न्हूगु संस्कृति माः

– श्याम श्रेष्ठ

न्हूगु नेपाःया खँ यक्को जूगु दु, तर ज्या तसकं म्हो । न्हूगु नेपाःया नितिं आवश्यक न्हूगु संस्कृति झीपिपाखे शुरु याये मफुसा न्हूगु नेपाः जुइगु असम्भव ।
न्हूगु नेपालय् सुरु यायेमाःगु न्हूगु संस्कृति कडा मिहिनेतया संस्कृति खः । न्ह्याग्गु नं ज्याय् ल्हाः तय्त बांलाःगु मिहिनेत यानाः ल्हाः तःगु ज्या न्ह्यात्थे यानाःसां क्वचायेकेगु संस्कृति झी नेपालीतय्के आम रुपय् दयेमाःगु दु । अप्वः मिहिनेत व हरेक ज्या ताःलाकेगु संस्कृति झीके दत धाःसा म्हो इलय्हे यक्को विकास यायेफु । नेपाः गरिव जूगु श्रोत साधन मदुगु मखु । झीके प्राकृतिक श्रोत साधन टन्न दु । श्रमयात घृणा यायेगु, ज्याय् ठगय् यायेगु व अन्तत हरेक खँ दथुइहे त्वःतेगु आम प्रवृत्तिं झीगु देशया तिव्र विकास जुइ मफूगु खः । छुंनं ज्या अप्वः मिहिनेतसाथ मयायेगु व थ्यूगु छुंनं ज्या क्वचामचायेकेगु नेपाःया राष्ट्रिय ल्वय्थें जूगु दु ।

नेपालीया समस्या थ्व खः कि सांस्कृतिक तवरं झी नेपाली आधारभूत रुपय् अल्सि खः । थ्वहे नेपाली अरबय् येकेवं ४५÷५० डिग्रीया तापय् ज्यान पाल्हातय् तयाः ज्या यायेत तयार जुइ । गुलिखय् ज्या ला यायां सी नं । अमेरिका व कोरिया थ्यंकेवं थुपिं नेपाली खाचिया पपू पुइत, बँ व गाडी हुइत तयार जुइ । तर वहे मिहिनेत नेपालय् दत्तले छम्हय्स्यां नं यायेत तयार जुइमखु । विदेशय् गुगु मिहिनेत नेपाली याइ, वहे मिहिनेत नेपालय् यायेगु खःसा उलि ध्यबा विना ज्यान जोखिमय् तयाः थन नं कमय् यायेफु व देश विकास नं याकनं यायेफु । थुकिया नितिं विदेश वनेहे म्वाः । थनहे कमय् यायेफु । देश विकास याकनं यायेफु । थुकिया नितिं विदेशय् वनेहेम्वाः, तर झीसं अथ्य मयाना । आखीर छाय् ?

दोष झीगु ज्यायात हेपे यायेगु सामन्ती संस्कृति दु ज्या मयासे ठगय् यायेगु वा मेपिन्त ठगेयानाः याकनं धनी जुइगु प्रवृत्ति दु । दोष झीगु थनया राजनीतिक प्रणाली हे दु गुकिं अयोग्य ज्या ठग नेतायात देशया शासक याइ । नेता तसकंहे मिहिनेती जूसा व वं थ्यूगु हरेक ज्या पूवंकूसा व संस्कृति जनतायात नं सरे जुइगु खः । झीथाय् प्रत्येक पुस्ताया नेतां ७ सालंनिसें थौं तक्क छुंनं तःधंगु परिवर्तन व राजनीतिक क्रान्तियात थासय् थ्यंकेगु ज्या मयाः । हरेक क्रान्तियात दथ्वीहे त्वःतल । जुजुं ६३ सालया क्रान्तिया नं वहे वेहाल जुइत्यंगु दु । सहमति, प्रतिवद्धता व भाषण अप्वः यायेगु व ज्या म्हो यायेगु नेपाली नेतातय्गु प्रवृत्ति हे जूगु दु । थ्वहे ज्या ठग संस्कृति झीसं आम जनताय् नं लाःगु दु व छ्यालब्याल जुयाच्वंगु दु । थ्व संस्कृतियात आः झीसं त्वःतेमाःगु दु । थ्व संस्कृतिं न्हूगु नेपाः दयेके फैमखु ।

गुगु देशं विकास यात वं ज्या यानाः विकास यात । गफ व खँ जक गनं नं विकास जूगु मदु । उन्नत ज्ञान विज्ञान व ज्या स्वायेवं गन नं विकास जुइगु खः । आधुनिक शिक्षा व सञ्चार माध्यम पाखें झीथाय् अत्याधुनिक ज्ञान विज्ञान वःगु दु, तर छुंनं ज्यायात इमान व गम्भीरता साथ यायेगु संस्कृतिइ झीगु देश तसकं गरिव दु । थ्वहे गरिवी झीसं हिलेमाःगु दु । मेपिं सकस्यां ज्याय् ठगय् याइ, जिं जक छाय् अप्वः मिहिनेत यायेगु ? जि जक छाय् ज्याय् इमान्दार जुइगु ? थ्वहे मेपिनिगु भावंहे झी थःपिं दनेमफूगु व थः मिहिनेती मनू कथं हिलेत असम्भव यानाच्वंगु दु । अल्छीपन न्ह्यावलें मेपिन्त स्वइ, जांगर व श्रम न्ह्यावलें मेपिन्त स्वयेगु याइ । अर्थात मेपिनिगु नक्कल यायां अल्छी त्वःतेगु याइ । मेपिनिगु तुलना मयासे थः दुने वइगु उर्जां मनू जांगरिलो जुइगु याइ । उकिं थ्व मेपिन्त स्वयेगु भावयात त्वःते । मेपिसं यायेमाः वा मयायेमा थःम्हं कडा मिहिनेत यायेहे याये, ज्याय् ठगय् मयाये, थ्यूगु ज्या पूवंके धयागु थें थःयात स्वयेगु भाव झी थःम्हं तयेगु खःसा मिहिनेतया संस्कृतिया शुरुवात जुइ । थ्वहे संस्कृतिं हे देशया कायापलट जुइ । छाय् धाःसा थ्व स्थितिइ हरेक ज्या व क्रान्ति दथुइहे त्वःतेगु याइ । नेपालय् अल्छी जुइगु तर विदेशय् वंसा जांगरिलो जुइगु स्थितिया अन्त नं थुकिंहे जुइ ।

