दच्छिइ प्यला फुत, संविधान दयेकेगु ज्या ग्व ?

वंगु मंसिर ४ गते संविधानसभाया चुनाव जूगु प्यला फुइ धुंकूगु दु । न्हापांला चुनावया रिजल्ट, समानुपातिक सभासद् ल्ययेगु कचवं, अनंलि सरकार दयेकेगु कचवं, सरकार वलं नं एमाले दुहां वनेगु खँय् कचवं, अनंलि संविधानसभाया नियमावली दयेकेगुली कचवं जुजुं न्हि अथें तुं विनावनाच्वंगु दु । सरकारं मनोनित याइपिं २६ म्ह सभासद् ल्ययेगु ज्या तक आ:तक जूगु मदुनि धा:सा नियमावलीकथं दयेकेमा:गु समिति नं दयेकूगु मदुनि । तर नेतातय्गु म्हतुं छगू हे जक रट लगे जुयाच्वंगु दु – खुलाया दुने मस्यौदा, दच्छिया दुने संविधान ।
थुकथं जूबलय् १२ लाय् प्यला बितं नं ज्या सुरु जूगु मदुनि । प्यला धइगु स्वब्वय् छब्व ई ख:, तर अझ नं नेतातसें छगू हे रट हालाच्वंगु दु – दच्छिया दुने संविधान ।
झीगु सरोकार धइगु दच्छिया दुने जुइमा वा निदँया दुने जुइमा, संविधानया अन्तर्वस्तुलिसे ख: । न्हापाया संविधानसभां याये धुंकूगु ज्याखँया स्वामित्व ग्रहण याना: ल्यं दनिगु ज्या सिधयेकेमा: धइगु ख: । तर स्वामित्व कायेगु सवालय् थन समस्या दु । स्वामित्व काल धा:सा याकनं ज्या सिधइ धा:पिसं छक्व: ला प्रस्ताव न्ह्य:ने त:गु ख:, उकियात औपचारिकरुपं प्रस्तुत जुइके हे मबिल ।
संविधान दयेकेगु ज्या आ: समितित गठन यायेधुंका: तिनि जुइगु धा:गु दु । न्ह्याथे जूसां थ्व खँयात माने याना: थ्वहे इलय् झीसं संविधानया अन्तर्वस्तुइ बहस न्ह्याकेमा:गु जुयाच्वंगु दु ।
संविधानया अन्तर्वस्तु वा कन्टेन्टय् सवाल पिथनेबलय् झीनाप दकलय् सरोकार दयाच्वंगु विषय धइगु पहिचानसहितया संघीयताया सवाल हे ख: । थुकथंया संघीयतायात जातिवादया नारा बिया: क्वथलीगु कुत: या:गु जूसां वास्तविक संघीयता पक्षधरतसें थुगु एजेण्डायात ज्वनाच्वंगु हे दनि । तर थुगु पहिचानसहितया संघीयताया पक्षधर मनूतय्गु संविधानसभाय् उपस्थिति म्हो जूगु हुनिं याना: आ: छु लँपु लीगु धइगु सवाल पिदनाच्वंगु दु ।
निश्चितरुपं संविधानसभा दुने हे जक संघर्ष याना: पहिचानसहितया संघीयता वइगु स्थिति मदु । थुकिया निंतिं तप्यंक खनेदुगु लँपु धइगु संघर्ष व आन्दोलन हे ख: ।
थुगु संघर्ष न्ह्याकेगु नितिं पहिचानसहितया संघीयता पक्षधर थीथी राजनीतिक शक्तित छथाय् हे मुनेमा:गु व इमिगु दथुइ एकता दयेमा:गु तसकं जरुरी जुयाच्वंगु दु । अले हानं पहिचानसहितया संघीयताया पक्षय् सनाच्वंपिं जनसंगठनत नाप नं एकताया उतिकं आवश्यकता जुयाच्वंगु दु । थुकिया नापनापं वंगु चुनावय् संघीयताया पक्षय् जनमत खनेमदुगु मू हुनिं धइगु संघीयता धइगु हे जनतां मथूगु व संघीयताविरोधीतसें गुकथं प्रचार यात, उकथं हे जूवंगु खँयात बिचा: यासें व पहिचानसहितया संघीयताया सम्बन्धय् जनताया दथुइ व्यापक स्तरय् प्रचारप्रसार जुइमा:गु उतिकं जरुरी जुयाच्वंगु दु । थथे जुया: आ: पहिचानपक्षधरतसें मुहिम् हे न्ह्याकेमा:गु जुयाच्वंगु दु ।
