घोर्लिखर्कनिसे नेवाःखर्कतकया भाषा प्रशिक्षण यात्रा

स्वदँ न्ह्यः छन्हु सञ्चारकःमि श्रीकृष्ण महर्जनलिसें जि सन्ध्या टाइम्सया ज्याकू मल्ल के. सुन्दरया थाय्मरुया छेँनं पिहाँ वयाच्वनागु । जित पिने वनाः नेपालभाषा स्यँ वने न्ह्याःला धका श्रीकृष्णं न्यन । जिं यः धयाः । तप्यंक हे नेवाः देय् दबू वनाः जिं पिने वनेगु दिं व ई क्वछिना । नेवाः देय् दबूया सहलह ज्याझ्वः जुयाच्वंगु थाय् सिर्द्धार्थ बनस्थलीइ पूर्वाञ्चल न्वकू नविनकिशोर जोशी, श्याम श्रेष्ठ व कृष्ण श्रेष्ठपिं नाप लानाः कन्हेकुन्हु हे पूवाञ्चलया सदरमुकाम जिल्ला धनकुटा वनाछ्वया । अनया घोर्लिखर्क गाविसया डिकुरेय् श्याम श्रेष्ठया हे समुदाययात त्वतातःगु छेँय् न्हापांखुसि सुथय् बहनी लच्छि तकया कक्षा चले यानाः । वयां लिपा उगु हे जिल्लाया सिंधुवाय् कक्षा चले यायेत वना । धनकुटाया परेवादिन गाविस अर्न्तर्गत लाःगु सिंधुवा बजारय् च्वनागु इलय् वर्तमान नेपाली कांग्रेसया सभापति व प्रधानमन्त्री सुशिल कोइरालायात लसकुस यायेगु ह्वताः चूलाःगु खः । उगु इलय् वय्कः समक्ष स्थानीय जनतां अनया निगाले सिमेन्ट उद्योग उगु थासं चिइकेत ज्ञापनपत्र नं लःल्हाःगु खः । लच्छि तक अन कक्षा कायेधुंकाः नविनकिशोर जोशी व श्याम श्रेष्ठपिसं जित अनं हे धनकुटा सदरमुकाम जुयाः पकली च्वंगु श्याम श्रेष्ठया छेँय् ब्वना हल । धनकुटाया क्षेत्रीय खानेपानी संस्थानया जागिरेदार श्याम श्रेष्ठं सुनसरीया पकलीइ हयाः जित त्वता थकल । अन नं लछितक जिं नेपालभाषा व नेपाल लिपि स्यनेगु ज्या यानाः । अन धाःसा बल्ल नेवाः वसतय् लाखे प्याखंया ख्वाःपाः व थीथी कथंया बाजं तकं विकास जुयाच्वने धुंकूगु नेवाः चहपह दुगु अनुभुति यायेखन ।

न्हापांगु दँया निउरां स्वलाया दुने धनकुटा व सुनसरीया नेवाः समुदाय दथुइ नेपालभाषा व लिपि स्यनेधुंका जित हाकनं वंगु दँय् इलाम वनेमाःगु इनाप वल । नेवाः देय् दबूया नायः नरेश ताम्रकारं परिवार नापं वंसां जिउ, अन हे बसोबास यायेगु यानाः हुँ धइकथं इनाप याःगु खः । तर लिपा स्वये आःयात जि जक वने धकाः वय्कलं बिउगु ठेगानाया लिंधंसाय् जि याकचा हे न्हापांखुसि इलाम बजाय् थ्यंक वना । अन न्हापा हे मंगलबारे व चमेताय् यानाः निगू गामय् नेपालभाषा कक्षा चले यायेगु क्वछिनातःगु जुयाच्वन । इलाम बजारय् घौ पलख च्वनाः नेवाः देय् दबूया इलाम जिल्ला सचिव कमल श्रेष्ठनापं जि अनं उत्तर पश्चिम लाःगु चमैताय् थ्यंकावना । जिं मंगलबारे व चमैताया लागिं धयाः सच्छि सच्छिया ल्याखं निसःगु 'ज्वजलपा' नांगु कमलरत्न तुलाधरं नेपालभाषा, खस् नेपाली भाषा व अंग्रेजीं च्वयातःगु सरल सफू ज्वना इलाम वनागु खः । माक्वः जक चमैताय् ज्वनाः मेगु फुक्कं कमल श्रेष्ठया हे छेँ इलाम बजारय् त्वता थाका । जिल्ला समितिया हे संयोजनय् उगु कक्षा चले जुइगु जुयाः जिल्ला अध्यक्ष युद्धप्रसाद बैद्य नापं सहलह यानाः अन ज्या यायेमाःगु जुल । पुर्वाञ्चल भेला नं दुगू ई जुयाः नेवाः देय् दबूया अध्यक्ष नरेश ताम्रकारं अन कक्षा चले जुयाच्वंगु थाय् चमैता गाविसया मैदानय् तकं थ्यंकाः आः चमैताया राँकेय् नं उगु कक्षायात थप लच्छिया निंतिं चले यायेगु कथं निर्धारण यानाः वन ।

