नेवाः आन्दोलनया नेतातय्सं ध्यान बिइमाःगु ख“

– श्रीकृष्ण महर्जन

संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालय् नेवाः स्वायत्त राज्य दयेमाः धकाः माग यानाः नेवाःतय्सं मदिक्क आन्दोलन यानाच्वंगु दु । जनस्तरं थःपिनिगु स्वायत्त राज्य धकाः न्हापांखुसि घोषणा याःपिं नं नेवाःत हे खः । नेवाःतय्सं थःपिनिगु आत्मनिर्णयया अधिकार सहित जातीय स्वायत्तता व स्वशासन दुगु नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं धकाः मदिक्क आन्दोलन यानाः वयाच्वंगुलिं नेपाःया आदिवासी जनजाति जक मखु राज्यं बहिस्करणय् लाकातःपिं उत्पीडित जाति व समुदाययात तकं उत्साहित यानाच्वंगु दु । नेवाःतय्सं न्हापां खुसि थीथी राजनीतिक दलया नेवाःतय्गु भातृ संगठन नापं नेवाः स्वायत्त राज्यया पक्षय् दुगु जातीय खलः पुचःत तकं दुथ्याकाः नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति गठन यानाः गुगु कथं आन्दोलन यात व नं आदिवासी जनजाति आन्दोलनया नितिं छगू बांलाःगु नमुना जुयाः बिउगु दु । अथे नेवाःतय्सं दयेकूगु नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति स्वयाः थीथी आदिवासी जनजातितय्सं नं थःथःपिनिगु स्वायत्त राज्यया नितिं मंकाः कथंया राजनीतिक मोर्चा दयेकेगु ज्या यानाहःगु जक मखुसे नेवाःतय्सं थें हे आदिवासी जनजातितय्सं थःपिनिगु स्वायत्त राज्य धकाः जनस्तरं घोषणा यायेगु ज्या तकं जूगु दु । अथे नेवाःतय्सं आदिवासी जनजातिय्गु हक अधिकार, राज्य पुनर्संरचना यानाः स्वायत्तता सहितया संघीयताया माग यानाः गुगु कथं भूमिका म्हितल व फुक्क कथं नमूनाया रुप काःगु दु ।

थनिनिद“ न्ह्यः नेवाःतय्सं लाखौं नेवाःत दशरथ रंगशालाय् मुंकाः नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा याःगु इलय् नेपाःया आदिवासी जनजातिय्गु मंकाःगु संगठन नेपाल आदिवासी जनजाति महासंंघया प्रनिनिधियात तकं न्वंवाकेगु ज्या याःगु खः । अबले आदिवासी जनजातिया नं नेवाःतय्त साथ दुगु धकाः छगू कथं संकेत बिल । व तसकं बांलाःगु ज्या जुल । तर अबले नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा सभा जूसां स्वनिगलय् च्वनाच्वंपिं आदिवासी जनजातितय्त तकं सांस्कृतिक झाकी सहित दुथ्याकेफुगु जूसा अझ बांलाःगु संकेत वनीगु खः । नेवाः स्वायत्त राज्य दुने मेमेगु आदिवासी जनजाति नापं थीथी जातिया अधिकार तकं दइ । छगू कथं स्वायत्तता दुने नं स्वायत्तता दइ धकाः सन्देश बिइ फैगु खः । उगु पक्षयात नेवाः आन्दोलनया न्ह्यलुवाय्सं ध्यान ब्यूगु खने मन्त । आः वयाः नेवाः स्वायत्त राज्य जुल धाःसा नेवाः स्वायत्त राज्य दुने मेमेगु जातिया मनूत च्वने हे फैमखु अले इमित दोस्रो दर्जाया नागरिक सहर व्यवहार जुइ धकाः संघीयता विरोधी नापं नेवाः स्वायत्त राज्य विरोधितय्सं भ्रम ब्वलंकेगु यानाः हयाच्वंगु दु । जब कि नेवाःतय्सं नेवाः स्वायत्त राज्य दुने नं आदिवासी जनजातितय्गु हक अधिकार नं सुनिश्चित जुइ धकाः धयाच्वंगु दु । यदि नेवाः स्वायत्त राज्य दुने नं मेमेगु जातिया हक अधिकार सुनिश्चित जुइगु अर्थात स्वायत्त लागा बाय् विशेष क्षेत्र दैगु धकाः मनूतय्त थुइकेगु खःसा नेवाः स्वायत्त राज्यया नेतृत्व यानाच्वंपिं नेवाः नेतातय्सं नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं जुइगु ततःधंगु समारोहलय् स्वनिगलय् च्वनाच्वंपिं मेमेगु जाति व समुदायया मनूतय्त नं सहभागी याकेगु पक्षयात ध्यान बिइमाःगु अवस्था दु । वंगु द“या पूच्वय् जूगु न्हापांगु नेवाः एकता दिवस व वंगु पोहेलाथ्व नवःमि खुन्हु तिंख्यःया चक्कं दबुलिइ जूगु निक्वःगु नेवाः एकता दिवसय् नं नेवाः बाहेकया आदिवासी जनजातिया प्रतिनिधितय्त सहभागी याकेगु सवालय् नेवाः नेतृत्वं ध्यान ब्यूगु खने मन्त । अबले नं आदिवासी जनजातिया झा“की नापं सहभागी याकेगु अले आदिवासी जनजातियत्त नं दबुलिइ हे ब्वनाः नेवाः स्वायत्त राज्यप्रति ऐक्यबद्धता प्वंके बिइकेगु ज्या जूगु खःसां उकिं बांलाःगु सन्देश वनीगु अवस्था जुइ । उलि जक मखु स्वायत्त राज्य पक्षधर आदिवासी जनजातिय्गु दथुइ बांलाःगु स्वापू नं दइगु जुइ ।