प्रदेश जुल धायेवं नेपालय् थीथी प्रदेशय् प्रादेशिक सरकार नं दइ, अन ब्यागलं संसद नं दइ धइगु संघीयताया प्रारुपया सम्बन्धय् तकं जनताया न्ह्यपुइ ठोस रुपं छुं खँ दुहां वंगु मदुनि । थुकथं संघीयता वल धायेवं छु जुइ धइगु खँया बारे नं उतिकं प्रचारप्रसार जुइमा:गु जुयाच्वंगु दु ।
अथेजूगुलिं संविधानया अन्तर्वस्तुया विषयस खँ ल्हायेबलय् निश्चित रुपं पहिचानपक्षधर राजनीतिक दल, जनसंगठन व आधारभूत जनसमुदाय छप्पँ छधी जुया: संघर्षय् कुहां वयेमा:गु व संविधानय् प्रदेशया नामांकन यायेबलय् पहिचान नं खुले जुइकथं जुइकेगु निंतिं ब्यापक जनदवाव सिर्जना यायेमा:गु खनेदु ।
संघीयताया पक्षय् अझ नं जनमत हे मदुगु थ्यंक खँ मखु । संविधानसभाय् घेराऊ ज्याझ्व:निसें कया: वंगु २०६९ जेठय् स्वन्हुयंक जूगु बन्द ज्याझ्वलय् खनेदुगु जनशक्तिया प्रदर्शनं हे थुकियात ब्वयेधुंकूगु दु । थ्वहे खँ खना: संघीयताया पक्षय् दलत नं चा:गु खनेदु । आ: थुकथं संघीयताया पक्षय् खनेदुगु दलतसें हे प्रमुख रुपं संघीयताया मुद्दाया पक्षय् जनउभार हानं थकायेगु ज्या यायेमा:गु खनेदु ।
न्हापाया संविधानसभाया चुनावय् एमाओवादी व मधेशवादी दल उकिसनं उपेन्द्र यादवया दल छगू जक धात्थें हे संघीयताया पक्षधर ख: । नेपा: राष्ट्रिय पार्टी नं उबलय् नेवा:तय्गु प्रतिनिधित्व यायेगु धका: जक वंगु ख: । जनजाति ककस गठन जूसां इपिं थीथी राजनीतिक दलनाप हे आवद्ध सभासद् ख: । अझ माओवादीया लिपाया क्रियाकलाप स्वयेबलय् नं माओवादी नं थ्व इश्यूयात जनजातियात थ:गु पक्षय् कायेत जक ज्वंगु व ल्ह्वंगु खनेदु ।
न्ह्याग्गु जूसां वंगु संविधानसभाय् पहिचानसहितया संघीयताया पक्षय् स्वब्वय् निब्व बहुमत खनेदुगु ख:सां उबलय् सकतां खँ आर कि पार जूगु स्थिति मखु, दुरुया दुरु, ल:या ल: जूगु स्थिति दु । उकिं पहिचान पक्षधरतसें वास्तविकरुपं संघर्ष न्ह्याकेगु ई आ: वयाच्वंगु दु ।
खतुं नेपालय् संघीयतायात मुख्य दलतसें स्वीकार या:गु नं १० दँया जनयुद्ध व मधेशवादी आन्दोलनया हुनिं हे ख: । थुकिया क्यंगु उपलब्धियात वास्तविक रुपं हासिल यायेमा:गु आ: ई वयाच्वंगु दु ।
आ: संविधानसभाया सभासद्तय्त संविधानया अन्तर्वस्तु थ्वहे तयेमा: धका: जोडदार रुपं अग्रगामी जनतां थ:गु सक्रियता क्यना: संविधान सभायात सार्थक यानादी मा:गु नं दु । वास्तवय् संविधानसभाया सिद्धान्तय् नं संविधानसभा मखसें जनता थ:गु संविधान थ:म्हं हे च्वइगु ख: व संविधानसभा धइगु मात्र छगू मेकानिज्म या संयन्त्र जक ख: ।

More Stories Like this