घ्यःचाकु संल्हू व आशापुरेश्वर महाद्यः

उत्तमराज शिलाकार
माघ महिनाया दकलय् न्हापांगु न्हि कुन्हु हनीगु नखः घ्यःचाकु संल्हु खः। थ्व नखःबलय् घ्यः, चाकु, हाम्वःग्वारा, तौला आदि नयेगु चलन दु। नसाया नामं हे थ्व नखःयात हाम्वःसंल्हू वा घ्यःचाकु संल्हू धाः। लुमंकेबहः जू कि झी नेवाःतय्सं दछियंक नेपाल संवत्या तिथि कथं नखःचखः हनेगु याःसां घ्यःचाकु संल्हू व वैशाख १ गतेया खाइसंल्हू धाःसा विक्रम संवत् कथं हनी।
गुकथं नखः हनी?:
स्वनिगलय् च्वंपिं नेवाःतय्सं थुकुन्हु थःगु छेँय् सुचुपिचु यानाः घ्यः, चाकु, तौला, कःछे, समय्बजि तयाः द्यः पुज्याइ। अथे हे पितृया नामं निश्चित थासय् वनाः ब्रम्हूयात सिरा (दोल्चाय् जाकि, माय्, पलः, घ्यः, चाकु आदि तयाः बीगु दान) बीगु चलन नं दु। थुकुन्हु बियाछ्वये धुंकूपिं म्ह्याय्मस्त थःछेँय् चिकं तिउ वयेगु चलन दु। थथे म्ह्याय्मस्त थःछेँय् वइबलय् मांपिंसं छ्यनय् (चसुप्वालय्) तू चिकं तयेकेगु याइ। गनं गनं धाःसा थुकुन्हु पाजुपिंसं थः भिंचापिंत चिकं तयेत छेँय् हे वनाः काः वनेगु चलन दु। अथे हे बियाछ्वयेधुंकाः मचा मबूतले भाःतपिंथाय् घ्यः चाकु नये मजिउ धइगु झी नेवाःतय् मान्यता दु। तर थौंकन्हय् धाःसा थःछेँ तापाःपिं भाःतपिंथाय् हे थ्व संल्हू हनेगु याः। थुकुन्हु पितृयात बहनी सिकेब्व नं तइ।
अःपुगु नखः:
थ्व नखःबलय् मेमेगु नखःचखःबलय् थें तःताजि नसा ज्वरे याना च्वनेम्वाः। उकिं थ्व नखःयात अःपुगु नखःकथं नं काः। थुकुन्हु द्यःयात छायेबलय् तइगु घ्यः, चाकु, बजि, तौला, मुस्यापालु आदि तयाः हे छेँजःपिनि नं नयेगु याइ अले पाहांपिंत नं थ्व हे नसा ज्वलं नकी। न्हापा जूसा थुकुन्हु लाखामरि छकू नं तया बीगु चलन दु।
नखःया विशेषता:
थ्व नखः शुद्ध चिकुलां लाःगुलिं थुबलय् निभाः नं तसकं हे बुलुसे च्वनाच्वनी। थज्याःगु इलय् घ्यः, चाकु, लाभा, मुस्या, पालु, न्या, आदि नयेबलय् झीगु म्ह क्वाका तयेत ग्वाहालि जू वनी। झी आजुबाज्यापिंसं ईकथं ल्वय्क चिकुलां म्हयात क्वाकीगु नसा ज्वरे यानाः नखः हनेगु यानातल। गुगु पूवंक हे विज्ञानसंमत जू।
मंकाः नखः:
थ्व नखः नेवाःतय्सं जक मखुसंे गैर नेवाःतय्सं नं हनेगु याः। पाःगु थुलि जक खः कि थ्व नखःयात झीसं घ्यः चाकु संल्हू धकाः हनाच्वनासा उमिसं माघे संक्रान्ति वा माघी धकाः हनाच्वन। थुकुन्हु उमिसं सत्तीगु खुसिया दोभानय् वा त्रिवेणीइ वनाः म्वः ल्हुयाः महाद्यःयात पुज्यानाः सिरा दान बीगु याइ। अथे हे देहातय् च्वंपिंसं नं थ्व नखःयात मकर संक्रान्ति धकाः हनी। थुकुन्हु जनकपुर धाम व ब्राम्हण क्षेत्रीपिंसं शंखमोलय् म्वःल्हुइसा देवघाटय् नं थुकुन्हु तःधंगु मेला जुइ। थुकथं घ्यःचाकु संल्हूयात हिन्दू, बौद्ध व वैष्णव धर्मावलम्बीतय् मंकाः नखःकथं कायेछिं।
आशापुरेश्वर महाद्यःया मेला:
घ्यःचाकु संल्हूकुन्हु नेपाःया थीथी थासय् मेला जुइ। उकी मध्ये ख्वपया सिपाडोल गाविसय् च्वंम्ह आशापुरेश्वर महाद्यःया मेला बारेधाःसा अप्वःसिनं मसिउ। थुकुन्हु थन तातापाकं मनूत मेलाय् ब्वति काः वइगु खँ स्थानीय निवासी ठूले कान्छा सत्यालं कनादी। थुबलय् थन द्वलंद्वः हे भक्तजनत न्ह्यथुकुन्हु हे वयाः चछि जाग्राम च्वनाः महाद्यःया भावभक्ति याइ। शुद्ध मनं भावभक्ति यात धाःसा मनं खंगु पूवनी धइगु जनविश्वास दु। थथे मनय् च्वंगु आशा पूवंकीम्ह द्यः जुयाः हे थुम्ह महाद्यःया नां आशापुरेश्वर महाद्यः जूवंगु खः। थःगु मनोआशा पूवंपिं थन दँय्दसं महाद्यःयात दुरु छाः वः। मेलाबलय् धाःसा थन चा च्वंवःपिंत नकेगु व्यवस्थाया निंतिं स्थानीय जनतां सा ज्वलं व पुजा ज्वलंया पसः तयेगु याइ।
