२००७ सालय् प्रजातन्त्र व:गु कि राजतन्त्र ?

नेपालय् फागुन ७ गते यात प्रजातन्त्र दिवस धका: हनावयाच्वंगु दु । तर थुकियात थुइकेगु सवालय् धा:सा थीथी मत दुपिं नेतात व बुद्धिजीवीतय्गु दथुइ मतभिन्नता धा:सा दयावयाच्वंगु दु ।

राज्यपाखें प्रायोजित औपचारिक सफू ब्वना: थुकियात प्रजातन्त्र व:गु न्हि धका: सामान्य रुपं सकसिनं स्वीकार या: । नेपाली कांग्रेसं धा:सा थुकियात क्रान्ति हे धका: धायेगु यानाच्वंगु दु धा:सा कम्युनिष्टतसें धा:सा थ्वहे सन्दर्भय् ‘दिल्ली सम्झौता’ धका: विरोध नं याना वयाच्वंगु दु । उबलय् भारतीय पत्रपत्रिकाय् पिदंगु खँत दुथ्याका: थुकियात भारतपाखें प्रायोजित घटनाया रुपय् नेपा:मि जनताया दथुइ नेपा:मि जनताया दथुइ वास्तविकता ब्वयेगु ज्या वरिष्ठ कम्यूनिष्ट नेता शम्भुराम श्रेष्ठं यानादीगु दु ।

हालय् १२ गू बुँदाया सम्झौताय् भारतय् जुया: देसय् गणतन्त्र व:गु खँयात स्वयेखंपिं व प्रत्यक्षरुपं मीडियाय् प्रचारित खँत नं न्यनेखंपिं झीसं आ: उबलय्या खँत नं थुइकेत अ:पुगु दु ।

आ:तक थ्व खँयात प्रजातन्त्र व:गु हे ख: वा मखु, क्रान्ति हे ख: कि मखु धइगु मिखाकुलिं जक स्वया: मयासें राज्यसत्ता व राज्य सत्ताय् आसिन शक्तियात स्वयेगु खत धा:सा हे जक झीसं वास्तविकतायात खंके फइ ।
भारतय् स्वतन्त्रता लिपा व:गु जवाहरलाल नेहरुया नेतृत्वया सरकारं थन बेलायतीतय्गु आशिर्वाद प्राप्त राणातय्त पदच्यूत याना: मेगु शक्ति शाहतय्त स्थापित याना: थ:गु पक्षया शासन कायम यायेगु हे नेपालय् २००७ सालया प्रजातन्त्र हयेगु ज्या जूगु ख: धइगु थुइकेगु आवश्यक खनेदु । थ्वहे झ्वलय् प्रजातन्त्र धका: जनतायापाखें प्रधानमन्त्री जुइगु, छुं छुं स्वतन्त्रता उपयोग यायेखनीगु व बजेट पितबीगु थुज्व:गु ज्या सरकारं यायेगु जूगु खनेदु ।

दकलय् मुख्य खँ ला देसय् गुकथंया शासन व्यवस्था यायेगु धका: ल्ययेत यायेमा:गु घोषित संविधानसभाया चुनाव हे मयाकल । थुकिं नेपा:या सार्वभौमसत्ता दरवारय् हे वन । दरवारं हे संविधान जारी यात, चुनाव याकल, थ:म्हं धइथें लिच्व: पिहां मव:बलय् २०१७ सालय् ‘कू’ याना बालिका मताधिकारया आधारय् चुनाव मजुइगु पञ्चायती व्यवस्था लागू यात ।

थुकथं २००७ सालय् प्रजातन्त्र व:गु हंगामा न्यंकूगु जूसां थ्व ज्या वास्तवय् राणातय्गु ल्हातं शासनसत्ता लित कया: शाहतय्गु ल्हातय् शासन छ्वयेगु निंतिं जूगु छगू डिजायन अन्तर्गतया ज्या जक ख: धका: थुइकेत थाकु मजू । अथेजूगुलिं थुकियात मूलत: सत्ता हस्तान्तरणया घटनाया रुपय् थुइकेगु हे बेस जुइ ।

गनतक २००७ सालय् प्रजातन्त्र व:गु हे ख: कि मखु धइगु सवाल दु, थुकी जनतां गुलितक स्वतन्त्रता व मौलिक हकया उपयोग याये खन अले थ:म्हं निर्वाचित सरकार व व्यवस्थापिका व उकथंया हे नियन्त्रणया न्यायपालिका व: कि मव: धका: हे स्वयेगु पाय्छि जुइ ।

२००७ सालंनिसें २०१५ सालतक स्वयेगु ख:सा राणातन्त्रया प:खा: तज्या:सां राणा–कांग्रेसया सरकारं हे संसदया चुनाव याका व:गु नं मखु, मातृका प्रसाद कोइरालाया राजीनामा लिपा जुजुं हे प्रधानमन्त्री नियुक्त याना: ज्या यात । थुकथं जनता शासनय् निर्वाचित मजू छ्वयेगु पाखें बञ्चित जुल । २०१५ सालय् निर्वाचनय् थ:गु मताधिकार छ्यलेखंगु ख:सां वयांल्यू ‘कू’ जुया: निरंकुश पञ्चायत वल ।

थुकिं मेगु छगू वास्तविकता नं उजागर जुल । व ख: शासकं जनतायात बीगु हक, स्वतन्त्रता व लोकतन्त्र धइगु नं थ:गु शासनया अधिकारय् गुगु नं कथं हस्तक्षेप मजुइगुकथं जक बीगु ख: । यदि दरवारं चाहे जूगु हे दल बहुमतय् वया: शासन याइगु ख:, वा जनतां ल्ययाह:पिं मनूत जूसां दरवारं दुनें न्याना काये फइगु खत धा:सा प्रजातन्त्र कायम हे जुयाच्वनी ।

अथेजूगुलिं राज्य व शासन हे सार पक्ष ख: व लोकतन्त्र धइगु रुप पक्ष जक ख: धइगु थुकिं थुइकेत थाकु मजू । तर सत्ता व जनताया दथुइया अन्तर्संघर्षय् जनतां थ:गु शासन थ:म्हं निर्वाचित याना छ्वइपिं मनूतपाखें हे याकेत निरन्तररुपं लोकतन्त्रया पक्षय् संघर्षरत जुयांतुं च्वनी । थ्व नं छगू सत्य ख: । थ्व ल्याखं पुलांगु सामन्ती पहलं हे न्ह्यानाच्वंगु अले षडयन्त्र व बल्ला: त्या: जुया: हे वयाच्वंगु शासन पद्धतिइ प्रजातन्त्र वा लोकतन्त्रया निभा:द्य: लुइकेगु ज्या धा:सा २००७ सालय् हे जूगु ख: धका: धाये हे मा: । उकिं २००७ फागुन ७ यात नेपालय् लोकतन्त्रया अरुणोदय जूगु न्हि धका: कायेमा:गु खनेदु । थुकियात क्रान्ति धका: अतिरञ्जित रुपं थुइकेगु व छुं हे मखु धका: धायेगु नं पाय्छि जू वइ मखु । तर २००७ साल धात्थें धायेमाल धा:सा प्रजातन्त्रया लुखा चा:सां उकिं दुहांव:गु धइगु राजतन्त्र हे ख: धइगु नं ल्व:मंके मज्यू ।

More Stories Like this