राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद

डी.आर. खड्गी

नेपाःया राजनीतिइ निगू शक्तिया प्रभाव लानाच्वंगु खनेदु। छगू शक्ति खसब्रम्हूतय्गु ल्हातय् खःसा मेगु मधेसवादी नेतातय्गु ल्हातय् दु। थ्व निगुलिं शक्ति नकारात्मक व्यक्तिया ल्हातय् लानाच्वन। स्वार्थी, लोभी व व्यक्तिवादीतय्गु ल्हातय् राजनीतिक शक्ति लानाच्वंगुलिं छखे खसब्रम्हूतय्सं देशया सम्पत्तिइ रजाइँ यानाच्वन मेखे मधेसवादी नेतातय्सं नं देशया सम्पत्ति लुटे यानाः देशयात बर्बाद यानाः देशयात हे उपनिवेशय् यंकेगु कुतः यानाच्वन। थ्व निथ्वः जातियात साम्राज्य अंग्रेजीतय्सं भारतयात उपनिवेश दयेकाच्वंगु इलय् याउँक शासन सञ्चालनया लागि अनेक रणनीतिमध्ये छगू थ्व शिक्षा खः। अंग्रेजतय्सं मूल धर्मया बांलाःगु शिक्षायात गलत दिशाय् छ्वयेगु लागि पण्डिततय्त छ्यःगु खः। मेखे विहार व उत्तर प्रदेशया जनतायात बदमास व मूर्ख यायेगु लागि नं पाठशालाय् नकारात्मक शिक्षा बिल। अंग्रेजतय् इच्छा कथं पण्डिततय्सं धर्मया सकारात्मक पक्षयात स्यंकाः नकारात्मक शिक्षाया प्रचार यानाः समाजयात दुषित यात। धर्मय् विकृतिया लिसेलिसें विहार व उत्तर प्रदेशया जनतायात मूर्ख व बद्मास यायेत ताःलाःगुलिं तःदँ तक भारतय् राज याये खन। वहे पण्डितत हे ब्रम्हू व मधेसीत खः। खसब्रम्हूत पण्डित ज्या यायेगु त्वःताः राजनीतिक किताब कण्ठ यानाः नेता जुयाः जनतायात झंगः लानाच्वंपिं खः ।

साम्राज्यवादी अंग्रेजया कुशिक्षा व कुसंस्कारया प्रभावय् लानाः नेतातय्सं जनतायात भ्रमय् तयाः झंगः लानाच्वंसां मेखे समाजय् लुट, हिंसा, अपहरणया घटना अप्वयेकाः समाजयात भयभीत यानाच्वन। जब खसब्रम्हू नेतातय्सं थःगु ल्हातय् सत्ता कायेत ताःलात उबलेनिसें उमिसं धमाधम नेपाःया उद्योग व संस्थानत ध्वस्त याना बिल। निक्वःगु सफल जनआन्दोलनं लिपा खसब्रम्हू व मधेसीत मिले जुयाः पुरा देशया सम्पत्ति लुटे यायेगु क्रम अप्वया वन ।

निक्वःगु जनआन्दोलनया उद्देश्य नेपाःयात न्हूगु संविधान निर्माण यानाः पुलांगु सामन्ती अवशेष ध्वस्त यायेगु खः। न्हूगु संविधान निर्माणया लागिं संविधानसभा भवनय् ६०१ म्ह दुजःत छ्वयेगु ज्या नं यात। तर उपिं संविधान तयार यायेगुपाखे सिबें देशया सम्पत्तिइ मोज यायेगुली जक व्यस्त जुयाच्वन। निदँया लागि प्रतिनिधि जुयावंपिंसं बारम्बार म्याद ठपे यानाः प्यदँ पार याइन तर नं संविधान तयार याइ धकाः जनतां आशा व विश्वास यानाच्वंगु मदु। उकिया छता कारण ला नेतातय्सं देश व जनताया विकासय् ध्यान मबिउगुलिं खःसा मेता कारण नेतात विदेशीया ईशाराय् प्याखं हुलीपिं जूगुलिं खः। वास्तवय् थ्व झीगु देशया जक मखु दक्षिण एशियाया हे राजनीतिइ विकृति वयाच्वंगु दु। दक्षिण एशियाया अप्वः देशया नेतातय्सं सिद्धान्तया राजनीति यायेगु त्वःताः धर्म व जातिया राजनीति यानाः अराजनीतिपाखे वनाच्वंगु खनेदु। अझ ला पूरा पार्टीयात परिवारवादया घेराय् लाकाः तानाशाह जुयाच्वंगु खनेदु। थ्वहे कारणं जनतां लोकतन्त्रया नामय् नेतातय्सं स्वच्छेचार यानाच्वंगुलिं लोकतन्त्रयात हे घृणा यानाच्वंगु दु। थौंया आधुनिक युगय् लोककल्याणया लागि धर्म व जातिया राजनीति त्वःताः देश व जनताया हितया राजनीति यायेमाःगु खः ।

