आःया राजनीतिइ नेवाः सरोकार छगू चर्चा

- सुगतरत्न कंसाकार

देशया राजनीति विचित्रढंगं न्ह्यानाच्वंगु थुज्वःगु अवस्थाय् नेवाःतय्सं राजनीतिइ गुकथंया सरोकार क्यना न्ह्यज्याय्माःगु खः उकथं न्ह्यज्यानाच्वंगु अवस्था मदुगुलिं न्ह्यज्यायेगु लकस ब्वलंकेगु आशयकथं आःया राजनीतिइ नेवाः सरोकार विषयक बिचाः गोष्ठी चैत ३ गते नेवाः जागरण मंचया ग्वसालय् जुल ।

स्वनिगःया नेवाःत आन्दोलनया सवालय् निर्णायक भूमिका म्हितिपिं खः धकाः गैरनेवाःतय्सं नाला वयाच्वंगु अवस्थाय् नेवाःतय्सं समसामयिक राजनीतिक अवस्थायात विश्लेषण याना क्वातुक भूमिका म्हितेमाःगुलिइ पलाः न्ह्याका मवनाच्वन वा मबिल धाःसा कन्हय् वनाः नेवाः स्वायत्त राज्यया कल्पना खाली सपनाया रुपय् जक रुपान्तरित जूवनिगु आसय् बिचाः गोष्ठीस सहभागीवक्तापिंसं प्वंकूगु दु ।

थौंया राजनीतिइ झी नेवाःतय्सं च्यूताः मतसें न्ह्यावनाच्वन धाःसा झीगु थासय् कन्हय् मेपिंसं च्यूताः तयाः इमिगु अनुकूल कथं ज्याखँ न्ह्याकाः झीत ध्याकुनय् लाकेत स्वइगु खँय् नं वक्तापिन्सं च्यूताः प्वंकूगु खः । बिचाः गोष्ठीस प्वंकूगु थुक थंया बिचाःयात थौं आम नेवाःतय्सं बांलाक चिन्तन यानाः नेवाःत सचेत व जागरुक मजुसें राजनीतिपाखें तापाना वनाच्वन वा छुं हे मयासें खाली आलोचना यानाः आक्रोस जक प्वंकाच्वन धाःसा झीगु भविष्य अन्धाकारय् लाइगु निश्चित दु । नेपालय् गुगुं नं आन्दोलनय् निर्णायक भूमिका स्वनिगवासीं म्हितेगु यानाः च्वंसां नं नेतृत्व तहलय् नेवाःतय्त ल्यूने लाका खाली गैर नेवाःतय्सं जक राज्य न्ह्याकाच्वंगु यथार्थ खँ जुयाच्वंगु खंकखंक नं नेवाःत छाय् ल्यूने च्वना थःगु भूमिकायात गौण यानाच्वन थ्व तसकं हे दुःखया खँ जुया झीगु न्ह्यःने दं वयाच्वंगु दु ।

नेवाःतय्गु मुक्तिया आन्दोलन यानावःपिं नेवाःतय्सं हे थःगु ठोस नीति दय्के मफूनि धकाः एकीकृत नेकपा (माओवादी)या नेता दिलिप महर्जनं बिचाः मुँज्याय् धयादीगु बिचाः नं चिन्तन यायेबहः जू । यदि झीसं झीगु निंतिं बांलाक ठोस नीति दय्के मफूनिगु खःसा व याकनं दयेकाः नेवाः हक, अधिकार स्थापित यायेत न्ह्योज्यावनेमाःगु दु । नेवाःतय्सं थःगु हक अधिकारया सवालय् यक्व हे खँत न्ह्याकेधुंकूगु अवस्था खयां नं छाय् नेवाःत ल्यूने लानाच्वन धइगु सवालय् नेवाःतय्सं छगू हे नीति ज्वनाः न्ह्यःज्या वनेमफूगुलिं खः धकाः नं वक्तापिन्सं धाय्गु यानाहःगु दु । नेवाःत थीथी राजनीतिक पार्टीइ संलग्न जुयाच्वंसां नं थःथःगु राजनीतिक पार्टीपाखें हे नेवाः नेतापिंसं बांलाक ज्या यानामच्वंगु नं निष्कर्ष बिचाः गोष्ठीं पिकाःगु दु ।

