खँ स्वनिगःया

नरेन्द्रमान श्रेष्ठ 'गोंगजु'

न्हूगु संविधानय् नेवाः स्वायत्त राज्य सुनिश्चित जुइमाः व नेपाल मण्डलयात नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यायेमाः धइगु खँय् नेवाःत एकमत जुइ फयाच्वंगु मदु। अप्वः थें नेवाःत नेपाल मण्डलयात नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा जुइमाः धइगु पक्षय् दुसा सीमित ब्रम्हूवादीतय् च्यः जुयाः च्वने न्ह्याःपिं नेवाःत धाःसा जातीय आधारय् संघीयताय् वने मजिउ धइगु पक्षय् खनेदु। अथे हे नेपाःया पलांगु व लोकतान्त्रिक धायेगु याना वयाच्वंगु राजनीतिक दलत नं नेपाःयात जातीय आधारय् संघीयता काये मजिउ धकाः सः सुक्क हालाच्वंगु दु। नेवाःतय्गु बाहुल्यता दुगु ख्वपया राजनीतिक दल नेमकिपा जातीय आधारय् संघीयता विरोधी दल खः। नेपाःयात जातीय आधारय् संघीयताय् यंके मजिउ धकाः गुलिखे ब्राम्हणवादी सोचयापिं सञ्चारकर्मी, कानूनविद्, संविधानविद्त नं लगे जुयाच्वंगु दु। जातीय आधारय् संघीयता याये मजिउ धकाः विरोध यानाच्वंपिं न्ह्याथेंज्याःम्ह हे छाय् मजुइमा वयात सकल आदिवासी जनजाति, दलित वर्गं बहिष्कार हे यायेमाः।
थःत थम्हं दकलय् पुलांगु व दकलय् लोकतान्त्रिक दल धकाः दावी यानाच्वंगु नेपाली कांग्रेस जातीय संघीयताया दकलय् अप्वः विरोध यानाच्वंगु दल खः। नेपाली कांग्रेस स्वनिगःयात राजधानी प्रदेश दयेकेगुली लगे जुयाच्वंगु दु। धाये माल धाःसा नेपाली कांग्रेस नेवाः विरोधी, नेवाः स्वायत्त राज्य विरोधी दल खः। यदि जातीय आधारय् संघीयता कायम जुल धाःसा नेपाल मण्डल नेवाः स्वायत्त राज्य जुल कि स्वनिगःया प्रभुत्व कायम याना तये फइ मखु धकाः नेपाली कांग्रेस नेवाः स्वायत्त राज्य यायेगु पलेसा राजधानी प्रदेश यायेगुली लगे जुयाच्वंगु दु। नेपाः जातीय संघीयता कायम जुल कि थीथी आदिवासी जनजाति, दलित आदिया प्रभाव कम जुइ अले स्वनिगः थःगु ल्हातं फुत्के जुइ धकाः नेपाली कांग्रेस ग्यानाच्वंगु दु। अले थुकिया लिउ लिउ कांग्रेसया हे च्यः थें जुयाः एमाले नं लगे जुयाच्वंगु दु। न्हापा हे संवैधानिक समितिइ राज्य पुनर्संरचनाय् १४ जातीय व थीथी विषय यानाः १४ प्रदेश दयेकेगुली सहमत जुइधुंकूगु एमालें आः वयाः भाय् हिलाच्वंगु दु। गबलें च्यागू प्रदेश, गबलें १२ प्रदेश धकाः थःगु अवसरवादी चरित्र क्यनाच्वंगु दु ।

नेपाली कांग्रेस, माओवादी, एमाले व थीथी राजनैतिक पार्टीइ नेवाः कार्यकर्ता यक्व हे दु। नेवाः स्वायत्त राज्य विरोधी राजनीतिक दलय् दुपिं नेवाः नेता व कार्यकर्तात धाःसा म्हुतुइ धौ फिनाच्वंगु दु। दकलय् न्हापा झी नेपाःमि अले नेवाः अले तिनि राजनीतिक दल वा संघसंस्थाया कार्यकता जुइ तर थन ला जि दकलय् न्हापां दलया नेता, कार्यकर्ता अले जक नेवाः धकाः धाइपिं नेवाः नेतात नं अप्वयाच्वंगु दु। यदि नेवाः नेता कार्यकता व थीथी राजनीतिक दलय् च्यः जक जुयाः नेवाः स्वायत्त राज्यया विरोधीतय्त साथ बियाच्वन धाःसा अज्याःपिं नेवाःत नेवाः जातिया लागिं हे गद्दार साबित जुइ। नेवाः स्वायत्त राज्य कायम यायेगु लागि नेपाःया सकल नेवाःत छप्पँ जुयाः न्ह्याः वनेमाःगु इलय् न्हूगु संविधानय् नेवाः स्वायत्त राज्य मवल धाःसा कन्हय्या दिनय् स्वनिगलय् तःधंगु संकट वयेफु ।

जातीय आधारय् संघीयतां देय् खण्डित जुइ कुचा दली धकाः ब्राम्हणवादीतय्सं धयाच्वंगुलिं जनताया दथुइ नं भ्रम ब्वलनाच्वंगु दु। जातीय संघीयतां गुकथं देय् खण्डित जुइ? नेपाःया आदिवासी, जनजाति, दलित आदि जाति मूर्ख मखु जातीय राज्य जुइवं देय् खण्डित जुइगु खःसा झीगु देय् ला गबलें नं खण्डित जुइ मखु। थन बसोबास यानाच्वंपिं थीथी जातिया दथुइ गबलें नं विचलन वइ मखु। सुं नं आदिवासी, जनजातिं थःगु तुतिइ खुकुरीं पाली मखु। नेपालय् जातीय संघीयता वल धाःसा देय् विखण्डित जुइ मखु बरु समृद्धिया लँय् वनी। एकाधिकार रुपं राज्य चले यानाच्वंपिं छथ्वः शासक वर्गं देशय् जातीय राज्य वल कि देय् कुचा दली धकाः थःगु स्वार्थ पूवंकेगु कुतः जक यानाच्वंगु खः। न्हापांनिसें राज्य सत्ता थःगु ल्हातय् लाकाच्वंपिं छथ्वः शासक वर्गं थीथी आदिवासी, जनजाति दलितयात क्वत्यलाः उमित सामाजिक, आर्थिक व राजनीतिक रुपं क्वत्यलेगु षड्यन्त्र यानाच्वंगु खः ।

