हाइकुया तत्व व नेवाः हाइजिनपिं पृष्ठभूमि

इन्द्र माली

नेपालभाषा काव्य ख्यलय् हाइकु खनेदुगु आःपा ई धाःसाः मदुनी । थ्व झीगु थःगु हे काव्यया मौलिक स्वरुप नं मखु । जापनय् हाइकुया जन्म व विकास जूगु खः । झीगु भाषाय् नेपाली भाषाया माध्यमं हाइकु दुहांवःगु खः । हाइकु झीथाय् खनेदुगु आपालं दंसां हाइकुया नियमय् प्रतिवद्ध जुयाः च्वयेगु ज्या धाःसा आपालं लिपा जक जूगु खनेदु । तर आपासिगु म्हुतुं हाइकुया खँ न्यनेदुगुलिं आपास्यां हाइकुया चर्चा यायेगु यानाः वःगुलिं थुकिं जनताया नुगःयात मचायेक ज्वनेधुंकूगु खँयात अस्वीकार याये भचा थाकू ।

नेपालाभाषाय् हाइकु दकले न्हापां इश्वरानन्दपाखे नी जूगु धकाः सच्छिदँया नेपालभाषाया कविता मुनाय् बियातःगु दु । तर गुगु हाइकु धकाः सम्पादकं न्ह्यब्वयातल उकियात झीसं हाइकु धकाः नाला कायेत साप हे थाकू । उगु कुचायात हाइकु धायेत हाइकुया परिभाषायात हिलाः छ्वयेमाःगु खनेदु । हाइकुया शिल्पया मिखां जक मखु हाइकुया रुपकथं नं साप हे तापानाच्वंगु झीत अनुभूत यानाब्यू । नापं संरचनाया मिखा नं हाइकुनाप ज्वःमलाःगु महसूस जू । उकिं इश्वरानन्दपाखे हाइकु न्ह्यात धकाः स्वीकार याये साप थाकू । अथेतुं हाइकुया नां जक बियाः छगू मुना नेपाल संवत् ११११ पिदंगु खनेदु । तर उगु मुना नं झीसं अध्ययन यानायंकेबलय् गथे गथे थें ताः । भचा मछिं थें, भचा पाय्छि मजू थें, बांमलू थें, गथे गथे थें ताः । थुकथंया असामञ्जस्यतायात कुबिया जुइगु मति मवं, थज्याःगु हाइकुया नामं पिदंगुयात हाइकु दुने दुथ्याकेत झीसं न्हूगु परिभाषा मालाच्वनीगु टण्टा मसांसें छत्थु झी ने.सं. १११३ पाखे वये । थुगु दँय् हाइकुया निगू सफू तबःयागु नेवाः हाइकु व विमल ताम्राकार यागु जीस्वां झीगु भाषाय् पिदन । छगू हाइजिन तबःयागु व मेगु हाइजिन बिमल ताम्राकारयागु खः । थुगु निगू सफूया प्रकाशनं हे झीगु भाषाय् हाइकुया पलाः च्वन्ह्याकेत आपालं ग्वाहालि जूवंगु दु । थ्व निगू सफूया प्रकाशनं झीगु काव्य साहित्य ख्यलय् हाइकुया सम्भावनाया लुखा चाल । हाइकु साहित्यया छगू विधा मखु थ्व ला हाइकु कविता विधायः, छगू धाः खः, छगू ब्व जक खः, कविताया छगू लघु रुप जक खः । तर आपास्यां हाइकु कविता, बाखं, नाटक, उपन्यास थें साहित्यया बिस्कं विधा भाःपिया चर्चा यायेगु यानावयाच्वन । थुकिं यचुक छु खनेदु धाःसा विधाया अर्थ मथूया छ्यला यानावयाच्वन बा हाइकुयात हाइकु कविता सिकें च्वन्ह्याःगु भाःपिया न्हूगु परिभाषा बीत कुतःयानाच्वंगु खःला धयाथें नं च्वं । सार्थक रुपं, त्याजिक दसु नापं तयाः बीफुसा झीगुपाखें नं न्हूगु सिद्धान्त प्रतिपादन जुइगु खः । तर थुकथं स्वयेबलय् गौण खँग्वःया अर्थनाप तापानाः च्वंपिं झीपाखें गुलि आशा यायेगु व ला जिं मस्यू । जि ला साहित्य लागाय् दुबिइत कुतः यानाच्वनाम्ह छम्ह मामुलि विद्यार्थी जक खः ।

ने.सं. ११२८ थिंलाथ्व यःमरि पुन्हि सोमवाः

More Stories Like this