नेवाः नेतातय्सं मेगु छता नं ख“ थुइकेमाःगु धैगु नेवाःतय्सं जक आन्दोलन यानाः नेवाः स्वायत्त राज्य हयेत अःपु मजू । फुक्क आदिवासी जनजातित जानाः सकलसिगु हक अधिकारया नितिं जाति, भाषा व ऐतिहासिकताया आधारय् अर्थात पहिचानया आधारय् स्वायत्त प्रदेशत निर्माण जुइमाः धकाः फुक्क आदिवासी जनजाति नापं राज्यं बहिस्करणय् लाकातःपिं समुदाय छप्प“ जुयाः वने फत धाःसा नेवाः स्वायत्त राज्य हयेगु नितिं अःपुइ धकाः थुइकेमाः । आदिवासी जनजातिय्सं दलितय्गु अग्राधिकारया स्वीकार यायेगु अले दलिततय्सं आदिवासी जनजातिया स्वायत्तता नापं स्वशासनया आधिकारयात समर्थन यानाः वने फत धाःसा जक आदिवासी जनजाति व दलितया अधिकार सुनिश्चित यायेत अःपुइ । अथे हे नेवाःत नं थ्व इलय् थःपिनिगु स्वायत्त राज्यया अधिकारया नितिं आदिवासी जनजातितय्गु नं समर्थन तसकं आवश्यक जुइ । आदिवासी जनजाति नाप जानाः वनेबलय् नेवाः स्वायत्त राज्यया नितिं यायेगु संघर्षय् तकं अझ च्वन्ह्याकेफैगु अवस्थायात नं नेवाः स्वायत्त राज्यया आन्दोलनया नेतृत्व यानाः वयाच्वंपिं नेवाः न्ह्यलुवातय्सं ध्यान बिइमाःगु आवश्यकता दु ।

थ्व हे दथुइ नेपाःया आदिवासी जनजाति नापं विश्वया आदिवासी जनजातिय्तगु अन्तर्राष्ट्रिय स्तरया सम्मेलन धरानय् म्हिगः बुधवाःनिसें सुरु जूगु दु । न्हूगु संविधानया मस्यौदा वइगु इलय् आदिवासी जनजातिया हक अधिकार सुनिश्चित मजुल धाःसा गुगु कथं आन्दोलन यानाः वनेगु धैगु सविषयात कयाः रणनीति दयेकेत नापं विश्वया थाय् थासय् गुगु कथं जातीय आधारय् प्रदेशत दयेकाः संघीयता लागू जुयाच्वन धकाः थुइकेगु नितिं अथे अन्तर्राष्ट्रिय स्तरया सम्मेलन जुयाच्वंगु दु । कन्हय् शनिवाः तक न्ह्याइगु उगु सम्मेलनं आदिवासी जनजातित थःपिनिगु हक अधिकारया नितिं छगू हे थासय् दु धकाः तःधंगु शन्देश बिइगु अवस्था दु । आदिवासी जनजातिय्तसं माग यानाः वयाच्वंगु आत्मनिर्णयया अधिकार, स्वायत्तता, स्वशासन नापं स्वतन्त्र पूर्व जानकार मञ्जुरीया अधिकारया बारे तकं सहलह ब्याकाच्वंगु दु । आदिवासी जनजातिय्गु साझा अवधारणा दयेकाः थःपिनिगु हक अधिकारया नितिं उच्च तहया आन्दोलन यायेगु नितिं सहलह ब्याकाच्वंगु दु । उगु कथंया सम्मेलन आः प्रस्तावित थीथी कथंया प्रदेशय् न्ह्याकाः वनेगु अले दक्ले लिपाः ये“ केन्द्रीत निर्णायक आन्दोलन यायेगु धकाः तकं तयारी यानाः अथे सम्मेलन यानाच्वंगु खः । उकिं नेवाः स्वायत्त राज्य आन्दोलनया नेतृत्व यानाः वयाच्वंपिं नेवाः न्ह्यलुवाःतय्सं थ्व इलय् नेपाःया अदिवासी जनजातितलिसे जानाः थःपिनिगु हक अधिकार सुनिश्चित यायेत न्ह्याः वनेगुपाखे ध्यान बिइमाःगु आवश्यकता दु । कन्हय् वनाः आदिवासी जनजाति दुने नं मेमेगु आदिवासी जनजातित नापं जानाः वनीगु तर नेवाःत जक ब्यागलं कथं वन धाःसा उकिं बांमलाःगु लिच्वः लाकेफु, नेवाः आन्दोलन कमजोर जुइफु धकाः न्ह्यलुवाःतय्सं थुइकेमाःगु दु ।

More Stories Like this