थौंया सन्दर्भय् झीसं खनाच्वना कि येँया थीथी थासय् लँ तब्या यायेगु ज्या न्ह्यानाच्वंगु दु। वास्तवय् थन लँ तब्या यायेगु नामय् नेवाःतय्गु छेँ थुनाः नेवाःतय्त स्वनिगलं विस्थापित यायेगु षड्यन्त्र जुयाच्वंगु खः। थुकी सकल नेवाःतय्सं विरोध यानाः माःकथं पलाः नं न्ह्याकेमाः। थौंकन्हय् स्वनिगलय् देय्या थीथी थाय् व सीमापारीया देशं नं मनूत वयाच्वंगु दु। थुकिं यानाः थनया जनसंख्याया चाप नं अप्वयाच्वंगु दु। थ्व हे जनसंख्याया चाप अप्वःगुलिं थन सवारी साधनत नं अप्वल। अले सवारी साधन अप्वल कि लँ नं अप्वयेके मालीगु ला स्वाभाविक हे जुल। थ्व हे लँ तब्या यायेगु नामय् थौंकन्हय् स्वनिगःया नेवाःतय्गु छेँ थुनेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। क्वथीक स्वयेगु खःसा स्वनिगःया नेवाःतय्सं अप्वः थें थःगु जग्गा जमिन ला पिनें वःपिंत मी धुंकल। थुथाय् लुमंकेबहः जू नीदँ न्ह्यः तक स्वनिगःया मनूतय्त थःगु हे बुँइ सयेकूगु तरकारी सयेकाः नइपिं (विशेष यानाः) ज्यापुत थौं थः हे साइकलय् तयाः मी हःगु तरकारी न्यानाः नयाच्वन ।

स्वनिगलय् अन्न सयेकेगु जग्गाय् थौंकन्हय् छेँ दनेगु ज्या जुयाच्वंगु दु गुकी येँया पुलांम्ह मेयर केशव स्थापितया नं तःधंगु ल्हाः दु। मेयर केशव स्थापितं व इलय् थःगु महत्वाकांक्षा व थःगु स्वार्थ पूवंकेगु तातुनाः छुं दयेकेगु स्वयां नं स्यंकेगु ज्याय् अप्वः ध्यान बिल। उकिं व इलय् केशव स्थापितयात 'भत्काउ मेयर' धकाः नां तःगु खः। देय्या थीथी थासय् उब्जाउ जमिनय् ततःधंगु सपिङ्ग कम्प्लेक्स दयेकाः अनया जनतायात धनया लोभय् फँसे यानाच्वंगु दु। थौंकन्हय् स्वनिगलय् जनसंख्याया चाप अप्वयाच्वंगुया छगू कारण ला झी नेवाःत हे खः धाःसां पाइ मखु। थः पुर्खाया उब्जाउ जमिन पिनें वःपिंत मियाः वा छेँय् बालं तयाः नेवाःत हे ध्यबाया लोभय् तुना वनाच्वंगु दु। जनसंख्या अप्वःगुलिं हे स्वनिगलय् थीथी समस्या ब्वलनीगु नं छगू कथं ला स्वाभाविक हे खः। स्वनिगःया थीथी खुसि सिथय् च्वंगु सार्वजनिक सरकारी जग्गाय् सुकुम्बासीया ख्वाःपाः पुयाः पिनें वःपिंसं कब्जा यानाच्वंगु दु। थुकिया लिसें खुसित न्हियान्हिथं फोहोर जुजुं वनाच्वंगु दु गुकिं वातावरण नं प्रदूषित जुयाच्वंगु दु। अथे हे थनया थीथी ऐतिहासिक महत्व दुगु थासय् पिनें वःपिंसं अतिक्रमण यानाच्वन तर झी नेवाःत धाःसा नेवाः एकता दिवस माने यायेगु नामय् तिंख्यलय् मुं वनाच्वना। गुलिसिनं ला अन तं नं दिकल तर तिंख्यलय् तं दिकां नेवाःतय्गु छेँ थुनेगु ज्या दिकी मखु। थ्व ज्या दिके बीत ला सकल नेवाःत छधी जुयाः नेवाःतय्गु हक, हित व अधिकार संरक्षणया निंतिं नीस्वनातःगु थीथी नेवाः खलः, पुचःतय्त न्ह्यलं चायेके बिल। यदि नेवाःतय्त विस्थापित यायेगु षडयन्त्र जुयाच्वंगु इलय् हे नेवाःतय्गु खलः पुचःतय्सं छुं नं ज्याझ्वः मन्ह्याकेगु खःसा थुपिं खलः पुचःया ज्या छु ले? नेवाःतय् न्ह्यःने वःगु संकटया इलय् विरोधया सः मथ्वयेकुसे राजनीतिक लबः जक कायेगु खःसा तं जक थःके स्वनिगः चाहिँ पिनेयापिनिगु ल्हातय् लाइ। ग्व खँ थूगु नेवाः न्ह्यलुवातय्सं?

More Stories Like this