खाडीइ नेपाली मिसात

– कमल नेपाली

वर्दियाया सानोश्री–२, या राधा वाठाया अवस्था थौं तक्क नं अज्ञातहे तिनि । समाचारय् ब्वना वयागु अवस्थाया वारे । थौं स्वयाः न्यादँ न्ह्यः वइत कुवेतय् यंकूगु खः । रोजगारीया निति धयाः खाडी देशय् वंपिं यक्को नेपाली मिसातय्गु स्थिति राधायागु स्वयाः फरक मदु । मध्यमाञ्चल क्षेत्रं जक दच्छिया दुने खाडी देशय् वंपिं २४२ मिसात वेपत्ता जूगु तथ्यांक न्ह्यःने वःगु दु । वंगु गुदँया दुने मध्यपश्चिम क्षेत्रं जक द्वःछि मिसात तंगु दु । थ्व संख्या दँय् दँसं अप्वयाः वंगु दु । गुकी अप्वः यानाःला खाडी मुलुकय् वंपिनिगु संख्या दु । खाडीइ वेपत्ता व अलपत्रय् लाइपिनिगु मिसातय्गु संख्या देश न्यंक गुलि दइधकाः अडकल थुकिं हे यायेफै । घरेलु कामदारया रुपय् रोजगारी व बांलाःगु कमाई जुइगु धाधां थीथी लोभ लालच क्यनाः दलालतय्सं नेपाली मिसातय्त भारतया लँ जुयाः खाडीइ वनाच्वंगु दु । सहर वजारया ख्वाः हे मखंपिं मिसात नापं विदेश वनेगु भूत सवार जुइगुली दलालतय्त अःपुइगु जूगु दु । नेपाल प्रहरीया ग्वाहालिं माइती नेपाल, ससाना हातहरु थें याःगु संस्थात थुज्वःगु गतिविधि नियन्त्रण यायेत सनाच्वंगु संस्थाया मिखा छलय् यानाः विदेश वनीगु क्रमयात पनेफूगु मदु । वैदेशिक रोजगारीइ नेपाली मिसाया ग्यानापूगु अवस्था सञ्चार माध्यमं न्हिन्हिथं सार्वजनिक जुयाच्वंगु दु ।

थुज्वःगु घटनात अप्वयेवं सरकारं घरेलु कामदारया रुपय् वैदेशिक रोजगारीइ वनेत प्रतिवन्ध तःगु नं खः, तर थुयालिपा नं सुलाः सुलाः भारतया लँ जुयाः दलाल मार्फत खाडी वनीपिं मिसातय्गु संख्या म्हो मजू । करिव १ लख ८० द्वः मिसात गैरकानुनी रुपं खाडीइ वनीगुयात सामान्य रुपय् कायेफैमखु । आः साउदीइ दकले अप्वः करिव ६७,५००, ओमानय् १०,३००, यूएइइ ७,०००, कुवेतय् २५०००, कतारय् १८,०००, इजराहलय् २०,००० व लेवनानय् १०,००० नेपाली मिसात कामदारत अपमान, यातना व दुव्र्यवहार दथ्वी निम्नस्तरया श्रमय् संलग्न जुयाच्वंगु तथ्यांक न्ह्यःने वःगु दु ।
राज्यं पंक पंक नं जिन्दगीहे दाउलय् तयाः हुल हुल मिसात छाय् खाडीइ वनाच्वन ? थ्व न्ह्यसः गम्भीर दु । थुकी मुख्य यानाः स्वंगू कारणत दु । न्हापांगु खः स्वदेशी श्रमवजारय् मवयेगु, निगूगु याकनं आर्थिक उन्नतीया म्हगस, अले स्वंगूगु कारण खः, देखासिकी अर्थात छम्ह निम्हय्स्यां निगू प्यंगू लख ध्यबा कमय् यानाहःगु खनेवं ध्यवासां ध्यबा थ्वया कायेथें मिखा तिस्सिना निर्णय यायेगु । थुगुकथं न्ह्याःग्गु जुइमा धयागु सोचं खाडी प्रवेश याये धुनेवं मोटामोटी हालत न्ह्यथनातःगु समाचारं बांलाक थुइधुंकूगु दु ।

