हाकुगु न्हि सत्तायात पतिं धस्वाकल

२०५६ सालया जेठ १८ या न्हि धइगु नेपा:या भाषिक संघर्षया इतिहासय्, जातीय आन्दोलनया इतिहासय् हाकुगु न्हिकथं अंकित जुल । उखुनु सर्वोच्च अदालतं थुज्व:गु न्यायालयपाखें संविधानया ब: कया: भाषिक अधिकारया हनन जुइकथं फैसला न्यंकल । येँ महानगरपालिका नेपालभाषायात व धनुषा जिविस व राजविराज नगरपालिकां मैथिल भाषायात आधिकारिक भाषाकथं ब्यूगु निर्णययात खारेज यानाबिल । तत्काल हे प्रतिक्रिया स्वरुप आन्दोलन सुरु जुल व भदौ ३० या स्वनिग: बन्दया उत्कर्ष तक जुल । भाषिक अधिकारया आन्दोलन यानाच्वंपिसं स्वनिग: बन्द थुज्व:गु राजनीतिक प्रकृतिया आन्दोलन या:गु थ्व न्हापांखुसि ख: ।
थ्वयां ल्यू दँय्दसं हे जेठ १८ यात हाकुगु न्हिकथं कया: विरोधया ज्याझ्व: यायेगु जुयाच्वंगु दु । नेवा: स्वायत्त राज्यया माग याना: आन्दोलन न्ह्या:गु इलय् जेठ १८ या हाकुगु न्हि खुनु नेवा: स्वायत्त राज्य लागा बन्दया ज्याझ्व: तकं जुल धा:सा थगुने प्रधानमन्त्रीया निवास बालुवाटारपिने भाषिक अधिकारया कार्यकर्तातसें धर्ना बिया: उबलय्या मन्त्रिपरिषद्या अध्यक्ष खिलराज रेग्मीयात ज्ञापनपत्र ल:ल्हायेगु ज्या जुल ।
थुगुसी नं नेवा: स्वायत्त राज्य मंका: संघर्ष समितिया ग्वसालय् यलया मंंगलय् विरोध सभा जुलसा किपुलिइ नं ज्यापु महागुथि किपू नगर समितिं सुथय् नगरपरिक्रमा याना: हाकुगु न्हि हन ।
मंगलबजारय् जूगु सभाय् संघर्ष समितिया नाय: मनरत्न शाक्यया नाय:सुइ यलया नाय: मंगल महर्जनं नेवा:तय् थीथी सामाजिक संगठन नं बाध्य जुया: हे राजनीतिक आन्दोलनय् कुहां व:गु खँ कुलादिसें आन्दोलनया मि च्याकां तुं यंकेमा:गु खँ धयादिल ।
अनंलि नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघया नाय: भाजु नगेन्द्र कुमालं न्हापा पञ्चायत इलय् “हाम्रो भाषा, हाम्रो भेष प्राण भन्दा प्यारो छ” धका: नारा थ्वयेकेबलय् नुगलय् थ्यंक थीगु तर आ: थ:गु हे भाय्प्रति जातिप्रति विभेद जुयाच्वंगु खनेबलय् नुगलय् मि च्यानावइगु खँ न्ह्यथनाबिल । वय्कलं नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघं नेपालय् पहिचान सहितया संघीयताया पक्षय् दृढ जुया: न्ह्या: वनाच्वंगु खँ नं कनादिल ।
मैथिल भाय्या कवि धीरेन्द्र प्रेमर्षिं नं हाकुगु न्हि सकसिगुं भाषिक अधिकार हनन जूगु न्हि ख: धका: धासें आन्दोलनय् न्ह्या: वनेमा:गु खँ कनादिल ।
