आःया कार्यदिशा गणतन्त्र वा समाजवादी गणतन्त्र ?– २

– पवनमान श्रेष्ठ

नेपाःया न्ह्यसलय् स्वयेवलय् थ्व स्थिति नाप मिलय् जू तर थुगु वास्तविकता भ्रमित यायेत व प्रचण्डं क्रमभङ्ग धयागु पत्रिकाय् अन्तरवार्ता वीगु झ्वलय् छगू मेगु नाप ल्वाइगुकथंया धापू प्वंकूगु दु । वयकःया धापूकथं “विद्रोही नेतृत्व आम नेपालीयात स्वीकार्य जुइगु गुगु परिस्थिति सृजना जूगु दु, उकियात नं स्वयेवलय् व न्ह्यःने जिं धयागु प्यंगु न्यागू बुंदायात नं स्वयेवलय् आः न्हूगु जनवादी क्रान्तिया ल्यं कार्यभार (छुं कार्यभार ला झीसं पूवंकागु दु) व समाजवादी क्रान्ति पूवंकेगु रणनीति छगूहे जुयाः केन्द्रीत जूगु दु धयागु लिच्वःपिहां वइ । छक्वः न्हूगु जनवादी क्रान्ति पूवंके, अले थुयालिपा समाजवादी क्रान्तिया ल्यं कार्यभार व जनविद्रोह सशस्त्र विद्रोहं समाजवादी क्रान्ति पूवंकेगु खँ छगूलीहे वयाः केन्द्रीत जूगु दु । थन प्यंगू न्यागू बुंदा धयाः रेमिन्ट्यान्सया खँ व उत्पादन सम्वन्ध वारे, ल्याय्म्हत विदेशय् वनाः विकसित उत्पादक शक्तिया संसर्गय् थ्यंगु व उकिं दयेकीगु मानसिकता व संस्कृतिया खँ, सूचना व प्रविधिया दु्रत विकासया खँ, लखौं ल्याय्म्हत विदेशय् ध्यबा कमय् यायेत वनाच्वंगु खँ न्ह्यथंगु दु ।

थन मू रुपय् निगू खँ ल्होंगु दु । छगू विद्रोहीया नेतृत्व आमजनतायात स्वीकार्य जूगु खः व निगू, सूचना प्रविधिया विकास व रेमिन्ट्यान्सया खँ । विद्रोहीया नेतृत्व आम जनतायात स्वीकार्य जूगु खँ ल्होनेवं क. प्रचण्डया तर्क युक्तिसंगत मदु । अथ्यहे खःसा जनवादी क्रान्ति क्वचायेकेत क. प्रचण्डयात छुकिं पन अथवा वयकःयाहे धापूकथं समाजवादी क्रान्ति यायेत छगू दशक छाय् पीमाल ? आम जनतायात विद्रोहीया नेतृत्व स्वीकार्य जूगु खँ ल्होनेवलय् क. प्रचण्डं एमाले, कांग्रेस लगायतया प्रतिकृयावादी शक्तितय्सं सरकारय् माओवादी तःधंगु प्रतिरोध मयाःगु खँ ल्होनेत स्वःगु खः वा साम्राज्यवादी व विस्तारवादीया नं खासै विरोध मजूगु खँ ल्होनेत स्वःगु खः ? अथ्य खःसा क. प्रचण्डं थुलि याकनं स्मरणशक्ति तंकेम्वाःगु खः । प्रधानमन्त्रीया चुनावी ब्वाज्याय् वयकः च्याक्वः तक्क नं असफल जूगु खः, भारतीय विस्तारवादया कारणं । क. प्रचण्ड व क. बाबुरामं पटक पटक इनाप यात नं माओवादीयात आतंकवादी धलखं चीकेत अमेरिका मानय् मजू । प्रतिकृयावादी स्वार्थ अनुकुल जनयुद्धया फुक्क उपलब्धि विसर्जन व विघटन याये धुनेवं जनयुद्धकालय् कब्जा यानातःगु छेँ बुँ सामन्ततय्त लित वीत थःहे न्ह्यःने वनेवं थौं प्रतिकृयावादीत क. प्रचण्ड व क. बाबुराम नाप तुलनात्मक रुपय् छुं नरम जूगु दु । व प्रतिकृयावादीत नाप इमिगु घनिष्टता नं अप्वःगु दु । छु थुकियात विद्रोहीया नेतृत्व आम जनतायात स्वीकार्य जूगु धायेत्यंगु खःला ? मखुसा धात्थें आमजनतायात विद्रोही नेतृत्व स्वीकार्य जूगु अवस्थाय् जनयुद्धया उपलब्धी विघटन, विसर्जन व आत्मसमर्पण मयासे जनविद्रोहया पूर्ण तयारी यानाः जनवादी क्रान्ति न्ह्याकाः पार्टीया कार्यदिशा कार्यन्वयन छाय् मयाःगु खः ? गत वैसाख ९ गते च्वंगु केन्द्रीय समितिया वैठक न्ह्यःतक्क, अझ उकिया लच्छि न्ह्यः च्वंगु सुकुटया स्थायी समितिया वैठकय् जनविद्रोहया विकल्प मदु धकाः नवाःगु लच्छि लिपा परिस्थितिइ छु यात व जनताया संघीय गणतन्त्रया कार्यनीति व जनविद्रोहया कार्यदिशा त्वःताः क. प्रचण्डयात शान्ति व संविधानया कार्यदिशा नालेमाल ? थुकि वयकःया नियत छु खः ? जनविद्रोहया विकल्प मदु धयाच्वंवलय् जनताया संघीय गणतन्त्रात्मक संविधान दयेकेगु सम्भव मदु, उकिं जनविद्रोहया विकल्प मदु धकाः पटक पटक धाःम्ह मनूनं आः जनमुक्ति सेनाया विघटन व आत्मसमर्पण यायेगु सम्झौता यायेधुंकाः दयेकेत्यंगु संविधान क.प्रचण्डं धाःथें गथ्य सामन्तवाद व साम्राज्यवाद विरोधी जुइफै ? अथ्य मजूसा जनतां फैसला याइगु खँ धाधां संवैधानिक समितिया उपसमितिइ पार्टीया फुक्क अडानत त्वःताः वनेवं गथ्य सामन्तवाद व साम्राज्यवाद विरोधी संविधान दयेकी ? थुज्वःगु अवस्थाय् जनतां सुयागु विरुद्ध फैसला यायेमालीगु जुइ, कन्हय् थ्व खँ प्रष्ट जुजुं वनी ।