मैदानय् कक्षा क्वचायेत छवाः जक ल्यंदनिगु ई । नेपाल पत्रकार महासंघ ख्वप जिल्लापाखें जित न्हापांगु मैंयाँ शिल्पकार स्मृति पत्रकारिता सिरपा बीगु धकाः फोन वल । देश विदेश न्ह्याथय् हे जूसां ४८ घण्टाया दुने राजधानीइ वा धकाः धायेवं जि परिवारयात हे खबर मबीसें मैदाने चमैतां तप्यंक ख्वपय् थ्यंकावना । पुस २१ गते सुथय् ८ बजे छेँय् थ्यंगु खःसा न्हिनय् २ बजे संयोगबस ८० दँया अबु बुलाल प्रजापति मन्त । सिरपा काये मकाये धइगु अलमल जूवन । २३ गते पुलांम्ह प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाया ल्हातिं उगु सिरपा ला कया, तर स्वां व सिन्ह तियेगु ज्या मजुल । बाःछि तक छेँय् हे थात । वयां लिपा बर्खि वसतय् चमैताय् थ्यंका वना । अन मैदानय् कक्षा क्वचायेका । हाकनं राँकेय् नं कक्षा चले यायेगु ब्यवस्था मिले जुल । नयेगु च्वनेगु मिले जुइवं जिं अन कक्षा कयाच्वँच्वं हे छगू उपन्यास च्वया । स्थानीय शिक्षक व प्रबुद्ध वर्गयात उगु उपन्यास क्यना । तःजिक भ्वय् न्यायेकाः उगु उपन्यास अनं हे पिथनेगु धकाः जित बचन बिल । बचन कथं जि लत्याया पुण्य तिनि माने यायेत ख्वप वयाच्वनागु इलय् त्रिभुवन विश्वविद्यालयय् वनाः अन्तर्राष्ट्रिय स्तरीय सफू ल्याः नं कया । चमैताय् हाकनं वनाः उगु सफू इलामं छापे याना हयाः तःजिक नेवाः भ्वय् न्यायेकाः युद्धप्रसाद बैद्यःया ल्हातिं सफू नं बिमोचन जुलसा अन लय्तायः छपी जग्गा नेवाः छेँ दनेत दान नं वल । लिपा उकि मेगु थप छपी नं दान वःगु दु ।

