सहिदया छ्यंक्वय् त्रिभुवन

– दिल साहनी

सहिद गेटय् प्यम्ह महान सहिदतय्गु छ्यंच्वय् पुलांम्ह जुजु त्रिभुवनया सालिक तयेगु तसकं हे आपत्तिजनक दु । छुं न्हि न्ह्यः माओवादी नेतृत्वया सरकारं सालिक चीकेगु निर्णय यायेवं चर्चाय् वःगु दु । सरकारी निर्णय विरुद्धया मिडियावाजी नं खनेदत । पञ्चायत कालरात्रीया इलय् थुकिया वारे सः थ्वयेकेगु अवस्था हे मदुगु खः । पञ्चायत वन, वहुदल वल । तर सहिदगेटय् सहिदप्रति जूगु अत्याचार व अपमान ल्यनां च्वन । अवले सहिदया छेनय् जुजु त्रिभुवनया सालिक तयेगु पाय्छि मखु धकाः मधाःगु नं मखु । तर सालिक चीकेगु आँट साहस छुंनं सरकारं मयात । थ्व धयागु वहुदल सत्ता धारीतय्गु कायरपन खः धायेफु ।

झिदँया द्वन्द्व व झिंगुन्हुया जनआन्दोलनया बलं अथ्यहे ढाइसय वर्षया इतिहास क्वबुया च्वंगु राजतन्त्रयात वांछ्वयाः लोकतान्त्रिक गणतन्त्रया स्थापना जुइधुनेवं नं सहिदगेटय् प्यम्ह महान सहिदया छ्यंच्वय् तयातःगु त्रिभुवनया सालिक चीकेगु हिम्मत याइम्ह सुंहे मन्त । थन तक्ककि थः प्रचण्डया नेतृत्वया सरकारं नापं हिम्मत मयात । थुगु पालय् डा. बाबुराम भट्टराईया नेतृत्वय् दयेकूगु सरकारं तःधंगु साहस यानाः सहिदगेटं त्रिभुवनया सालिक चीकाः उकियात म्युजियमय् तयेयंकेगु गुगु निर्णय यात, व तसकं लसकुस यायेवहःगु पलाः खः । थुकिं भचा लिवाःसां नं महान सहिद याःगु दु । त्रिभुवनया सालिक म्युजियमय् तयेगु निर्णय आपत्तिजनक मदु । जुजु त्रिभुवनया सालिकया नितिं सम्मान जनक व व्यवस्थित स्थान म्युजियम स्वयाः मेथाय् गनं जुइहे फैमखु । जनआन्दोलन वा मेगु छुंनं आन्दोलनं सालिक चीकेगु धयागु उकियात तछ्यायेगु हे खः । उकिं कि जनआन्दोलन वा मेगु आन्दोलनया इलय् आन्दोलनकारीतय्सं यक्को राजा महाराजातय्गु सालिक तछ्याना व्यूगु दु ।

जनआन्दोलनया इलय् थथ्य जुइगु स्वभाविक जूवनी । न्ह्यात्थे थजु भट्टराई सरकारया सहिदगेट जुजुया मालिक चीकेगु निर्णय थुकिया कार्यकालया दकले अप्वः लसकुस यायेबहःगु व च्वछायेवहःगु ज्या खः । तर थ्व सरकारया निर्णय केवल निर्णय जक जुइ धयागु ग्याःचिकु नं दु । मेमेगु कारणं मखु, सर्वोच्चया आदेशं । अथ्यला थ्व सर्वोच्चया अन्तिम फैसला धाःसा मखु । अन्तिम फैसला यायेवलय् सरकारं थुकियात चीकेज्यू नं धायेफु । चीके मज्यू धकाः नं धायेफु । यदि आःनं सहिदगेटय् प्यम्ह महान सहिदया छ्यं च्वय् इमित मृत्युदण्ड बीगु भोंतय् हस्ताक्षर याःम्ह जुजु त्रिभुवनया सालिक च्वनांच्वन धाःसा इतिहासय् थ्व स्वयाः ख्याः मेगु जुइमखु ।
सहिदगेटय् केवल सहिदया सालिक तयेमाः । जुजु महाराजाया मखु । सकस्यां स्यूगुहे खँ खःकि जुजु त्रिभुवन सहिद मखु । सहिद स्वयाः च्वय् सुं जुइमखु । सहिद स्वयाः च्वय् यदि सुं दइगु खःसा व नेपाः मां जक च्वनी । मां देय् जक खः । जुजु मां दे स्वयाः च्वय् च्वनी मखु । सुंनं जुजु मां देय् स्वयाः च्वय् च्वनीमखु धकाः जुजुवादी गीतकारतय्सं नापं म्ये हालातःगु दु । सरकारं त्रिभुवनया सालिकयात चीकाः म्युजियमय् तयेगु खँ ल्हाःसां नं सर्वोच्चया फैसलां उकियात पनावीवं वयागु निर्णय कोरा निर्णय जक जूवन । उकिं सरकार रुप काये मखन । म्होनिं थौंया नितिं सरकार रुप कायेमखन । लिपा सरकार रुप कायेफैगु सम्भावनाय् नं न्ह्यसः चिं थन ।