थुपिं फुक्क खँयात त्वपुइत आः क. प्रचण्ड समाजवादी क्रान्तिया खँ ल्हानाच्वंगु दु । धात्थेंला हानं जनवादी क्रान्तिया वकालत यायेगु क. प्रचण्डया नितिं तःधंगु नैतिक संकटया विषय जुइधुंकूगु दु । जनवादी क्रान्ति न्ह्याकेगु धयाः याःगु महान जनयुद्धया फुक्क उपलब्धियात विसर्जन व विघटन याये धुंकाः प्रचण्ड पक्षधरया कार्यकर्तातय्त जनवादी क्रान्तिया खँ चित्त बुझय् याये मफैगु व जनतायात नं थः आःनं क्रान्तिकारी नेता जूगु भ्रम वी मफैगु नैतिक संकटं यानाः क. प्रचण्डयात वासी खँ यात न्हूगु धाधां संशोधनवादीतय्सं याःथें कथित न्हूगु खँ समाजवादी क्रान्तिया खँ ल्हायेमाःगु वाध्यात्मक अवस्था दु । मखुसा क. प्रचण्डया राजनीतिक भविश्य गम्भीर संकटया लुखाखलुइ दु । आः वयकःया समाजवादी क्रान्तिया नितिं यायेत्यंगु तर्क पाखे वने ।
१. नेपाःया अर्थतन्त्रया महत्वपूर्ण हिस्सा रेमिन्ट्यान्सं न्ह्यानाच्वंगु अर्धसामन्ती व अर्धऔपनिवेशिक देशय् जुइगु निर्वाहमूखी अर्थतन्त्र स्वया पाःगु व उत्पादन सम्वन्धय् परिवर्तन वःगु धयागु संकेत यायेत्यंगु खः । धात्थेंला अर्धसामन्ती व अर्धऔपनिवेशिक देश जूगु कारणं देश औद्योगिककरणया दिशाय् वनेफूगु मदु । पुरातन रुपय् कृषि उत्पादनय् भर परे जुइमाःगु नेपाःया कृषि अर्थतन्त्र मौसमी रोजगारी व मूल रुपय् वेरोजगारीयाहे समस्याया कारणं रोजगारीया नितिं विदेशय् वनेमाःगु वाध्यात्मक स्थिति उत्पन्न जूगु दु ।

विदेशय् वनाः ज्या याइपिं कामदारत उगु देशया कामदार स्वयाः दँकं श्रम जुइगुलिं साम्राज्यवादी देशत व अरेवियन देशतय्सं झीगुथें यागु देशं दंकं श्रमशक्ति आयात याना च्वंगु स्थिति दु । नेपाःथें अल्पविकसित देशं वनीगु श्रम शक्ति मू रुपय् शारीरिक श्रम याइपिं अदक्ष श्रमिकतहे खः । उकिं विदेशय् वनाः फुक्कं सयेकाः वइगु धयागु खँ फगत कल्पना जक खः । अथ्यला विज्ञान प्रविधिया लिपांगु विकासनाप धाःसा निश्चितरुपय् छुं मखु छुं रुपय् नेपालय् स्वयाः अप्वः संसर्गय् वइगु अवसर दइ । रेमिन्ट्यान्स वइगु ध्यबा मू रुपय् उपभोग्य बस्तुत न्यायेत खर्च जुइगु जूगुलिं थ्व उत्पादनमुखी धाःसा मदु । उकिं उगु श्रमिक परिवारया क्रृयशक्ति अप्वःसां थ्व उत्पादन मूखी मखुगुलिं देशया अर्थतन्त्रय् सकारात्मक दीर्घकालिन असर लाइगु कथंया धाःसा मदु । थ्व वाहेक रियलस्टेट व वित्तिय क्षेत्रय् लगानी जूगु रेमिन्ट्यान्स नं उत्पादन जुइगु क्षेत्र मखु । राष्ट्र बैंकया श्रोतकथं सन् २००१–२ स रेमिट्यान्स १०–३ २÷३ स ११, ३÷४ स १०.९ ४÷५ स ११.१ ५÷६ स १४.९, ६÷७ स १३.८ व ७÷८ स १७.४ (कुल ग्रार्हस्थ्य उत्पादन एजेण्ड) या आधारय् । हाल १८ प्रतिशत तक्कया रेमिन्ट्यान्स दुहांवःगु अनुमान दु । २०५२ साल (सन् १९९६) पाखे स्वल थाःसा रेमिन्ट्यान्स १० प्रतिशतया हाराहारीइ खनेदु व अवैध ढंगं विदेशय् वंपिं, हुन्डीं छ्वःगु ध्यवायात नं स्वाकल धाःसा थ्व स्वयाः अप्वः खनेदु । सन् १९९७ स रेमिन्ट्यान्स ३५ अर्व क्यनातःगु दु, गुगु कुल ग्रार्हस्थ्य उत्पादनया १३ प्रतिशत दु ।
..................कथंहं

More Stories Like this