चमैताय् स्वला बिकाः निगू कक्षा क्वचाये धुंकाः जित जिल्ला अध्यक्ष युद्धप्रसाद वैद्यपिसं मंगलवारेय् एसएलसी लिपा जक कक्षा कायेगु धाःगुलिं कन्यामय् निं यंकेगु खँ जुल । जि थः हे इलामबासी थें जुयावल । जुद्धप्रसाद बैद्य व कमल श्रेष्ठपिंत हे लनामच्वंसे जि थः हे अनं कन्यामया अध्यक्षया छेँय् थ्यंका वना । चमैताय् पिथनागु 'मनको आगो' नांगु सफू नं ज्वनावना । कन्याम नेपालय् जक मखु कि विश्वय् हे अति सुन्दर थाय् खः । दार्जिलिङ स्वया नं प्राकृतिक दृष्टिकोणं अति हे बांलागु उगु थासय् जिं सुथय्, न्हिनय्, सनिलय् व बहनी यानाः प्यंगु कक्षाय् निसःम्ह विद्यार्थीतय्त भाषा व लिपि स्यनेगु यानाच्वना । अन च्वँच्वं हे ख्वपय् वयाच्वंम्ह अनया पासा सुदिप श्रेष्ठलिसें जिमि कला रिता नं कन्यामय् थ्यंका वयेवं धाःसा कलानापं जि दार्जिलिङ चाःहिलेगु नं ह्वताः चूलात । स्वघौ न्यासि वनाः ११२ दँ दुम्ह अजि नापा लानागु, दार्जिलिङय् थ्यंगु, फिडिम चाहिलागु व स्थानीय नेवाःत नापं छुयाला भ्वय् नयाः सफू बिमोचन यायेखंगु अनया जिगु उपलब्धी हे तायेकाः । ख्वपय् बिस्काः नखः सुरु जुइवं जि ख्वपय् लिहाँ वये मालावन । बिस्काः लिपा नं अनया मंगलबारय् लच्छि च्वनाः मंगलबारे, बुधबारे यानाः निगू कक्षाय् सत्या निसः मनूत तयाः भाषा कक्षा चले यानाः ।

२०७० सालया बैशाख जेठं मंगलबारेय् पुलांम्ह डिएसपी हेममणि प्रधानया छेँय् च्वनाः कक्षा चले यानाच्वँच्वं हे जिं 'सितला माजु' नांगु पूर्णांकी नाटक पुवंकाः । अनया नांजाःगु गजुरमुखी दर्शनय् वना । नापं चमैता नापं तसकं सतिये धुंकूगु जुयाः मंगलबारय् प्लस टूया परीक्षा बियेत वःपिं केहेँ किजापिं नापं वना मैदानय् थ्यंका ब्याहा भ्वजय् सहभागी जुयाः । थुगुसी नं जि चमैताय् ब्याहा भ्वजय् सहभागी जुयाच्वनागु दु । जेठया ९ गते अनं लिहाँ वयाः मैदानय् वनाम्ह जि १० गते कन्याम जुयाः अन स्थानीय नेवाः समुदायया देय् पुजाय् सहभागी जुयाः छेँय् लिहाँ वया । असारं बुईं वा पियाच्वनागु हे इलय् १० वडा ब्यासीया लक्ष्मीप्रसाद कासुला नांयाम्ह पासां जित छि नेपालभाषा स्यनेत थाय् थासय् झायाच्वनादीगु न्यनागु दु, ओखलढुंगाय् नं चले याये माल, छु यायेगु धकाः न्यन । जिं उपाय बिया । छन्हु जित रेडक्रस जिल्ला सभापति नं जुयाच्वंम्ह ओखलढुंगाया बुद्धिजिवी श्यामकुमार श्रेष्ठं ख्वपया रेडक्रस भवनय् नापला वल । सातिकुन्हु नेवाः देय् दबुलिइ नापलानाः अन वनेगु तकया दिं क्वछना । तर बारम्बार वनेगु धया नं श्रावणे झरी जुयाच्वंगुलिं लँ मिले मजु धयाः जित हेलिकोप्टरं हे अन थ्यंके यंकल । जित भाषा कक्षाया झ्वलय् हेलिकोप्टर गयेगु नं ह्वताः चूलात । अन थ्यंका छुं दिं लिपा हे स्थानीय बुद्धिजीवि इन्द्रनारायण राजभण्डारीया प्रेसय् जि ज्या सनेगु सन्ध्या टाइम्सय् झिदँ तक नापं ज्या सनाम्ह राम विश्वकर्मा नापलात । तसकं हे हार्दिकता ब्यक्त जुल । अनं तुरुन्त छवाःया दुने नेपालभाषां नं 'नुगः दुनेया मि' नांगु उपन्यास पिथना ।