सभानाय:या थासं न्ववासें नेवा: स्वायत्त राज्य मंका: संघर्ष समितिया नाय: मनरत्न शाक्यं स्थानीय निकायस मातृभाषा छ्यले दइगु अधिकार ब्यूगु जूसां उकियात छ्यलेफुगु अवस्था मदुगु हुनिं धइगु मूलरुपं प्रदेश मदुगुलिं हे ख:, कानुन, नीति निर्माण यायेगु, बजेट फ्याना: ज्याखँ यायेगु अधिकार मदयेकं चिचीधंगु अधिकार ब्यूगु हे जूसां उकिया महत्व मदइगु खँ वय्कलं कुलादिल ।
झी अग्रजपिं प्यंग: थां व वयांल्यू धर्मादित्य धर्माचार्य, चित्तधर हृदयजुपिसं न्ह्याकादीगु भाषिक अधिकार संघर्ष थौं जाति भाषा आन्दोलनया रुपय् न्ह्या: वनाच्वंगु दु धा:सा उकिया निंतिं नेवा: स्वायत्त राज्य मदयेक मगा:गु सकसिनं वा: चायेकाह:गु दु । संघर्षया झ्वलय् गुगु कानुनी दमन सह यायेमाल उकिया प्रतिरोध कथं दँय्दसं हाकुगु न्हि हनेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । थ्वहे प्रतिरोधया मिब्वाला न्ह्याका: स्वायत्त राज्यया निंतिं संघर्ष तच्वयेकेगु थौंया आवश्यकता ख: ।
थ्वहे इलय् आ:तक जूगु नेवा: आन्दोलन व भाषिक संघर्षया समीक्षा जुइमा:गु खँ धा:सा नेवा: कार्यकर्तातय्गु दथुइ जूगु दु । नेवा: आन्दोलनय् थ:त जन्मका:छि पाना: झायाच्वनादीम्ह पद्मरत्न तुलाधरं आन्दोलन ता:हाक: जुया: इतिहास हे खडा जूगु जूसां उपलब्धी धा:सा खास हे मजूगु खँ न्ह्यथनादीगु व नेवा:तय्सं हे नेवा: भाय् त्व:ता हयेगु ज्या तीव्र जुयाच्वंगु खं याना: नं थ्व समीक्षा जुइमा:गु खनेदुगु ख: । वंगु संविधानसभा दयाच्वंगु इलय् अतिकं उत्साहित जुयाच्वंपिं नेवा: कार्यकर्तातय्गु दथुइ संविधानसभा विघटन जुइवं निराशा खनेदयाच्वंगु दु । नेवा: देय् दबू दुनेया नेतृत्वया विवाद, नेपालभाषा मंका: खल:या अवसान इत्यादि नं चर्चाया विषय जूगु दु व सामान्य नेवा: कार्यकर्तात धा:सा हानं नेवा: नेतातय्त हे ब्व: बीपिं जुया: खनेदयावच्वंगु दु ।
थौंकन्हय् नेवा:तय्गु संघर्ष आ: भाषिक अधिकारया संघर्ष जक मखसें उकिं न्ह्या: वना: पहिचानसहितया संघीयता कायेगु लक्ष्य ज्वना: न्ह्या: वनेधुंकूगु दु । थुकिं आन्दोलनया माग त:धंगु व राजनीतिक प्रकृतिया जूगु दु । नेवा:त सामाजिक संगठन जक चायेका मखसें राजनीतिक दल हे चायेका: न्ह्या: वनीपिं जूगु दु धा:सा नेवा:त सहितया जनजाति पक्षीय राजनीतिक दल नं दयेधुंकूगु दु ।
हानं ज्यापु समाज यलया नाय: मंवल महर्जनं धयादी थें न्हापा सामाजिक रुपं जक क्रियाशील नेवा: संगठनत नं आ: राजनीतिक रुपं क्रियाशील जुयावयाच्वंगु दु । थ्व छगू बाध्यता नं ख: । वास्तवय् राजनीतिक रुपं अधिकार प्राप्ति मजुइकं सामाजिक रुपं नं गुगुं उपलब्धी हासिल यायेफइमखु । थ्व वास्तवय् नेवा:तय्के वयाच्वंगु राजनीतिक चेतनाया हे अभिव्यक्ति ख: ।

More Stories Like this