जिपिं थःगु भासं ब्वने च्वये मखंपिं...

सुबिन्द्र श्रेष्ठ

खः जिपिं थःगु मां भासं ब्वने च्वये मखंपिं । थःगु हे मौलिक भाषा अले तःताजि लिपि दयानं ब्वने च्वये मखना च्वंपिं झी । आखिर छाय् ले ? छाय् थुकथं बञ्चित जुइ मालाच्वंगु झी ? थःगु माँ भासं ब्वनेगु च्वयेगु जिमिगु अधिकार मखुला ? थुगु न्ह्यसः नेपाल भाषा न्ह्यलुवा धाःपिन्त न्यनाच्वना । भाषा म्वाकेगु निति संघर्षरत सकल भाषा न्ह्यलुवा पिन्त न्यनाच्वना । ‘‘छाय् जिपिं थःगु माँ भाषं आखः ब्वने च्वय् मखंगु ?’’

थःगु मां भासं ब्वनेगु च्वयेगु छम्ह मचाया नैसर्गिक अधिकार मखुला ? तर छाय् थुगु अधिकारपाखे जिपिं बञ्चित जु मालाच्वंगु । ‘‘भाषा म्वांसा जाति म्वाई’’ धाईगु खं यात हाकु तिना वान्छ्वया च्वनन भाषाया कार्यकर्ता निसे थुगु खँय चिउता तया च्वंपिं विभिन्न संघ संस्था, दबु, पुचःत भाषा म्वाकातयेगु धका छगु बन्द कोथाय् च्वना सःजक थ्वय्का च्वन छु थथे जक याना झीगु भाषा म्वना च्वनीला ? छुं हे ज्याहे मयाना हाजक हालानं झींगु भाषा ल्य्ना च्वनीला ? भाषा म्वाकेगु निति स्कुल स्तरं हे थःगु माँ भाय्या पाठ्यक्रम दय्का छ्यलेमाःगु मखुला? तर थुगु ज्या धाःसा ग्यसुलाक्क जुया च्वंगु खने मदु । थथे हे जुया च्वन धासा छंन्हु झीगु माँ भाय् ईतिहासया सफुइ जक सिमित जुईगु अवस्था वई । न्हुगु पुस्ता पिन्के थःगु माँ भाय् या प्रति चासो तना वनि । थथे हे जुया च्वन धासा छन्हु झीगु भाय्‌या सना(मलामि) झी वने मालीगु अवस्था वैगु निश्चय दु ।

थौं कन्हय्‌या नेवाः मस्तय्सं बुलुहुं बुलुहुं नेवाः भाय् ल्हाय् त्वता वना च्वंगु दु । थः माँ अबुनं हे खय् भाय् स्यनेगु याना च्वंगु दु । छाय्ले ? छाय् थौं कन्हेया पिन्सं थः काय् म्ह्याय् पिन्त माँ भाय् मस्यंसें कतःया भाय् स्यना च्वनले ? थौं कन्हे झीगु माँ भाय्‌या महत्व म्ह्वं जुया वंगुलिं हे मस्तय्त कतःया भाय् स्यनेगु ज्याः जुया च्वंगु मखुला ? थःगु मां भाय् या खँग्वत थुइकेत तकं कतःया भाय्‌या बः कया थुइकेमाःगु अवस्था वया च्वंगु दु । थःगु नुगःया खँ तय्तनं कतःया भाय्‌या ग्वाहालि काये मालाच्वंगु दु । थ्व हे थःगु माँ भाय् ब्बने च्वय् मखंगुया लिच्व मखुला । यदि थुकथंहे जुया च्वंन धासा छन्हु झीगु नेपालःभाषा पक्का हे लोप जुया वनि । इलये हे सरोकार दुपिंनसं थुगु खँय विचाः मयासें मगाय् धुंकल थथे मयात धाःसा तधंगु क्षति जुईगु निश्चय हे खने दु ।

थःगु हे मां भासं ब्बने दयेमा धका कुतःनं याःगु खय् फु तर गुलिनं कुतः याना च्वंगु दु उगु कुतः मगानि । छगु निगु ब्वनेकुथि(स्कुल)ये ब्वंका जक थूगु समस्याया समाधान जुई मखु । थुकियात प्रत्येक नेवाः बस्ती बस्तिं अनिवार्य रुपं छगु निश्चित पाठ्यक्रम दय्का लागु याय्मा । उकिया लिस्लिसे स्यनेकुथि(इस्टिच्युट) व घुम्ती कक्षा संचालन याना नेपाल भाषा ब्वंकेगु ज्याय् तत्काल याय्मागु अवस्था खने दु । तर थुज्यागु ज्याःयाय् मफया च्वंगु दु ।

जि नं छम्ह नेवाः मचा ख । थःगु मां भाय्प्रति तसकं मतिना दुम्ह । थःगु हे मां भासं ब्वनेच्वय् यम्ह मचा, जिं सःसां मसःसा थुगु च्वसु च्वयाच्वना । धिसिलाक्क ग्यसुलाक्क ला च्वय् सम्हः मखु तर नं कुतः यानाच्वना । छय् धासा जि थेंयाम्ह कयौं नेवाः मस्त दु, थःगु मां भासं ब्वनेगु व च्वय्गु सयेके मास्ती वःपिं । तर गन वना सयेकेगु गन वना ब्वनेगु धका अन्योलय् लानां च्वंपिं यक्व हे दय्फु । न ब्वनेकुथिइ ब्वने खन नत कलेजे हे ब्वने खन, थ्व हे मां भाषं ब्वने च्वय् मखँपि सकल नेवाः मस्तया सः प्रतिनिधि यासे थूगु च्वसु च्वयागु जुल । थुगु न्ह्यसया लिसः गनं न वै धका लं सोया च्वना भलसा काय्की थुगु न्ह्यसया लिसः सरोकारवालापिं पाखे वइ धकाः ।

(च्वमि न्युज अफ टोखालिसे आवद्ध जुयादी)

किपा - सन्दीप प्रजापति

More Stories Like this