प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु

नर्मदेश्वर प्रधान

खँयाखँय्

छम्हलालबुझक्कड भाजुं धाःगु लुमनी। "म्हिगः सच्छि निसः मोटरया संख्याः.....। थौं द्वलंद्वः मोटरमोटरसाइकल। लँ तब्या मयासें गाइ ला? छेँत थुने हे माः। थ्व ईया मागः खः। हालां जी ला.......। वाहियात.......।" भाजुया खँ न्यने। वं खूब वैज्ञानिक, तार्किक खँ ल्हाना थें तायेकी। थौंकन्हय् लँ तब्या यायेगु अभियान न्ह्याइ। छेँत थुना हइ। मिखा तिसिनाः थ्व सरकारी पलाःया समर्थक जुइ व भाजु। वं भाषण बी। वकालत याइ। खः। व भाजुलिसे विवाद यायेफु। तर्क मदुगु मखु। तर छुं न्वमवाना। बुझक्कडलिसे खँ ल्हानां, ल्वानां त्याके फइ मखु। जिं सिउ। न्व मवायेगु हे भिं तायेके। सुम्क च्वने। वइगु बकबक न्यनाच्वने ।

व बुझक्कड भाजुया खँ। तरजिगु कथुइ का थें थाइ। थानाच्वनी। खँ घुर्केत स्वये। फइ मखु। ल्ह्वेयत स्वये। फइ मखु। कथुइ च्वाच्वा मिनाच्वनी। च्वं च्वं थे च्वने फइ मखु। मछिनी। मनय् शान्ति दइ मखु। सलंसः मोटर दयेधुंकल। लँ तब्या मयासें गाइ ला? वयागु खँ न्हायपन्य् थ्वइ। थ्वयाच्वनी। मती वइ। कन्हय् लखौंलख मोटरवइ। दइ। लखौंलख मोटरत न्ह्याइ। न्ह्याकेमाली। सललल...। थौं तब्यागु लँत नं चिब्या जुइ। हानं झं लँ तब्या याये माली ।

मोटरतय् सुविधाया लागिंस्वनिगःया छेँत फुक्क थुनेमाली। मोटरया लँ सुगम यायेया लागिं। अन्ततः मोटरया सुविधाया नामय् स्वनिगः विघटन जुइ। स्वनिगः फास्ट ट्रायकय् परिणत जुइ। उपत्यका विकासया नामय् धुमधाम ज्या जुयाच्वंगु दु। तर थ्व विकासकार्य स्वनिगः म्हासे यायेगु षड्यन्त्र खने दयाच्वंगु दु। थुकी शंका मदु। स्वनिगःयात पर्ति जग्गा तायेकाः मनय् लू थे करणी यायेगु विकासया कुतः जुयाच्वंगु दु ।

असं, मंगलबजार। थुपिं त्वाः जक मखु। पिनें खने दुगु भौतिक संरचना जक मखु। थुमि बिस्कंया सांस्कृतिक, ऐतिहासिक, जातीय, कलात्मक व्यक्तित्व नं दु। अस्मिता दु। असं, मंगलबजाःयात नष्ट यायेगुया अर्थ थुमि भौतिक संरचना जक स्यनीगु मखु। थुमि अनमोल सांस्कृतिक, ऐतिहासिक, जातीय, पहिचानया नं हत्या जुइ। थन खँ असं, मंगलबजाःया मखु। स्वनिगःया छकू छकू भूमिया बहुआयामिक महत्व दु। छकू छकू थाय्, छगः छगः ल्वहं, छपा छपा अप्पाया सांस्कृतिक, कलात्मक महत्व दु। मूल्य दु। अर्थ दु। नगर विकासया नामय् असनय् पाजेरो ब्वाकेगु, मंगलबजारय् रेल न्ह्याकेगु योजना ज्वनाः नगरविकासविद्त वयेफु। आधुनिक विकासया हौवा सिर्जना यायेफु। थुज्वःगु विकासया विरोध याइपिंत इमिसं विकासविरोधी, सनातनी, प्रतिगामी धकाः कुंखिनेफु। पाजेरो, प्राडो ब्वाके छिंगु लँया निंतिं थौं स्वनिगःया नुगलय् बुलडोजरं पेले यानाः हयाच्वंगु दु। स्वनिगःया सलंसः दँया कला संस्कृतियात तासया छेँ थें थुनेत स्वयाच्वंगु दु। पिने विकासया नारा बी। आधुनिकीकरणया दुहाइ ब्वइ। विकास छुकिया लागिं? विकास गुगु थासय् गज्याःगु यायेमाः? जुइमाः? थाय्बाय्या प्राचीन इतिहास, कला संस्कृतियात विकासया नामय् अन्धाधुन्द प्रहार याये दइ लाकि मदइ? सांस्कृतिक, ऐतिहासिक नगरय् विकासया अर्थ छु जुइ? थ्व खँय् विकासविद्त विवेकशील जुइमाः कि म्वाः? प्राचीन सांस्कृतिक नगरया थःगु हे बिस्कंगु व्यक्तित्व दइ। स्वरुप दइ। संरचना दइ। स्वनिगःयात अमेरिकाया न्यूयोर्क यायेत स्वइगु विकास जुइ ला? प्राचीन नगरय् विकासकार्य इतिहास, संस्कृतिमैत्री जुइमाः कि म्वाः? विकासशास्त्रय् थुकिया लिसः गज्याःगु जुइ? विकासविद्तय्सं वाःचायेके माः कि म्वाः?