नेता महर्जनं मधेशया गुगुं नं मुद्दायात कयाः इपिं सकलें छप्पँ छधि जुया न्ह्याः वनाच्वंगु झीसं खनाच्वना तर नेवाःत थःगु नेवाः मुद्दा न्ह्यःने वःसां नं उकथं जुइमफूगु अवस्था दु । उकिं थ्व विषयलय् झीपिं नं मधेशीत थें हे थःगु मुद्दाय् छप्पँ छधि मजुइकं गुगुं नं हालतय् सफलताय् मथ्यनीगु धापूयात स्वागत मयासें मगाः ।

थीथी पार्टीइ नेवाःत दःसां नं इमिसं छाय् नेवाः सवालयात थुइका मच्वन धइगु नं थन च्यूताःया बिषय जुया वयाच्वंगु अवस्थाय् नेवाः नेतापिंत नं सकल नेवाःतय्सं आन्दोलन हे यानाः दवाव बिइमाःसां आः नेवाः हक अधिकार जक स्थापित यायेमाःगु मखुला धायेगु नं ई वःगु थें च्वनावःगु सहभागीपिंसं महसुस याःगु दु । बिचाः मुँज्याया झ्वलय् हे नेवाः न्ह्यलुवाः मल्ल के सुन्दरं देशया राजनीतिक रोडम्याप आः छु खः धइगु खँ राजनीतिक पार्टीया नेतापिंसं स्पष्ट यायेमाःगु धारणा न्ह्यब्वयादीगु दु । वय्कःया थुकथंया धारणायात थौं राजनीतिक पार्टीतय्सं थुयाच्वंसां तवि नं छाय् कार्यान्वयन मयानाच्वन वा याय् चाहे मजुया च्वन । थ्व पाखे नं आम नागरिकपिंसं बिचाः यायेमाःगु ई वःगु दु । नेताःतय्सं स्पष्ट रुपं राष्ट्रया राजनीतिक रोडम्याप दय्केमाःगु ला अत्यावश्यक हे खः । म्हिगःया व थौंया ईया राजनीतिइ यक्व हे ह्यूपाः वयेधुंकूगु अवस्थाय् आः सकलें राजनीतिक नेतापिंसं देय्या राजनीतिक रोडम्याप छगू क्वातुक दयेकाः न्ह्याःवंसा गुगुं नं राजनीतिक पार्टीं विरोध यानाः देय्यात अन्यौलताय् यंकेमालि मखु । थुकथं रोडम्याप निर्माण यायेत नं आः नागरिक समाजं हे दवाव बिइमाःगु ईं जकं वःगु मखुला धइगु नं आम नागरिकं बिचाः यायेमाःगु ई वःगु दु । रोडम्यापकथं ज्या न्ह्याकीपिं राजनीतिक नेतात व थुकिया प्रकृयागत ज्यायात बः बिइमाःगु वय्कः भाजु मल्लया धापू स्वागत योग्य जूगु खनेदु ।

