गैर नेवाः समुदायं न्ह्याकाच्वंगु लाखे प्याखं

कृष्ण प्रजापती

लाखे प्याखंयात ताः ई न्ह्यवःनिसें नेवाः समुदायया मौलिक प्याखं कथं कयाच्वंगु दु । तर पर्वत जिल्लाया शंखरपोखरी गाविसय् धाःसा ताः ई न्ह्यःनिसें हे लाखे प्याखं स्थानीय दलित समुदायं चले याना वयाच्वंगु दु । थःपिनि उगु लाखे प्याखं थःपिसं सिउसानिसें हे आः तकं नियमित कथं चले यानाः वयाच्वनागु खँ स्थानीय दलबहादुर परियारं कनादिल । न्हापानिसें हे थःपिंथाय् सनेह बाजं पुइगु चलन दुगु व लाखेचौर धइगु कथं छगू चौर नं दुगु न्ह्यथनादिसें वय्कलं लाखे प्याखंयात नेवाःतय् मौलिक प्याखं खः धइगु खँ थःपित नं स्वीकार दु, अथेसा उगु लाखे प्याखं धाःसा थुगु लागाय् थःपिसं न्हापानिसें हे चले यानावयागु खँ नं कनादिल ।

मुक्कं दलितत जक च्वनाच्वंगु गामं पित हइगु उगु प्याखं शंखरपोखरी सदरमुकामय् धाःसा लिपा जक हयेगु चलन दुगू खः । थ्वयां न्ह्यः लाखे चौर जःखः उगु प्याखं न्हिच्छिं हुइकी । अन उगु प्याखं हुलेत झिम्ह झिंनिम्ह प्याखंम्वःत न्हापा हे तयार जुयाच्वनी । पालंपाः उपिं लाखे जुयाः प्याखं हुली । राक्षश कथं नालातःम्ह उम्ह लाखे जुइम्ह मनूयात थ्वँ, अय्ला त्वंकाः बौ पाः छायाः अनंनिसें हे वसः तिइकाः पित हइगु खः । नेवाःतय् लाखे थें हे चमर व ख्वाःपाः नापं घाजि वसः पुइकाः लाखे पित हइ । उम्ह लाखे आः धाःसा शंकरपोखरी सदरमुकाम त्रिभुवन उच्च माविया चौरय् हयाः हे न्हिच्छि हुइकाः जक गामय् थत यंकेगु चलन दु ।

राक्षश कथं नालातःम्ह थुम्ह लाखेयात हिजे याइम्ह चुंपाक वा झ्यालिंचा धाःसा मदु । थाय् थासय् लाखे नापं प्याखं हुलिपिं मेम्ह प्याखंम्वः नं व्यवस्था यानाः नेवाःतय्सं थ्व प्याखं चले यानाः वयाच्वंगु दु । तर थाय् कथं उमित झ्यालिंचा, चुंपाकःचा आदि नामाकरण नं यानातःगु दु । ओखलढुंगाय् निम्ह लाखे नापं हुलिपिं च्याम्ह झिम्ह थ्व चुंपाकःतय्त फुसु्रंगे धइगु चलन दु । उपिं भचा रंग न ढंग कथं ला लाथें प्याखं हुली । पर्वतय् हुइकीगु थ्व लाखे प्याखं न्हापा नेवाः समुदायं हे थःपिंथाय् दुत हःगु खयेफु धयादिसें स्थानीय दलित समुदाय दुनेया ल्याय्म्हत संस्कृति धइगु सुयागुं क्वसः मखु, थःपिंत उगु प्याखं यल जुइ व प्याखं थःपिसं नाला चले यानावनजुइ धयादी ।

बंसजं छु यानाच्वन थःपिसं नं उकिया हे जक अनुकरण यानाः वयाच्वनागु कनादीम्ह दलबहादुरया कथं पुर्कोट धइगु गढय् आः नं लाखेचौर दनिगु व अन छगः ल्वहँतय् लाखेया पूजा जुयाच्वंगु नं कनादिल । न्हापा न्हापा थापाठानाया नेवाःतय्सं नं शंखरपोखरी नापं थःपिंथाय् थुकथं लाखे प्याखं हुइकेत हयागु सियागु कनादिसें वय्कलं थःपिंथाय् लाखेया नामं जग्गा नं दुगु खँ कनादिल । न्हापा तीजया इलय् हे फलेवासनिसें म्याग्दी तकं सल ब्वाकीगु चनल नं दुगु न्ह्यथनादिसें स्थानीय हिरा थापां म्ये कासा जुइगु व गाविसया चौरय् म्ये हाला मनोरञ्जन यायेगु चलन धाःसा लिपा हे जक दुगु खँ कन ।

न्यय्दँ ख्वीदँ न्ह्यःनिसें हे जक थथे सदरमुकाम शंखरपोखरी चौरय् लाखे हयाः प्याखं हुइकेगु चलन दुगु खः धयादिसें दलित व प्याखं क्यनेत वःपिं समुदायं न्हापा न्हापा थःपिंथाय् सुख दुःखया म्ये हालेगु चलन दुगु खःसा आः लाखे प्याखं हे मू आकर्षा जूगुलिं मेगु थासय् स्वयां बांलाक लाखे प्याखं क्यनेगु जूगुलिं मनूत नं थीथी थासं स्वयेत वयेगु यानाच्वंगु खँ कनादिल । आः नं फलेवास, थापाठाना नापं लिक्क लिक्कया गामं थन वयाः तीजकुन्हु जुइगु थ्व दलित समुदायं क्यनीगु लाखे प्याखं स्वयेत वइपिनि भीड खनेदु । तर स्थानीय थापाठाना गाविसया नेवार गुथिया नायः अशोककुमार श्रेष्ठं धाःसा थःपिनि थासं हे खुया यंकूगु ख्वाःपाः व वसः छ्यलाः थ्व प्याखं क्यनाच्वंगुलिं थ्व ऐतिहासिक व परम्परागत प्याखं धाःसा मखुसें व मनोरञ्जनया निंतिं जक ज्या मदुपिं ल्याय्म्हतय्सं थः यस्सें सुरु याःगु प्याखं याःगु खँ कनादिल । पर्वतया सदरमुकाम कुश्मा नापं पर्वत जिल्लाया थीथी नेवाः बस्तीइ नं लाखे प्याखं क्यनेगु चलन दु । तर ताः ई न्ह्यःनिसें शंखरपोखरीया लिक्कच्वंगु नेवाः गां थापाठानाय् धाःसा ल्वापू जुयाः बन्द जुयाच्वंगु लाखे प्याखं आः तकं पिमदंनि ।

More Stories Like this