जनजाति आन्दोलनय् पद्मरत्नया नेतृत्व

– भीएस मन्द: –
छगू इलय् नागरिक आन्दोलनया अभियन्तातसें थ:पिनि आचारसंहिता दयेकल – नागरिक स्तरया आन्दोलनय् संलग्न मनूत गुगु नं सरकारी पदय् मवनेगु । आन्दोलनया नाय:तय्त थीथी पदय् तक्यंका: आन्दोलन क्व:थलेगु ज्या न्हापांनिसें हे जुयावयाच्वंगु व लिपा वना: आन्दोलन याइपिं स्वयम् नं पदप्रति आकर्षित जुया: आन्दोलनयात त्व:तीगु ज्या प्रवृत्तिगत रुपं हे खनेदयाच्वंगुलिं वय्क: अभियन्तापिसं उकथं आचारसंहिता दयेकूगु जुइमा: । तर २०६२/६३ सालया जनआन्दोलनलिपा नेतातय्त खबरदारी यायेगुलिसें संविधान सभाया चुनाव जुइकेगु धइगुनिसें, संविधान दयेकेत दवाव बीगु धइगु थ्यंकया स्वतन्त्र नागरिक आन्दोलन तनावन । आन्दोलन तना वंसां आन्दोलनया आवश्यकता धा:सा गन ख: अन हे तिनि । विशेषत: राजतन्त्र दयाच्वंगु इलय् नेतात वहे प्रतिक्रियावादीत प्रति सम्झौता परस्त जुइ धइगु ल्याखं खबरदारी यायेत न्ह्या:गु ख: तर राजतन्त्र मदये धुंका: थुकथंया परिस्थितिया सिर्जना जुल, गुकिं याना: आ:या मू मू नेतात हे पुलांगु सत्ताया पहरेदार व ठेकेदार जुयाबिल । सिद्धान्त धा:सा पञ्चायती पह:या, सत्ताया प्रवृत्ति पंचायती पह:या तर सञ्चालकत धा:सा म्हिग:या आन्दोलनकारी व क्रान्तिकारी धा:पिं नेतात जुयाबिल । जनतां गणतन्त्र वलं नं गणतन्त्रया अनुभूति यायेमखं, लोकतन्त्र वलं नं लोकतन्त्रया अनुभूति यायेमखं, संघीयता ला प्रयोग हे जूगु मदुनि ।
अथे जूगुलिं नेपालय् गणतन्त्र व लोकतन्त्रया मर्मकथं जनताया ल्हातय् हे सत्ता वयेकेगु निंतिं संघीयता लागू जुइमा:गु आवश्यकता खनेदु । नेपा:या व्यक्ति व्यक्ति नागरिक जक मखु, थीथी जातित अधिकार सम्पन्न जुइमा:गु दु । थुकिया निंतिं आ: आन्दोलन बाहेक मेगु विकल्प मदु । हानं आन्दोलन जनस्तरं हे जुइमा:गु दु व प्यम्ह–न्याम्ह मनू वा छुं छथ्व: मनू मखसें वास्तविक रुपं हे जनता अधिकार सम्पन्न मजूतले न्ह्यायेमा:गु दु ।
थुकथंया आन्दोलन न्ह्याकेगु निंतिं नेतृत्व यायेगु ज्या मन्त्री जुलं नं मन्त्रीया कथित मर्यादा विपरित जनताया अधिकारया खँ ल्हाना: सत्ताया पुचलं पितिना ह:म्ह पद्मरत्न तुलाधर हे उपयुक्त मनू ख: । औपचारिक रुपं राष्ट्रिय पञ्चायतया दुज: जुलं नं बहुदलवादी, पार्टीया सांसद जुलं नं जनताया पक्षय् वना: महाकाली सन्धीया विरोधय् वनीम्ह पार्टीया विभाजनया इलय् नं राष्ट्रियताया पं लिना: बागी पक्षय् दुहां वनीम्ह, मन्त्री जूबलय् नं भनसून प्रवृत्तिया विरोधी, मन्त्री जुइक जुइकं कलैया वना: मुस्मांतय्गु अधिकारया खँ लइम्ह धात्थें हे सत्ताया बागी मनू धइम्ह पद्मरत्न तुलाधर हे ख: ।