उपनिवेशवादी युगय् उपनिवेशक देतय्सं थःगु शासन क्वातुकेत कर्पिनि राज्यया संस्कृति, साहित्य म्हासे यायेत स्वइ। निर्मुल यायेत स्वइ। राजनैतिक दमनं जक सन्तोष काइ मखु। सांस्कृतिक, शैक्षिक, बौद्धिक दमन नं यायेत स्वइ। उपनिवेश युगय् एशिया, अफ्रिकाया संस्कृति, पहिचान कुण्ठित जुइ। पश्चिमीकरणया मारय् लाइ। राजनैतिक उपनिवेशया अन्त जुयाः नं पश्चिमी साम्राज्यवादया अन्त जुइ मखु। उपनिवेशवाद नांगु सांस्कृतिक, साम्राज्यवादया लिच्वः विश्वया यक्व देशं फयेमाली। ठीक थौं झीगु देशय् आन्तरिक उपनिवेशवादया कुप्रभाव विविध धर्म, भाषा, संस्कृतिं फयेमालाच्वंगु दु। फयेमाली। कथित मुलधारया संस्कृति, भाषा, धर्मं देशया सांस्कृतिक विविधतायात न्हासे यायेत स्वइ। स्वनिगलय् जुयाच्वंगु बुलडोजरया आतंक थ्वहे सांस्कृतिक विविधताप्रति सरकारया असहिष्णुताया सूचक जुइ। स्वनिगःया सांस्कृतिक पहिचानयात निर्मुल यायेगु कुतः जुइ। स्वनिगःया विकास थ्वया मूलभूत पहिचानया संरक्षणयात चिउताः तयाः जुइमाः। विकासया नामय् स्वनिगःयात खण्डहरय् हीकेगु षड्यन्त्र जुइ मजिउ।
टि.भी. छगू ज्याझ्वः। बुलडोजर आतकं विषयय्। आतंकया अधिकारीत व पीडित पक्ष निखलकं दइ। मन्त्री ह्दयेष त्रिपाठीं धाइ "मल्लकालय् स्वनिगः सुन्दर नगर।" उबलय् छम्ह पीडित पक्षं न्ह्यसः तइ, "सुन्दर स्वनिगःयात कुरुप सुनां यात? थ्व खँय् सु दोषी?: मन्त्रीं खँ चाःहीकी। "राजधानीइ मनूत वइ। थन सुविधा दु। थ्व खँय् पिनें वइपिंत दोषी खंके मजिउ।" खः। देशया गुगुं थासय् वनेगु, च्वनेगु मौलिक अधिकार जुइ। स्वनिगः राजधानी खः। तर थ्व प्राचीन सांस्कृतिक नगर नं खः। थुकिया थःगु हे पहिचान दु। विशेषता दु। राजधानीया विकास जुइमाः। तर प्राचीन नगरया पहिचान म्हासे यायेगु दुशाहस छाय् याना हल? स्वनिगःया प्राचीन महत्व, सौन्दर्य, संरचनाप्रति छाय् प्रहार जुल? उगु ज्याझ्वलय् दुपिं नगर विकासया अधिकारी, नगरपालिकाया हाकिम स्वनिगःया निम्तिं विदेशी। इपिं स्वनिगःप्रति गय् संवेदनशील जुइ फइ? राजधानीया विकास, सार्कया त्वह चिनाः स्वनिगःया संरचना, सांस्कृतिक पहिचानयात नौ यायेगु कुतः छाय् जुयाच्वन? संघीयता, तराईया अस्मिताप्रति संवेदनशील मन्त्री त्रिपाठीया स्वनिगःया खँय् नुगः छाय् पाषाणतूल्य जुइ ! स्वनिगः विकासय् स्वनिगःया प्रबुद्धवर्गतय् सहभागिता छाय् मंत? आन्तरिक उपनिवेशया दलालत जक छाय् सक्रिय खने दत? लँय् जुइपिं मचा, बुराबुरि, विरामी, अपाङ्गतय् सुविधाया खँ छाय् मवल? पाजेरो, प्राडो मिखा तिसिनाः ब्वाकेगु ख्यःया रुपय् स्वनिगःयात विकास यायेगु सामन्त दलालतय्सं म्हगस खनाच्वंगु दु। प्रम बाबुरामजी ! विकास यानादिसँ, तर सीकादिसँ विकासया नामय् गुगुं भूमिया पहिचानयात हुइ दइ मखु। न्हुइ मजिउ। मारमुर याये मजिउ। स्वनिगःया छातियात प्राडो व पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः खंकादीमते। स्वनिगः साधारण दीन, हीन, दुःखीजनतय् केन्द्र नं खः। धुकधुकी नं खः। बुलडोजरं पेले यानाः स्वनिगःया छातियात चुंचुं थलादीमते

More Stories Like this