लोकवार्ता व थुकिया ज्या

नेपाली फोकलोर सोसाइटीया ग्वसालय् 'लोकवार्ता व लोक जीवन' सम्बन्धी वंगु मे २९ तारीखं निसें जून २ तारीख तक न्यान्हुयंकं छगू कार्यशाला गोष्ठी जुल । गोष्ठीया उलेज्या वरिष्ठ लोक संस्कृतिविद् भाजु सत्यमोहन जोशीं यानादिल । मूपाहां जुयाः झाःम्ह वय्कलं थः मचाबलय् अंग्रेजी ब्वंकीम्ह प्रा। बोध विक्रम अधिकारीं छाय् 'नेपाली दन्त्यकथा' सफू पिकाल धकाः अजूचायागु व लिपा सरकारी जागीर नयाः पिहां वनाबलय् तिनि उकिया महत्व थुल धयादिल ।

वय्कलं कनादिल नेपाःया थीथी थासय् वनेगु झ्वलय् मगरगां गुरुङगां आदि गामय् च्वनाः ज्या यायेगु झ्वलय् उमिगु लोक प्याखं लोकम्ये आदि मुंकाः लिपा २००३ सालय् दकलय् न्हापां 'शारदा' पत्रिकाय् लोक म्ये छापे याका । थनं लिपा तिनि नेपालय् लोक साहित्यया अध्ययन यायेगु शुरु जुल । लोक संस्कृति व लोक जीवन धइगु संयुक्त राष्ट्र संघया परिभाषा कथं 'इन्टान्जिल कल्चर' खः । मानव विकासया पृष्ठभूमि खः । लोक जनजीवनया अध्ययन यायेत भाषिक सामाजिक-आर्थिक ऐतिहासिक भौगालिक व लोक संस्कृतिया ख्यः कःमघासें मगाः ।

नेपालभाषा केन्द्रीय विभाग पाटन संयुक्त क्याम्पस त्रिविविया अंगे्रजी विभाग पद्मकन्या क्याम्पस सामाजिक संकाय भाषा विज्ञान विभाग आदिपाखें नीम्हेस्यां ब्वति काःगु गोष्ठीइ सोसाइटीया न्वकु प्रा. अभि सुवेदीं लसकुस यानादिल । ज्याझ्वलय् संस्कृति मन्त्रालयया सहसचिव दामोदर रेग्मीं आः तक नेपालय् गुगुं नं सरकारं संस्कृति नीति हे दयेके मफुनि धकाः कनादिल । सभापतिया थासं न्ववानादिसें सोसाइटीया नायः प्रा. तुलसी दिवसं लोकवार्ता ख्यलय् छम्ह थे छम्ह कार्य क्षत्रय वनाः थःथःगु विषयय् अध्ययन अनुसन्धान यानाः अन्तर्राष्ट्रिय ख्यलय् तकं न्ह्यब्वये फयेकेगु उद्देश्य तयाः थज्याःगु कार्यशाला गोष्ठी याना वयाच्वनागु खँ कनादिल ।

नेपालय् न्हापां न्हापां लोक साहित्यय् ज्या याःपिं सत्यमोहन जोशी धर्म राज थापा काजीमान कन्दगङवा लक्ष्मण लोहनी आदिपिं खः । विश्वय् न्हापां ज्या याःपिं जर्मनयापि ज्याकोब ग्रीम व विल्हेम ग्रीम निम्ह दाजुकिजापिं खः । थ्व ख्यलय् दकलय् न्हापां सन् १८४६ य् 'फकलोर' वा लोकवार्ता धइगु खँग्वः विलियम थोमस धइम्ह मनुखं छ्यःगु खः । मनूतय्गु जनजीवनय् छ्यलाबुलाय् वयाच्वंगु थीथी लोकवार्तायात कःघानाः हे थ्व नां तःगु खः । शुरु शुरुइ भाषाशास्त्रीय पद्धति कथं लोकवार्ताया अध्ययन यायेगु ज्या याःगु जुयाच्वन । थुकी अध्ययन यानाः आःतक मध्ये दकलय् तप्पँगु सफू पिकाःम्ह अमेरिकी विद्वान स्मिथ थम्पसन खः । वय्कःया छगू सफुली १५०० पेज दइ व अजाःगु सफू खुगू भोलमय् पिकयातःगु दु ।

आःतक लोकवार्ता धइगु न्ह्यइपुकेगु व न्ह्यइपुका बीगु मिखाकुलिं जक स्वया वयाच्वंगु खः । लोकवार्ता धाइबलय् मौखिक परम्परा धायेगु याः थ्व छगू भ्र्रम खः । न्हापां मौखिक रुपं न्ह्यागुं धाल कि लोक साहित्य जुइगु मखु धकाः थुइकेमाः । तर लोक साहित्यया विकास धाःसा मौखिक परम्परां हे शुरु जुल गुबलय् लिपि व आखःया विकास मजूनि । लोकवार्ता धइगु भौतिक वस्तुइ जक सीमित जुइ मखु । थुकिया लागा तसकं व्यापक दु । थ्व धइगु दया वइगु व मदया वनीगु ज्या थें कथहं निरन्तर जुयां तुं वना च्वंगु दइ । थ्व विषय संस्कृतिइ नं प्रयोग जुजुं वयाच्वंगु दु । थुकिया स्रोत धइगु जीवनया अभिन्न अंग हे जुइ । जीवनयात न्ह्यज्याकेत संस्कृतिया निर्माण व विनिर्माणय् मनूतय्गु भूमिका दयाच्वनी । उकी भाषा व संस्कृति मू साधन जू वयाच्वनी । नेपाः दुने च्वनीपिं सकलें जात जातिया थीथी क्षेत्रय् दुगु संस्कृति व जीवनयात नेपाली लोकवार्ता धकाः धाइ । लोक धइगु स्रष्टा खः वार्ता धइगु सृजना खः । थुकथं लोकवार्ता धइगु स्रष्टाया सृजना जूवइ ।

लोकवार्ताया विविध पक्षँयात न्ह्यब्वयेगु निंतिं न्यान्हुया दुने विद्वानिपं प्रा। तुलसी दिवस प्रा. अभि सुवेदी डा. शिव रिजाल प्रा. दयाराम दाहाल डा. अरुणा उप्रेती प्रा. भीम सुवेदी प्रा. डा चुडामणि बन्धु डा. संगीता रायमाझी डा. दानराज रेग्मी डा. जयराज पन्त प्रा. ओम गुरुगङ डा. मोतिलाल पराजुली डी. एन गंगोल राजकुमार सुवाल प्रा. पि.पि. तिमिल्सिना प्रा. आर.बि. क्षेत्री प्रा.डा. त्रिरत्न मानन्धर व सिद्धार्थ शाक्यिपं झाःगु खः ।

शरद कसाः

More Stories Like this