नेपालय् भतीचा जूसां थन व आःहे बांलाःगु ज्या याइपिन्त मदुगु मखु । तनुहेंया रामकृष्ण पन्तं सा लहिनाः लच्छिया न्यागू लख आम्दानी देश दुने च्वनाः हे यायेफुगु दु । महावीर पुनं ज्या यानाः नेपाःया गामय् कम्प्युटर थ्यंकेमाः । ताःलात बाबुराम भट्टराईं कडा मिहिनेत यानाः १३२ अर्व राजस्व नेपाः दुने मुंकाः क्यन । थुज्वःगु मेगु नं यक्को नां सुलाच्वंगु दु । मिहिनेतया संस्कृतिया शुरुवात नेपालय् याःगु दु ।
स्वला प्यला न्ह्यः जि नर्वेय् धयागु देशय् भ्रमणय् वना । दच्छिया न्याला हिउँलय् दुबय् जुयाच्वनीगु उगु देश तसकं विकसित व सम्पन्न खना । गुलिखय् मामिलाय् अमेरिका स्वयाःनं यक्को विकसित । उगु मुलुकय् गरिव व धनीया दथ्वी गाः नं म्हो जक खना । अन च्वनाच्वनावलय् दकले अप्वः प्रभावित याःगु खँ छु खःले धाःसा अनया नेतात व आम जनतात यक्को हे मिहिनेति दु । छम्ह नर्वेजियनं छुंनं ज्या थिलकि व ज्या पूवन धकाः धुक्क जूसां ज्यू । ज्याय् ठगय् यायेगु सुयाके खनेमदु । जिम्मा काये धुनेवं पुरा मन लगय् यानाः जोतय् जुयाः ज्या याइ । ज्याय् तनमन वियाः ज्याय् लगय् जुइगु हरेक नर्वेजियनया आम संस्कृति थें जूवंगु दु । ज्या सुखी थुगु संस्कृति थें जूवंगु दु । ज्या सुखी थुगु संस्कृति तालिम इमिसं किण्डरगार्डेन तगिं निसेंया बाल शिक्षा हे न्ह्याकीगु खः । आम नर्वेजियन नागरिकताया विशेषताहे खनेदु धाःसा छुंनं ज्यायात इमिसं चीधं धाइमखु । ज्याप्रतिया सम्मान व ज्या याइम्हप्रति सम्मान इमिगु राष्ट्रिय संस्कृति जूगु दु । थुज्वःगु वसः पुन धयागु खँय् काम नर्वेजियनयात खास मतलव हे जुइमखु, ज्या थुज्वःगु यात, व विचाः गुज्वःगु दु धयागु खँ इमिगु नितिं दकले अप्वः मतलवया खँ जुइ । छुं मात्राय् डाहा नं जुल । यात्रा अवधिभर नुगलय् लगय् जयाच्वन थुज्वःगु मिहिनेतया संस्कृति झीगु देशय् नं दुगु जूसा झीगु देय् गुज्वःगु जुइ धुंकल जुइ ।

ज्यायात अप्वः महत्व बीगु थुगु संस्कृति आः न्हूगु नेपाःया आम संस्कृति जुइमाः । थुकिया शुरुवात झीगु शिक्षां जुइमाः । हरेक नागरिकयात आः मचावलय् निसें ज्याप्रति सम्मानता संस्कृति स्थानान्तर यायेगु यायेमाः । चान्हे व चःछि सफा यायेगु जुइमा वा बुँपालेगु, चाहे तरकारी पीमा वा पत्रिका हरेक ज्या सम्मान यायेमाः, ज्या याइम्हप्रीत सम्मान यायेमाः । हरेक नागरिकयात परिवार व स्कूलं थ्व संस्कृति वीगु शुरु यायेमाःकि आवंनिसें झीसं न्ह्याग्गु नं ज्याय् ल्हाः तःसां व ज्या इमान पूर्वक व पूवंकेगु कथं याये । छुंनं कथंया ज्या व श्रमयात सम्मान याये । नीगूगु शताब्दीइ लक्ष्मीप्रसाद देवकोटां मनू तःधंम्ह दिलं जुइ, जातं जुइमखु धकाः मुनामदनय् च्वःगु खः । नीछगूगु शताब्दिया न्हूगु नेपालय् आः उकियात भतीचा हीके माःगु खनेदु । आः च्वयेगु यायेमाः, मनू ज्यां तःधंम्ह जुइ जातं मखु ।

More Stories Like this