नेवा: आन्दोलनया उपलब्धी

मदन भण्डारीया जनताया बहुदलीय जनवाद सफू स्वत धा:सा उकी भाषानीतिया सवालय् च्वयात:गु दु – नेपा:या सकतां भाय् समान जुइ, गुगुं भाय् गुगुं नामं विशेषाधिकार सम्पन्न जुइमखु ।
कम्यूनिष्ट राजनीति, दर्शनया अध्ययन याइम्ह व उकी हे सनाजूम्ह मदन भण्डारीया थ्व भाषानीति मदन भण्डारीया हे बिचा: मखसें नेवा:तसें यानाच्वंगु भाषा आन्दोलनं न्ववानाच्वंगु खँया स्वीकारोक्ति जक ख: । अर्थात् नेवा:तसें भाषा आन्दोलन मयानाच्वंगु ख:सा जनताको बहुदलीय जनवादय् थुकथं भाषानीति धइगु खँ हे दइमखु खइ ।
२०४७ सालया संविधानय् स्वत धा:सा नेपालय् मातृभाषाकथं न्ववानाच्वंगु सकतां भाय् नेपा:या राष्ट्रिय भाषा ख: धाल । यदि नेवा:तसें भाषा, जाति आन्दोलन मया:गु ख:सा २०४७ सालय् संविधानय् राष्ट्रिय जनावर सा, राष्ट्रिय गान श्रीमान् गम्भीर, राष्ट्रिय रंग सिम्रिक धा:थें राष्ट्रिय भाषा नेपाली धका: पंचायती संविधानया धारा हे ल्ह्ययाकाइगु राजनीतिया सवालय् पंचायती धारा ह्यूां मेमेगु सवालय् गथे ख: उकथंया नीति गथे नाला वन, च्वयेबलय् नं उकथं जुइगु ख: ।
तर संविधान च्वइपिसं मातृभाषाकथं न्ववाइगु सकतां भाय् राष्ट्रिय भाषा च्वये धुंका: खँय् भाय्या विशेष थाय् बीत राष्ट्रभाषा धाल व कामकाजी भाषा नं दयेकल । न्हापां पंचायती सत्तां बहिष्कार याना त:गुयात स्वीकार यायेवं इमिसं नालाका:गु छगू चलाखी ख: । तर नेवा:तसें भाषा आन्दोलन हे मया:गु ख:सा थ्व खँय् संविधान दयेकेगुली दुथ्या:पिसं गुगुं कपा: स्याकी हे मखु, चलाखी नं याये माली हे मखु ।
मेखे आ:या अन्तरिम संविधानय् हे स्थानीय निकायस स्थानीय भाषा छ्य:सां ज्यू धका: च्वयातल । थ्व नं नेवा:तय्गु संघर्षया उपलब्धि हे ख: । थ्व खँ माओवादीनाप शाही सरकारं या:गु वार्ताया झ्वलय् नं शाही सरकारं या:गु प्रस्तावय् न्ह्यथनात:गु खँ : । थ्व नं येँ महानगरपालिकाय् नेपालभाषायात आधिकारिक भाय्या मान्यता ब्यूगु निर्णय, वयां ल्यू सर्वोच्च अदालतं बुकूगु व उकिया बिरुद्ध जूगु आन्दोलनया हे लिच्व: ख: ।
मेखे नेपाल संवत्यात राष्ट्रिय संवत्या मान्यता बीमा: धइगु सवालय् संखधर साख्वा:यात राष्ट्रिय विभूतिया मान्यता बीगुनिसें राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमय् थाय् बीगु व संवत्यात हे राष्ट्रिय मान्यता बीगु गुगु उपलब्धि जुल, व नेवा:तय्गु आन्दोलनया हे उपलब्धि ख: ।
नेवा: आन्दोलनया आ:तकया दकलय् त:धंगु उपलब्धि धइगु हे थौंया जनजाति आन्दोलन हे ख: । थौंया आदिवासी जनजाति आन्दोलनं नेवा: आन्दोलनयात ल्यूने लाके धुंकल, तर थुकिया प्रेरणा धइगु हे नेवा: आन्दोलन ख: ।
नेपाल धइगु छगू देश, नेपालीया नामं खँय् भाय् छगू भाय्, राष्ट्रिय भाय् अले नेपाली छगू राष्ट्रियता
(नेशनालिटी) दयेकेत गुगु पंचायती सत्तां भयंकर षडयन्त्र याना: योजनाबद्ध ज्या न्ह्याकूगु ख:, उकियात नेवा: आन्दोलनं हे असफल यानाबिल । मखुसा इंग्लिसतय्गु इंगल्याण्ड, जर्मनतय्गु जर्मनी, स्पेनिशतय्गु स्पेन धा:थें ‘नेपाली’ (खँय् भाय्) ल्हाइपिनि नेपाल दयेकेत पंचायतं षडयन्त्र या:गु हे ख: ।
उबलय् झी कवि दुर्गालालं धा:गु हे ख: – “थ:गु छगू भाय् ल्यंका: मेगु फुक्क छाय् स्यायेत्यना ?”