आः अनया अन्तरकथा स्वये । उखे थ्यंके धुंकाः कामदारतय्त मोहनिवलय् फै च्यांग्रा थें मीगु याइ । साउदीइ १२००० निसें १६००० रियाल व कुवेतय् ३०० निसें ५०० दिनार नेपाली मिसा कामदारया भाः खः । खाडीइ दुहां वंपिं मिसातय्गु शरीर, रुप रंग, भाषा ज्ञान आदिया आधारय् साहु नं ल्ययाः ल्ययाः न्यानायंकीगु जुयाच्वन । चित्त बुझय् मजुल धाःसा उम्ह मिसायात नेपाली भिसा आपूर्ति केन्द्रय् त्वःताः थःगु ध्यबा लित कया यंकी धाइ । उगु अवधिइ मेम्हय्स्यां न्याःसा न्हापाम्हय्सित ध्यबा पुलाबीगु जुयाच्वन । छम्हहे नेपाली मिसा च्याक्वः च्याक्वः तक्क म्यूगु तथ्यांक न्ह्यःने वःगु दु ।
आपूर्ति केन्द्रं मी मफुसा वा विरामी जूसा उम्ह मिसायात साहुनं आपूर्ति केन्द्रया लुखाय् वांछ्वयाथकी । थ्वहे अवस्था ध्यानाकर्षण याकेत कुवेतया नितिं नेपाली राजदूत मधुवन पौडेलं कुवेतय् यक्को पीडा शीर्षकय् गत साल जेठ १० गते छगू दैनिक पत्रिकाय् वस्तुस्थिति रोकटोक, सुनां नियन्त्रण मयाइगु अःपुक्क शोषण याइफैपिं मध्ये नेपाली मिसात दकले न्ह्यःने लाः ।

छाय् अलपत्रय् लाइ नेपाली मिसात ? थुकिया निगू कारण दु छगू दलालया ल्यूल्यू वनाः अवैध लँपू ज्वंगु जुइ । निगूगु कारण खः अशिक्षा व अज्ञानता । छेँ त्वःताः गवलें पिहां मवंपिं थुपिं मिसातय्सं ज्या यायेगु थाय्, तलव व न्यंसा नां तक्क नं धायेमफु । भुतूया ज्या यायेगु धकाः छ्वइपिं थुपिं मिसातय्त अनया ज्याया चापया वारे छुंहे धाइमखु । ज्या याये मफयाः मालिक व एजेन्सीपाखें वीगु दवाव व तनाव धयां साध्य जुइमखु । भाषा मथूगु, म्हो तलव, वनं इलय् काये मखनीगु, वासः यायेमदैगु, लगायतया उत्पीडनय् लाइ । लिच्वःकथं गुलिखय् कामदारत ज्या त्वःताः विसुं वनेत वाध्य जुइ । विसुं वनेवं मालिकं खूगुया द्वपं वियाः मुद्दा तयावी । थथ्य जुइवं मालिकया इच्छा मदयेकं, अनुमति मवीकं देश लिहां वयेफैमखु, अनया कानुनी अवस्थाया कारण मिसात मेपिं मिजंत नाप च्वनेत वाध्य जुइ । कामदार जुइवं मालिक वा उया काय्या गर्भ धारण यायेत वाध्य जुइ । खाडीया वासिन्दातय्गु नुगलय् मानवता धयागु हे मदुलाकि छु खः धाये थाकु । मखुसा थःगु देशया चेलीयात मेपिसं स्वयेतक्क नं मज्यू, तर नेपाली मिसात जुलकि न्ह्यात्थे याःसा नं अनया सरकारं छुं याइमखु । क्षमता स्वयाः अप्वः भारया ज्या, मालिकया दुव्र्यवहार व यातनाया कारण विसुं वंपिं चेलीत जेल वनेगु स्वया न्ह्यात्थेयाःगु ज्या यायेत नं तयार जुइमाःगु परिस्थितिकथं यौन व्यवसाय नाप यायेत वाध्य जुयाच्वंगु अवस्था दु । इमिगु थुज्वःगु नारकीय कष्टय् लाइगुलिं बचय् यायेगु आः सुनां ? थुज्वःगु न्ह्यसः स्वभाविक । थुकी कामदार, राज्य व समाजया सोच फुक्कं उलिहे जिम्मेवार खनेदु । थुकिया नितिं छुं खँय् ध्यान बीगु आवश्यक जुइ । दकले न्हापांला थःहे सचेत जुइमाः । वं संगठित क्षेत्रय् जक वनेफैगु प्रावधान पालन यायेमाः । सरकारं क्वछीना तःगु थासय् सुरक्षित पेशाय् जक वनेमाः, गन सुनां नं शोषण यायेमफयेमा । समस्या वइवलय् कानुनी प्रकृया नं छ्यले फयेमाः ।

थ्व खँ सीकेमाः । अप्वः घरेलु कामदार भारतया लँ जुयाः अवैध रुपय् खाडी वंगुलिं नेपाःया सरकारं भारत सरकारयात औपचारिक रुपय् हे नेपालीतय्त पंकेमाः । देशया कुल ग्राहस्थ्य उत्पादनया प्यब्वय् छब्व रेमिट्यान्सं फयावयाच्वंगु अवस्थाय् वैदेशिक रोजगारीयात बन्दहे यायेमाः धकाःला धायेफैमखु तर सुरक्षित व व्यवस्थित यायेगुपाखे धाःसा राज्यं पहल यायेमाः ।

More Stories Like this