नेवा: प्रदेशया निंतिं त्वा:त्वालय् अभियान

नेवा: स्वायत्त राज्यया अवधारणा गुगुं न्हूगु खँ मखुसां नेवा: समाजया आधारभूत तगिमय् धा:सा थ्व न्हूगु खँ ख: । थ:गु भाषां थ:म्हं हे साहित्य च्वया: पिथने मदुगु खँय् विरोध व प्रतिरोध याना: न्ह्या:पिं नेवा: अग्रजपिनिगु धारं विकसित जूगु नेपालभाषा आन्दोलन । २०२२ सालय् रेडियो नेपालं समाचार छगू लिका:बलय् विरोध याना जूपिं नेवा:त । नेपा:या हे राष्ट्रिय संवत्यात सरकारं मान्यता बीमा: धका: ३० दँतक हाला जूपिं नेवा:त । संस्कृति बचे यायेत सरकारं तिब: बीगु पलेसा अ:खतं संस्कृति न्हंकेत स्वत धका: आन्दोलन याइपिं नेवा:त । अर्थात् राज्यशक्तिया दमनया दुश्चक्रय् लाना: उगु दुश्चक्रं मुक्त जुइत संघर्षरत नेवा:त । २४० दँ न्ह्य:निसें शासित जक जुयावयाच्वंपिं नेवा:त ।
नेवा:तय्गु म्हुतुं पिज्व:गु भाय् ख: – “नेवा:तय्त नेतातय्सं मस्वल, इपिं थ:थ: जक भंग: जायेका जुल ।” थ्व धापुतिं नेवा:तय्त स्वयेमाल, मान्यता बीमाल । मानसिकता हे शासित मानसिकता, अले थ:हे न्ह्यचिलेगु धइगु भावना वइगु गुबले ?
वास्तवय् स्वत धा:सा झी अग्रज साहित्यिक महारथीपिसंनिसें राज्यसत्तानाप प्रत्यक्ष टक्कर जुल, राज्यसत्तां क्वत्ययेका च्वनेत अस्वीकार यात, राज्यसत्तां क्वच्युंगु नीतिया बर्खिलाफ वन । अथेजूगुलिं राज्यनाप टक्कर काये नेवा:तय्त न्ह्या:गु खँ ख: । तर थ:हे राज्य सत्ताय् वनेगु खँय् धा:सा नेवा:तसें आ:तक नं तापा:गु हे खँ धका: तायेकाच्वंगु दु । उत्तरय् वन धा:सा चीनया तिब्बती स्वायत्त राज्य दु, दक्षिणय् विहारीतय्गु राज्य दु । पूर्वय् बंगालीतय्गु राज्य दु । छगू चीनया भूमि ख:, नीगू भारतया भूमि ख: । थौंकन्हय् हानं नेवा:त डिभि भरे याना: अमेरिका वनेगु यात । व नं संघीय राष्ट्र ख:, अन आर्कान्सास, इलिनोइ आदि ५० गू राज्य दु, गुपिं मध्ये गुलिखे ला जातिया नामं स्वनात:गु ख: ।
थ्वयां न्ह्य: थन कम्यूनिष्टतय्गु आपालं सफूत वल, ब्वन । तर सोभियत समाजवादी गणतन्त्र संघ धका: धायेबलय् नेपा: थें छगू जक देय् मखू बरु नामं हे थीथी देय् मुना: दयेकात:गु संघ ख: धका: तकं नेवा:तसें मथुइकुसे च्वनाच्वंगु जुयाच्वन ।
थुकथं न्हापांनिसें हे सत्तापाखें प्रत्यक्ष प्रताडित, उत्पीडित, उपेक्षित जुया: नं सत्तानाप प्रतिरोध याना: २००७, २०३६, २०४६,। २०६२–६३ सालया आन्दोलनय् कडां व:पिं जुया: नं नेवा:तय्के राजनीतिक चेतना धा:सा मदुगु जुयाच्वन । थुकिं याना: नेवा: राज्यया माग याना: नेवा: खलकं स्वनिग: बन्द या:गु इलंनिसें हे नेवा:त सशंकित जूगु तर सहयोगय् कुहां व:गु खनेदु ।
थुगु हे परिस्थितिइ न्हापाया संविधानसभां वयेधुंकूगु नेवा: प्रदेशनापं मवयेकुसे संविधानसभा हे विघटन यातं नं नेवा:तसें उगु षडयन्त्रया विरुद्ध कुहां वया: विद्रोह याना क्यने मफुत । संविधानसभां नेवा: प्रदेश वइगु जुल धका: धा:बलय् द्वलंद्व: नेवा:त संविधानसभा भवनय् थ्यंगु ख: । थ्व स्वयेबलय् संविधानसभा विघटन जुइवं हे थन त:धंगु विद्रोह जुइ धका: राज्य सतर्क जुयाच्वंगु ख:, उकिया निंतिं न्ह्य: हे सु सु मनूत थुकी सक्रिय जुयाच्वंगु धइगु धल: तकं कयात:गु ख: ।