झी कवि दुर्गालालं २०२२ सालय् च्व:गु थ्व म्येय् न्यनात:गु थुगु न्ह्यस:या लिस: धइगु पंचायती षडयन्त्र हे ख:, गुगु षडयन्त्रं छगू हे जाति नेपाली, छगू भाय् नेपाली व छगू राष्ट्र नेपाल दयेका: थनया जाति, जनजातितय्गु अस्तित्व न्हंकेत स्वत ।
थुकथं नेवा: आन्दोलनं नेपा:या बम्र्हूवादी राज्यसत्तायात थुकथं हाथ्या बिल । इमिगु योजनायात बिफलताय् थ्यंकल । थ्व नेवा:तय्गु सचेतताया हे उपलब्धी ख: । धायेगु हे ख:सा नेपालं राजतन्त्र उन्मूलनया सवालय् नेवा:तय्गु आन्दोलनया अप्रत्यक्ष तर मूल व निर्णायक भूमिका दु ।
वास्तवय् थ्व खँ नेवा:तसें महसूस याये फयेकेमा:गु ख: । नेवा:तसें राणातय्गु निरंकुशता मदयेकेत जुजु व कांग्रेसयात ग्वाहालि यात । हानं जुजु व कांग्रेसया राजनीति थुइका: वामपन्थीतय्त ग्वाहालि यात । थुकथं नेवा:त लगातार सत्ताविरोधी संघर्षय् ग्वाहालिमि जुया: न्ह्यानाच्वंगु दु ।
तर आम नेवा:तसें थ्व खँ थुइके मफुनि, वा: चायेके मफु । बम्र्हूत गुलि सेन्सिटिभ ख:, उलि सेन्सेटिभ मजू । थौं नं नेवा:तसें गुगुं त:धंगु हाथ्या मब्यूसां बम्र्हूवादी सत्ताधारीत सुं लिसें ग्या:सा नेवा:तलिसे हे जक ग्यानाच्वन । मेगु मखु, नेवा: प्रदेश मवयेकेत सत्तारुढ दलया तत:धंगु दलया नेतातसें अनेक कसरत यानाच्वन । प्रत्यक्ष रुपं स्वयेबलय् इमिगु कसरत माओवादीलिसे थें च्वं । तर थौं नेवा:तसें ‘जिमित नेवा: प्रदेश म्वा:’ धका: घोषणा यात धा:सा कन्हय् एमाओवादीं त्व:ती व कंस नेपालय् संविधान वइ । माघ ८ थ्यंक थ्यंका च्वनेम्वा: । दुने हे दुबिना: स्वयेगु ख:सा थ्व खँ खनेदइ ।
प्रचण्ड व बाबुरामपिन्त पहिचानसहितया संघीयता त्व:तकेत त:धंगु हे कसरत जूगु ख: । इमिसं मत्व:तूगु हुनि धइगु जनजाति नं जिमिति त्व:तल, नेवा:तसें नं जिमित त्व:तल धा:सा अस्तित्व हे दइमखु धका: ख: । अथेजूगुलिं थ्व सत्ताय् गुगु संघर्ष न्ह्यानाच्वन, उकी नेवा: आन्दोलन व नेवा:तय्गु संघर्ष व बलिदान सुलाच्वंगु दु धका: धायेबलय् गुगुं अतिसयोक्ति जूवनी मखु । थ्व खँ नेवा:तसें वा: चायेकेमा: व निर्णायक रुपं न्ह्यायेत न्ह्यचिलेमा: ।

More Stories Like this