन्हु दये धुंकल । छक्वः सकलें च्वनाः खापा चायेकाः स्वयेमाल' मांया ममता ला खः । दाजुकिजापिनि वास्ता दुगु मखु । सकसितं शंका जुल । सकसियां न्हाय्पं तिंतिंस्वात । मांम्हं धाथें सकलें मुंकाः खापा चायेकाः स्वल । अय्लाःगुलु ला क्वथाय् थिग्रिं च्वनाच्वने धुंकल । ख्वालय् घाःपाः जुयाच्वंगु दु । म्हुतुं हि ल्ह्वयातःगु दु । सीम्हेसित सकसिनं क्वतहल । कलाःम्हेसित सूचं बिल । कलाःम्ह वल । सी धुंकूम्ह भाःतया ख्वाः स्वयाः । छक्वः व ह्वाँय् ह्वाँय् ख्वल । सकसिनं ह्ययेकल ह्यल । माःगु कि्रयाकर्म यात । थःगु हे छेँय् च्वन ।

अय्लाःगुलुतय् थज्याःगु आनिबानिं यानाः इमिगु ज्वःगु जीवन सितिं वनाच्वंगु दु । समाजं हेला यानातःगु दु । परिवारं तापाकातःगु दु । थःपिंके दुगु सीप सिति वनाच्वंगु दु । अय्नं इमिसं चाइमखु । चाःसां त्वःते फइमखु । छाय् अय्लाःया नसा ला उलि त्वःते थाकुगु मखु । पाटन अस्पतालय् अय्लाःगुलुतय्त अय्लाः त्वःतकेत छगू ब्यागलं बिभाग चायेकातःगु दु । अय्सां अय्लाःगुलुतय्सं अय्लाः त्वःतेमफु । त्वःतूसां हानं हानं त्वनी । थ्व बानिया मू कमजोरी आत्मविश्वास मगाःगु खः । आत्मविश्वास बमलाःगु खः । अले मेगु मू कारण पासापिं खः । अय्लाः त्वःताः बांलाये धुंकूम्ह पासायात नं अय्लाःगुलु पासापिं छक्वःनिक्व धाधां हानं हानं त्वंकाः बानि याकाबी । अले मेगु कारण नेवाःतय् नखःचखः व भ्वय् नं खः । नेवाःतय् भ्वजय् अय्लाः मदयेकं मगाः । अय्लाः मत्वंम्हेसित नं भचा त्वनां छुं जुइमखु धकाः त्वंकेगु याइ । लिच्वः व मनू अय्लाःगुलु जुयावनी । अय्जुयाः अय्लाःगुलुतय्त शुद्ध यायेगु खःसा स्वय अय्लाःगुलु जक मखु पासापिं व समाजं नं उलि हे ग्वाहालि यायेमाः । अय्लाः त्वःते धुंकूम्ह मनूयात हानं हानं अय्लाः त्वंके मजिउ । फःसा पासापिंसं नं त्वताछ्वयेमाः मखु धइगु खःसा अय्लाःगुलुतय् अन्त्य थौं गथे खः अथे हे जुयाच्वनी ।

सरकारं अय्लाः नियन्त्रण यायेगु नामय् छुछु नियम कानून हल तर ग्व समाजय् लागू मजू । समाजय् गुलिसिनं अय्लाःपाखें गुलुंतय्त तापाकेत स्वतलु सफल मजू । परिवारपाखें गुलि कुतः याइ ज्यालगय् मजू । अय्लाःगुलुतय्सं अय्लाः त्वनेगु सी न्ह्यः तकं मत्वःतू । विडम्बना धाये ला वा पापित धाये ला अय्लाखं सिकिस्त जुयाः सीत्यंम्ह मनूयात वया पासापिंसं अय्लाः हयाः त्वंकाच्वंगु दसु समाजय् दु । सीत्ययेकाः नं जितः सीत्ययेकाः म्हुतुइ अय्लाः तयाबिउ धकाः धाईपं अय्लाःगुलुत नं थ्व हे समाजय् दु । थ्व अय्लाःया समस्या ज्यंकेत समाज परिवार सरकार सकलें छप्पं जुयाः ज्या याये हथाय् जुइ धुंकल ।

डा. तुल्सीनारायण श्रेष्ठ

More Stories Like this