अवस्थिति: ख्वपया सिपाडोल गाविसं दक्षिण पूर्व गुँया क्वय् आशापुरेश्वर महाद्यःया देगः दु। गुगु काभ्रे पलाञ्चोक जिल्लाया सांगा गाविस वडा नं. ८ या खालचके व सिपाडोल गाविस वडा नं ४ या सिमानाय् लानाच्वंगु दु। थ्वया दक्षिणपाखे नैचल खुसि पूर्वय् काँडावारी खुसिया दोभान लानाच्वंगु दु। थ्व थासय् पहाडया लँ जुयाः वनेबलय् थाय्थासय् �वाला क्वब्वानाच्वंगु,डाँडाया लालुपाते स्वां नं ह्याउँसे च्वनाः ल्ववनापुसे च्वंगु, सिमाय् थीथी कथंया झंगःत च्वनावंगु मनोरम दृश्यत स्वयेगु ह्वःताः दइ।
देगःया बनोट:
ल्वहंया त्वाःचा त्वाःचा स्वानाः गुम्बोज शैलीं देयकातःगु थ्व देगलय् गजू धाःसा लीयागु छुनातःगु दु। शायद, थ्व लिपा देगः स्यल्ह्वं याःगु इलय् सुं मनुखं तया बिउगु जुइमाः धइगु अनुमान यायेफु। देगः दुने शिव लिंगया स्थापना यानातःगु दु। लिंगय् सिजःयाम्ह नागं क्वखायेकातःगु दु। देगःया दक्षिणपाखे स्वंगः प्रस्तर मूर्ति द्वंचात नं दु। थ्वया नापसं विरुपाक्ष वा हनुमान छु खः छ्यं मदुगु मूर्ति छगू नं दु। अथे हे दक्षिण पूर्वपाखे छगू कुंचाय् भैरवया मूर्ति नं तयातःगु दु। थ्वया लिक्कसं त्रिशुलया छाप कियातःगु खनेदु। देगःया दक्षिणपाखे नैचलं खुसिया पारीपाखे छगः पंचबुद्धया चैत्य स्थापना यानातःगु दु। आशापुरेश्वर महाद्यःया उत्पति गबले जुल धइगु खँय् द्यःपाःलाःया धापूकथं सत्ययुगय् जूगु धाःसां थन देगःया पश्चिमपाखे च्वंगु शिलापत्रय् थ्व देगः वि.सं. १९५७ पाखे दयेकातःगु धकाः च्वयातःगु दु। देगःया पश्चिमपाखे छगू फल्चा नं दु। थनया स्थिति स्वयेबलय् शिवलिंग थन यक्व न्ह्यः हे दुगु खःसां देगः, फल्चा आदि धाःसा लिपा जक निर्माण जूगु अनुमान दु।
पर्यटकीय महत्वया थाय्:
नेपाःया भौगोलिक अवस्था व थन दयाच्वंगु थीथी प्राकृतिक मनोरम दृश्यं यानाः थन पर्यटकीय दृष्टिं महत्व दुगु थाय्त यक्व दु। अज्याःगु थाय् मध्ये आशापुरेश्वर महाद्यः नं छगू खः। थन जःखःया गुँ, पर्वः, च्वापुगुँ खनेदुगु दृश्य व न्ह्यानाच्वंगु खुसि आदिं आन्तरिक पर्यटन विकासया सम्भावना क्यं। थनं खने दुगु हिमालयया प्रत्यक्ष दर्शन व लँय् वनेबलय् जवंखवं खने दयाच्वनीगु स्वां, सिमा, झंगःतय्गु सलं लँ धुछि तसकं न्ह्याइपुका बिउ। थज्याःगु थाय्यात छगू आन्तरिक पर्यटकीय स्थलकथं विकास यायेफु।
दकलय् लिपा:
सांगां दक्षिणपाखे च्वंगु पहाडी ब्वय् सालचोक भञ्ज्याङ्ग थ्यंकाः पश्चिमपाखेया पाखां कुहां वनाः घौ निघौति न्यासि वनेवं आशापुरेश्वर महाद्यःयाथाय् थ्यनी। थन गाडीं वनेबलय् सांगाया लँ जुयाः हे वनेमाः। कच्चि लँ जुयाः भचा थाकुसां लँय् खने दुगु मनोरम दुश्य स्वयेगु इच्छा दुपिं आन्तरिक पर्यटकतय्त उपयुक्त जू। थनया बासडोल निवासी देगःया द्यःपाःलाः सीताराम भण्डारीया धापूकथं थन घ्यःचाकु संल्हूबलय् जक मखु मेमेबलय् नं सोमवाः व बिहीवाः भक्तजनपिं वयेगु याः। थौंकन्हय् स्वनिगःया ल्याय्म्ह ल्यासेत नं थन वये�वनेगु यानाच्वंगु दु।

More Stories Like this