तर आ:तक वय्क: सरिक जुयादीगु आन्दोलनया नेतृत्व मेपिसं हे या:गु जुल । २०४६ सालया आन्दोलन नेपाली कांग्रेस व वामपन्थीतय्त मिले यायेत वय्क: जक मखु, वय्क:या छेँतकं उतिकं छ्य:गु जूसां वय्क: नेता जुयामदी । अनंलि जनयुद्ध यानाच्वंपिं माओवादी नाप वार्ता याना: इमित मूलधारय् हयेगु व २०६२/६३ या आन्दोलन सफल यायेगुली नं त:धंगु भूमिका म्हिता दिल । थुकिं नेतात ला थासय् ला: वन, तर थीथी जाति, जनजातित अधिकारविहीन हे जुयाच्वन । अथे जूगुलिं आन्दोलन अपरिहार्य ख: ।
आन्दोलन अपरिहार्य धइगु सकसिनं वा: चायेके धुंका: आन्दोलनया नेतृत्वया रुपय् सकसिनं पद्मरत्नयात हे खंकूगु धइगु, वय्कलं आन्दोलनया नेतृत्व याये धका: न्ह्यचिलाच्वंगुलिं मखसें थौंतक वय्कलं यानादीगु नि:स्वार्थ कथंया आन्दोलनया हुनिं हे ख: । धात्थें हे आन्दोलन यायेगु व इमान्दारीतापूर्वक आन्दोलन यायेगु ख:सा पद्मरत्न तुलाधर हे मा: ।
वास्तवय् थनया आदिवासी जनजातिया निंतिं थ:गु क्षेत्रय् प्राकृतिक, सांस्कृतिक, स्रोत सम्बन्धय् अग्राधिकार नं मा:, प्रदेशय् जक मखु, केन्द्रय् थ्यंक नं समान अधिकार व समान अवसर नं मा: । थ्व सकतां अथें दइगु खँ मखु, संविधानय् समान अधिकार धका: च्वयां जक नं जुइगु मखु । अथेजूगुलिं अग्राधिकार व स्वशासन नं मा: । अथेजूगुलिं थ्व सकतांया निंतिं संघर्ष न्ह्याकेमा:गु हे जुयाच्वंगु दु ।
राज्यया फुक्क अंगय् समान अधिकार, राज्यपाखें प्रदान जुइगु सुरक्षा, स्वास्थ्य, शिक्षाय् समान अधिकार मा: । पिनें स्वयेबलय् व्यक्तिगत रुपं सकसितं अधिकार धका: धा:सां पहुँच मदुपिं पीडित जुयाच्वंगु हे दु व पीडित धइपिं आपा: याना: जनजातित हे लानाच्वंगु नं दु । हानं प्राकृतिक स्रोत, साधन व थ:थ:गु लागाय् विकासया सवालय् अग्राधिकार दयेमाल, आईएलओ १६९ लागू जुइमाल । मेखे नेवा:तसें याइगु सामाजिक विधि व्यवहारय् राज्यं कानुन दयेका: पंग: थनेगु थुज्व:गु ज्या जुइमजिल । नेवा:तय्गु विधि व्यवहार व अनेक कथंया मामलाय् स्वशासन नं दयेमाल । थुपिं सकतां खँ नेवा: प्रदेश वल धा:सा सम्बोधन जुइमा:गु ख: ।
थुकिया निंतिं हे झीसं नेवा: प्रदेशया माग नं यानावयाच्वनागु ख: । तर नेवा: प्रदेश बाहेक नं थ्व ब्यागलं हे नं छगू माग ख:, गुगु नेपा:या राज्यसत्तां पूवंके हे मा:गु दु । अथेजूगुलिं थुपिं सकतांया निंतिं आन्दोलन अपरिहार्य ख: ।

More Stories Like this