थौं थ्व देशय् सरकार व अदालत दथ्वी सात्तु सालेगु ज्या जुयाच्वंगु दु । अदालत सरकारया विपक्षय् दनाव्यूगु थें खनेदु । सरकारं गुगु निर्णय याइ उकियात सर्वोच्च अदालतं फाता पुइकावीगु अवस्था सृजना जुयाच्वंगु दु, सामान्यतया गुज्वःगु सरकार वा राजनीतिक व्यवस्था जुइ वहेकथंहे अदालत जुइ । वहेकथं हे ऐन व कानुन जुइ । म्हिगः देशय् पञ्चायत दु, राजतन्त्र दु, उकिं जुजुया विरुद्ध सर्वोच्चं चुइक नं नसवाः व नवातहे धाःसां नं दण्ड फयेमाः । छाय्धाःसा अवलेया नियम कानुनहे उज्वःगु हे खः । अद्दा अद्दालय् नं अथ्यहे खः । तर नं गवलें गवलें अदालतं सरकारया विरुद्धय् प्रगतिशील फैसला याइगु खः । देश व जनताया हितय् फैसला याइ । थुकिया नितिं अदालतं स्याबासी नं काइगु खः । थ्व खँ वहुदल कालय् नं न्ह्याना च्वन । अदालतं सरकारया गलत ज्या खँया विरुद्धय् फैसला यात । फैसला देशया पक्षय् खः । फैसला जनताया पक्षय् खः । फैसला प्रगतिशील खः । उकिं अदालतया सरहानी निर्णय, फैसला वा आदेशं याना वयागु छवि तसकं बांलाः । सकस्यां अदालतया प्रसंसा यात । अदालतं सरकारयात निरंकुश जुइगुपाखें बचय् यानातल । म्हिगः अदालतं अवले प्रधानमन्त्री गिरिजाया विरुद्धय् फैसला याःगु खँ सुनां मस्यूगु खँ मखु । मानव अधिकारया सम्वन्धय् म्हिगः अदालतं याःगु फैसला ऐतिहासिक महत्वया खँ जूवंगु दु । अथ्यला म्हिगः अदालत छगूहे प्रकृतिया मुद्धाय् गिरिजाया पक्षय् व मनमोहन अधिकारीया पक्षय् मेगुहे फैसला यानाः आलोचित जूगु नं स्यूगुहे खँ खः । निश्चितरुपय् अदालत व सरकारया दथ्वी बांलाःगु स्वापू दयेमाःगु खँय् निगू धापू जुइमखु । सरकार अदालत विरुद्धया अदालत सरकार विरुद्धय् वन धाःसा अराजक अवस्था सृजना जुइ । आः गनं थुज्वःगु अवस्था ला सिर्जित जुइकि धयागु आशंका नं दनावःगु दु । संविधान सभा म्याद थपय् यायेगु वारे नं सर्वोच्चया फैसला विरोधाभासं जाः । थुया न्ह्यःया फैसला व लिपाया फैसलाय् धरती आसमान पाः । न्ह्यःया फैसलां संविधानसभाया म्याद संविधान च्वयेगु ज्या क्वमचाःतले अप्वयेके ज्यू धालसा लिपा वनाः खुलाया म्याद अन्तिम पटक म्याद थपये यायेदै धाल । सर्वोच्चया गुगु फैसला ठीक व गुगु फैसला गलत खः थुकिया निर्णय गथ्य यायेगु ?

खँ न्ह्याग्गुहे जूसां थौं अदालतं सरकारयात न्ह्याग्गु नं खँ नं फातापुइके फु धयागु प्रभाव त्वःतूगु दु । शायद अदालतं थः स्वतन्त्र दुगु आभास बीत नं सरकारया पक्षय् स्वयाः नं विपक्षय् फैसला याःगु याइ । न्ह्यात्थे थजु, तत्कालया नितिं सर्वोच्चं त्रिभुवनया सालिक सहिदगेटं चीकेगु खँय् पंगु दु । हानं नं तत्काल फुक्क ज्या जुइफुकि धयागु स्पष्ट दु । सर्वोच्च अदालतया आदेशं यानाः सरकारया सालिक चीकेगु खँ असफल जूगु अवस्थाय् डा. भट्टराइया सरकारया मनोवल क्वतुनी । थुकियात छुंनं स्थितिइ चिरे यायेगु न्हूगु पलाः ल्होनेत थाकुइ फु । उकिं सरकार नं विचाः याःगुहे जुइ । वं छुंनं अग्रगामी पलाः ल्होनेवलय् उकियात छापामार शैलीं क्वचायेकेमाः । फक्को थुज्वःगु पलाः छीवलय् चिनिया प्रधानमन्त्री वानं नेपाः भ्रमणया समाचार गोप्य तःथें तयेमाः । उकियात सार्वजनिक याःसां एलेवन्थ आवरय् वा छापामार शैलीं सार्वजनिक यायेमाः । थथ्य याःसा सर्वोच्चं उकियात पनेत स्वःसां पनेफेमखु । सरकारया निर्णय कार्यान्वयन जुइधुंकूगु अवस्थाय् सर्वोच्चय् मुद्दा लाःसां नं वं मुद्दाया फैसला वा आदेश वीवलय् यक्कों विचाः यायेमाली । वं आदेश वा फैसलाय् धाइ सरकारया निर्णय कार्यान्वयन जुइधुंकुलिं उकी नवानाच्वने म्वाःल ।

More Stories Like this