थुकथं राजनीतिक चेतनाया म्होतिया हुनिं राज्य संचालक बम्र्हूवादीतय्गु अनेकन् कथ्रंया षडयन्त्रया शिकार जुयाच्वंपिं नेवा:तय्त नेवा: स्वायत्त राज्य वा नेवा: प्रदेशप्रति सचेत याना: आन्दोलनय् क्वकायेगु नेवा: समुदाय दुने सचेतपिं नेवा:तय्गु कर्तव्य जूगु दु । विशेष याना: नेवा: स्वायत्त राज्य प्राप्तिया निंतिं नीस्व्नात:गु थीथी घटक दुथ्या:गु नेवा: स्वायत्त राज्य मंका: संघर्ष समितिं ला थुकी नेतृत्व कायेमा:गु हे जुल ।
थ्वहे खँयात वा:चायेका: नेवा: स्वायत्त राज्य मंका: संघर्ष समितिपाखें वंगु तछला (असार ७) शनिवा: खुनुनिसें नेवा: प्रदेश जागरण अभियानया ज्याझ्व: न्ह्याकूगु दु ।
ज्याझ्व: दकलय् न्हापां असं तक्षबहालं न्ह्या:गु ख: । नेवा:तय्गु हालत स्यस्यं वनाच्वने धुंकूगुलिं मूलत नेवा:त राज्यस्तरय् सहभागी जुइमा:गु छखे दु, तर राज्यया संरचना व राज्य शक्ति नं नेवा:तय्गु अनुकूल जुइमा:गु दु । प्रदेशया नामाकरणय् हे दकलय् न्हापां ला नेवा:तय्गु आदिभूमि ख: धइगु मान्यता दइगुकथं नेवा: प्रदेश धका: तयेमा:गु दु । थ्व ला बटम लाइन हे जुल । तर थ्व बटमा लाइनय् हे आ: अनेक षडयन्त्र जुयाच्वंगु दु । उकिं स्वायत्त राज्य व स्वशासनया मागयात थाति तया: नेवा:तय्गु भूमिइ संघीय नेपालय् नेवा: प्रदेश धइगु नं प्रदेश दयेमा:, नेवा:तय्गु भूमि क:घाना: मेमेगु नामं प्रदेशया नामाकरण यायेदइमखु, पहिचान हुइदइमखु धइगु स: थ्वयेकेमा:गु दु । अथेजूगुलिं थुगु नेवा: प्रदेश जागरण अभियानया झ्वलय् हे ‘पहिचानविरोधी होशियार †’ धइगु प्लेकार्डनापं तया: हाकुगु ध्वाँय् ब्वयेकेगु ज्या जूगु दु ।
संविधानसभा विघटनया लिपा विद्रोहलय् कुहां वयेमा:पिं नेवा:त सुम्क च्वंगु स्वया: षडयन्त्रकारीत झन् हे उत्साहित जुया: न्ह्या: वनाच्वंगु इलय् थुकथंया जागरण अभियानं नेवा:तय्गु दथुइ न्हूगु उत्साह तनेगु ज्या जूगु दु धा:सा पहिचानविरोधीत ‘थुज्व:गु ज्या जूगु खइ हे मखु’ धका: पत्या: याये मफुगु अवस्थाय् ला:गु दु । थुकिं पहिचान मतसें संविधान जारी जुल धा:सा उज्व:गु संविधानयात नेवा: जनतां माने मयाइगु व सतकय् हया: च्याके फु धइगु चेतावनी नं सत्तायात वंगु दु ।
थुकथं हे वंगु दिल्लाथ्व: २ खुनु येँण भिंद्य: त्वालय् नं ज्याझ्व: जुल धा:सा दिल्लाथ्व: नवमि खुनु त्य:र त्वालय् ध्वाखाबहालय् थुज्व:गु त्वा: भेला जुइधुंकूगु दु । थुज्व:गु ज्याझ्व: आ: निरन्तर न्ह्याका यंकेमा: ।
थ्वहे झ्वलय् नेवा: प्रदेश जागरण अभियानयात अझ व्यापक याना यंकेगु तातुनां कन्हय् येँया नेपा: ब्याङ्क्वेटय् येँ महानगरस्तरीय महानगर भेलाया ग्वसा: नं संघर्ष समितिं ग्व:गु दु । थुकिया निंतिं मा:कथंया तयारी संघर्ष समितिं पूवंके धुंकूगु दुसा थुगु ज्याझ्वलय् जनकवि दुर्गालाल श्रेष्ठ, नेवा: न्ह्यलुवा पद्मरत्न तुलाधर, संघर्ष समितिया सचिवालय कजि मल्ल के. सुन्दरपिसं नुग: खँ तयादीगु जूगु दु ।

More Stories Like this