सर्वोच्च अदालतया कडा आदेश व जनदबावं न्हूगु संविधान तयार यायेगु ज्याय् नेतात लगे जुयाच्वंगु खनेदु। संविधानया लागि जोडतोड यानाच्वंसां मुख्य सवालय् विवाद जुया हे च्वंगु दु। माओवादीं राष्ट्रपति प्रणालीयात बः बियाच्वंगु दुसा कांग्रेसं संसदीय व्यवस्थायात। थ्व निगुलिं पार्टीया दथुइ तच्वःगु विवाद जुयाच्वंगुलिं न्हूगु संविधान याउँक वइगु लक्षण खने मदु। बहुसंख्यक जनतां धाःसा संसदीय व्यवस्था स्वयां राष्ट्रपति प्रणाली हे ययेकाच्वंगु दु। कारण, संसदीय व्यवस्था खनाः यूरोपया जनता तकं दिक्क जुइधुंकल। थ्व व्यवस्थाय् बहुमत व अल्पमतया खेल जक जुयाः देश विकासय् नेतातय् ध्यान मवं। झीगु देशय् नं अल्पमत व बहुमतया घृणित खेलं यानाः जनतां ससदीय व्यवस्था जक मखु बहुदलीय व्यवस्थायात तकं घृणा यानाच्वंगु दु। झीगु देशय् नं थथे हे जुइधुंकल। कांग्रेसयात जनतां बहुमत बियाः न्यादँ तक ढुक्कं सत्ता सञ्चालन यायेगु ह्वःताः बिउगु खः तर कांग्रेस नेतातय्सं न्यादँ तक शासन याये मफुगु जक मखु संसद तकं भंग यात। संसदीय व्यवस्थाया मेमेगु कमजोरी कथं धुवांधू जुयाच्वनीगु मध्यावधि चुनावं राष्ट्रिय धुकू बर्वाद यानाच्वंगु दु। पार्टीतय्त चुनाव यायेत ध्यबा मालीगुलिं मखु मखुगु ज्या याइगु जक मखु विदेशीतय्के तकं ध्यबा कायेगु याइ। चुनावय् ध्यबाया चलखेल अप्वः जूगुलिं इमान्दार, सक्षम, विवेकी व दशभक्त नेतात चुनावय् बुनाच्वंगु खः। झीगु देय्या नेतात विदेशी ईशाराय् प्याखं हुलाच्वंगु छगू कारण पार्टीया नेतातय्सं चुनाव याकेत विदेशीतय्के लखं लख तका दां कायेगु यानाच्वंगुलिं नं खः। हाकनं गबलें नं राजनीतिइ कुहां मवइपिं व्यापारीतय्सं नं पार्टीया नेतातय्त करोडौं चन्दा बियाः यक्व मात्राय् सभासद जुयाच्वंगु दु। संविधानसभाया हलय् करिब निसःम्ह विहारीमूलया मधेसी व मारवाडीत खनेदु। थ्वहे कारणं मधेसी नेतातय्सं तच्वःगु दबाव बियाः मधेसी सिबें भारतया हितय् ज्या कयाच्वंगु दु ।

राष्ट्रपति प्रणालीयात कयाः कांग्रेसं सशक्त विरोध यानाच्वंगु निता कारण दु। छगू आन्तरिक अले मेगु बाह्य। प्रचण्डया व्यक्तिनाप कांग्रेसया नेतातय्सं टक्कर कायेगु आँट मयाःगु आन्तरिक कारण खःसा विदेशी शक्तिया खँ न्यनाः तच्वःगु विरोध यानाच्वंगु बाह्य कारण खः। राष्ट्रपति प्रणाली तानाशाह जुइफु धकाः कांग्रेसं विरोध याःगु खः। वास्तवय् राष्ट्रपति तानाशाह जुइगु कुतः याःसां वयात नियन्त्रण याइपिं सर्वोच्च अदालत व प्रतिनिधि सभा दु। थ्व निगुलिं शक्तिं महाभियोग लगे यानाः तानाशाह प्रवृतियात हतोत्साहित यायेफु। यदि थ्व निगुलिं शक्ति राष्ट्रपतिया पक्षय् वन धाःसा जनता सतकय् कुहां वयाः राष्ट्रपतियात हे खतम यायेफु। राष्ट्रपति प्रणाली जुल धाःसा आः थें हत्यारा, अपहरणकारी, ठग व बेइमानत नेता जुइगु सम्भावना म्हो जुइ, कारण- फुक्क जिम्मा राष्ट्रपतिं काइ। संसदीय व्यवस्थाय् नेतातय्सं न्ह्यागु कुकर्म यानाच्वंसां पार्टीयात जक दोष वनीगुलिं फताहा, हत्यारा व अपहरणकारी नेतात उच्च पदय् थ्यनाच्वनी ।

drkhadgi@gmail.com

More Stories Like this