म्हिगःया बिचाः व थौंया राजनीतिक घटनाक्रमं नं बिचाःयात तसकं हे न्ह्यःने न्ह्याकाच्वंगु अवस्था दु । उकिं थ्व सकतां पक्षय् नेवाःतय्सं गुकथं सरोकार क्यनेगु खः थुकिया निंतिं न्हापा हे तयारी यानाः न्ह्याःवनेत तयार नं जुया च्वनेमाःगु दु । उगु बिचाः गोष्ठीस नेवाः मुक्ति मोर्चाया नेता पवन मान श्रेष्ठं प्रधानन्यायाधीस खिलराज रेग्मीया नेतृत्वय् चुनावी सरकार दयेकूसां नं चुनाव जुइफइगु अवस्था मदुगु खँयात बः बियाः थःगु बिचाः न्ह्यब्वयादीगु खःसा थुगु धारणाया ठीक अःखः धारणा नेकपा (एमाले)या नेता जीवन राम श्रेष्ठं राजनीतिक दलत फेलर जूगु हुनिं यानाः हे प्रधानन्यायाधीसया नेतृत्वय् चुनावी सरकार दय्केमाःगु स्पष्ट बिचाः बियादीगु खः । उकिं आः झी सकलें छप्पं छधि जुया चुनावयात साकार रुप बियाः देशय् ब्वलनाच्वंगु अन्यौलयात चीकाः वाह्य हस्तक्षेप मजूइकेमाःगु दु धकाः नं वय्कलं बः बियादीगु थन तसकं सान्दर्भिक खनेदु । देश ताःहाक हे अन्यौलया भूमरी लानाच्वंगु खः उकिं थुकिया बांलागु विकल्प धइगु हे चुनाव खः । चुनावय् नं कार्यदक्षता व क्षमतावानपिंत त्याका देय्या भविष्य बांलाकेगु दायित्व आः नेवाःतय्गु नं ल्हातिइ ला वःगु दु ।

थुकथं थौं देय्या थ्व अवस्था न्ह्यानाच्वंगु दुसां झी नेवाःतय्सं थ्व अवस्थायात थुइका गुकथं पलाः न्ह्याके माल धइगुलिइ सरोकार क्यनेमाःगु आवश्यकता खनेदु । नेवाःतय्गु सरोकारया स्पष्ट खँ धइगु नेवाः स्वायत्त राज्य खः धइगु धयावयाच्वंगु सन्दर्भय् थुकियात प्राप्त यायेत नं ला थःथःगु थासं गहन भूमिका म्हितेमाः धइगु नेवाःतय्सं थुइकेमाःगु बिचाः वक्तापिंसं प्वंकूगु धारणाया आशयं खनेदु । उकिं आम नेवाःतय्सं थीथी राजनीतिक नेवाःतय्गु खँ न्यना थःम्हं क्वातुक निर्णय बिइगु ज्या यानावन धाःसा जक आःया राजनीतिइ नेवाः सरोकार बांलाक क्यनेफइ । थः मयःम्ह नेवाः नेता धकाः माःगु बिषययात नं ध्याकुनय् तयाः नेवाःत न्ह्यावनाच्वन धाःसा नेवाःतय्सं राजनीतिइ बांलाक ज्ञान हासिल यायेफइगु अवस्था मदु । बिचाः न्यनेगु व उगु बिचाःयात चिन्तन यायेगु परिपाटी नेवाःतय्सं बांलाक कःमघानाच्वंगुलिं हे राजनीति पाखें नेवाःत ल्यूने लानाच्वंगु खः धइगु खँय् निगू मत दइमखु । खःला नेवाःत गुलिखय् थःहे सःस्यूकथं नं न्ह्यानाच्वंगु मदुगु धाःसा पक्का नं मखु । थुकथंया सोच व पलाखं थौं तक सु नेवाःयात उकथं सोच तयाजुइपिंसं हित यायेफत थ्व धाःसा बांलाक बिचाः यायेमाःगु दु । थुगु खँय् मू्ल्यांकन यानाः स्वयावन धाःसा शून्यता सिवें बांलाक उपलव्धि हासिल यानाः धकाः ठोकुवा नक्सां धायेफइगु अवस्था मदु । उकिं राजनीतिक भाषणयात आः नेवाःतय्सं न्यनेगुलिइ प्राथमिकता बियाः वनेमाः । अले जक नेवाःतय्सं राजनीतिइ सरोकार क्यनेफइगु अवस्था सिर्जना जुइ । खाली आलोचना जक यानाः च्वनां थःम्हं नं छुं यायेफइमखु व मेपिं नेवाःतय्सं नं छु याना वनेफइमखु ।

More Stories Like this