सिडियोया ल्हातिं जिगु नेपालभाषाया उपन्यास 'नुगः दुनेया मि' विमोचन जूगु खःसा उगु सफू ओखलढुंगां पिथंगु न्हापांगु नेपालभाषाया सफू कथं नं रेकर्ड कायम याःगु दु । अनं लिहाँ वयाः थुगुसी अबुया सा यंकेमाःगु जुयाः सापारुं छुं दिं छेँ च्वनागु इलय् उगु उपन्यासयात कयाः पासा लक्ष्मीप्रसाद दुवालं जिल्ला दालतय् जिगु विरुद्ध मुद्दा तःगु संकेत वल । जि खँ हे फये मलाकं देय् दबूया नायः नरेश ताम्रकारं धाःथें पोखरा वनाः । अनं जित दिपक श्रेष्ठ नांया पर्वतया छम्ह ल्याय्म्ह नापं लच्छिया भाषा कक्षाया निंतिं थापाठानाय् छ्वयाबिल । अन लच्छिं मगाना थप झिंन्यान्हु कक्षा चले यानाः । ख्वपया चण्डेश्वरीया नमूना कयाः दयेकातःगु देगःया लिक्कच्वंगु सतलय् व थापाठाना माविइ हे सुथय् बहनि कक्षा चले जुयाच्वन । पर्वतया सदरमुकाम कुश्माय् वनाः दक्षिण एशियाय् हे दक्कलय् ताःहाकःगु झोलुंगे पुल तरे जुयेगु ह्वताः चूलात । उगु पुल पार यायेत पाय्छि १० मिनेट न्यासि वनेमाः । थीथी लः बाः वयाच्वनीगु गुफाया दर्शन व देउराली दाँदाया दर्शन याये खनाः पर्वत बर्साई नं न्ह्यइपुक हे क्वचाल । मोहनि व निक्वःगु संविधानसभाया चुनाव न्ह्यने थ्यंका वयेवं छेँय् लिहाँ वयाम्ह जित हाकनं नेवाः देय् दबुलिं मानन्धर समुदाय जक दुगु स्याङ्जाया क्याक्मी गाविसया निंतिं नेपालभाषा व नेपाल लिपि स्यँवनेता सिफारिस यात । गन गन धाल अन अन वनेगु बानी जुइ धुंकूगुलिं सरोज महर्जन नांया बाद्य प्रशिक्षक नापं अन थ्यंका वनागु इलय् जित आः तक वनागु थाय् मध्ये अनकन्टार थाय् थुगु हे ताल । खिचा, माकः, सा, द्वःया ला तकं बाकि मतइगु तसकं लिउने लाःगु दलित पीडित मनूतय् बस्ती दुगु थुगु थासय् नेवाः खर्क धइगु थाय् दु । गन मुक्कं नेवाः मानन्धरतय् हे जक बसोबास दु । नेवाः मानन्धरतय् हे जक बसोबास दुगु उगु गाविसया २२ क्वःगु गाविस परिषद नं जि थःम्हेसियां हे उलेज्या यायेगु ह्वताः चुलागु खः । अन च्वनागु इलय् मोटरसाइकलं लुम्विनी अञ्चलया पाल्पा जिल्लाय् लागु रामपुर बजार तकं चाहिलेगु ह्वताः चूलागु खः । येँय्या थानकोट दाँदा तकं सनिलय् नांगा मिखां खने दइगु पुर्कोट नं चाहिला ।

धनकुटाया घोर्लिखर्कं सुरु जूगु जिगु भाषा प्रशिक्षण यात्रा आः नेवाः खर्क थ्यंका दिनाच्वंगु दु । थ्व झ्वलय् म्होति नं द्वःछिम्हति मनुखं ने.पालभाषा कक्षाय् सहभागी जुयाः नेपालभाषा व नेपाल लिपि सयेके धुंकूगु दु । नापं छुयाला दयेकेगु, ओ छुयेगु, चतमरी छुयेगु, योमरी छुयेगु नापंया नेवाः नसा ज्वलंया नं नापनापं प्रशिक्षण जुयाच्वंगुलिं उपिं तसकं लय्ताः । थ्व क्रमयात नेवाः देय् दबूपाखें निरन्तर न्ह्याका वनेगु खःसा थौं मखुसां कन्हे नेवाः एकता व नेवाः जागरणया लागिं छगू कोसल्वहं सावित जुइगु तायेका ।