बांलाःगु संस्कार दुगु देशत

डी. आर. खड्गी
बुद्ध धर्मया शिक्षा व संस्कारया प्रभावय् लानाः शान्त, सुन्दर व सभ्य बर्माय् विशेष यानाः विदेशी शक्तिया मिखा लाना च्वं। विदेशी शक्तिया मू लक्ष्य थनया प्राकृतिक सम्पत्ति कब्जा यायेगु खःसा मेगु लक्ष्य प्रतिद्वन्द्वी देशया प्रभाव म्हो यायेगु खः।
धर्म व संस्कारया लिच्वः समाजय् लाकीगु स्वाभाविक खः। बांलाःगु धर्म व संस्कारया प्रभावं समाज सुसंस्कृत व सभ्य जुयाच्वनी। देय्यात नं प्रगति यायेगुली समाजया नागरिकं तःधंगु योगदान बियाच्वनी। बुद्ध धर्मया बांलाःगु शिक्षा व संस्कारं यक्व देशय् बांलाःगु लिच्वः लाकाच्वंगु दु। राष्ट्रिय विकास नापनापं जनता नं शान्तिप्रेमी, सहयोगी, सद्भाव व प्रेमया भावना विकास जुयाच्वंगु झीसं खनाच्वना। बुद्ध जन्मभूमि झीगु देशय् लिच्छबि शासकं बुद्ध धर्मया शिक्षा व संस्कारयात समाजय् प्रचार प्रसार यासें समाजयात सभ्य व सुसंस्कृत यानाः विकासमय वातावरण हया तःगु खः। लिच्छवीकालय् जनता व जुजु मिले जुयाः देश देशयात स्वर्णयुगया अवस्थाय् थ्यंकल। नेपाःया उच्च विकास जूगु खनाः जःलाखःला देशं ईर्ष्या याःगुलिं लिच्छबि शासकयात पतन यायेत भारतया हिन्दूतय्त नेपालय् हयाः बुद्धधर्म व थुकिया शिक्षायात बुलुहुँ बुलुहुँ स्यंकाः हिन्दूकरणया लँपुइ यंकेगु कुतः यात। आखिरय् लिच्छबि शासन पतन यानाः मल्लतय्सं नेपाःया शासन थःगु ल्हातय् काल। गुगु इलय् बुद्ध धर्मयात दमन यानाः हिन्दू धर्मयात खुब प्रचार यात उगु इलंनिसें हे देय्या अवस्था नं स्यनावन। थुकिया अर्थ हिन्दू धर्मया विराध यायेमाः धइगु मखु, खालि खराब पक्षयात धर्मया नामं ठेकेदारतय्सं प्रचार यानाच्वंगुलिं हिन्दू धर्मयात हे खराब थें यानाः क्यना बिल धायेत्यनागु खः। हिन्दू धर्मया नामय् नकारात्मक शिक्षा, छलकपट व षडयन्त्र यायेगुली धर्मया ठेकेदारत लगे जुल। मल्ल, शाह व राणा शासकतय्सं नं व्यक्तिवादी व नकारात्मक शिक्षा बारे अप्वः प्रचार याकाच्वंगु कारणं देशया अवस्था झन झन बर्बाद जुल। थौंकन्हय् ला देशयात झन अप्वः बर्बाद यायेत खसब्रम्हू व मधेशी नेतात न्ह्यज्यानाच्वंगु दु। धाथें देशया बर्बादीपाखें बचे यायेगु खःसा मूलबासी नेपाःमित राजनीतिइ कुहां वयेमाः। जब सकारात्मक सोच दुपिं मूलवासी न्ह्यःने वइ अबले तिनि नकारात्मक सोचया नेतात तनावनी। न्हापा स्वनिगलय् फताहा खँ ल्हाइपिं न्ह्यःने दनेगु आँट मयाः, थौंकन्हय् फताहात बाहेक सुं खने मदये धुंकल। नकारात्मक वा मभिंपिं मनूत धन कमे यानाः शानं च्वनाच्वंगु दु। धर्म व शिक्षां हे समाज व देशयात भिंगु लँपुइ यंकेत जनतायात तिबः बी।
झीसं खनाच्वना, एशियाया आपालं देश बुद्ध धर्मया लँपुइ वनाच्वंगु दु। बहुसंख्यक जनता बुद्धिष्ट जुयाच्वंगु देशय् शान्ति जक मखु नं विकास नं उतिकं जू। दसुया निंतिं झीसं थाइल्याण्ड, कम्बोडिया, भियतनाम, सिंगापुर, लाओस, बर्मा व श्रीलंकायात कायेफु। थ्व फुक्क देशय् मखुगु खँ ल्हायेगु, छलकपट, झंगः ल्हाइपिं मनूत तसकं म्हो जक दु। हत्या, हिंसा आतंक व अपहरणया घटना शून्य जुयाच्वंगु दु। थ्व देशया जनता शान्ति व विकासप्रेमी जूगुलिं थन बुद्ध धर्मया बांलाःगु शिक्षाया लिच्वः लाःगु खः। एशियाया बुद्धिष्ट देशयात थःगु प्रभावय् लाकाः देश बर्बाद यायेगु कुतः मयाःगु मखु। भियतनाम, कम्बोडिया व श्रीलंकाय् विदेशी शक्तिया चलखेल अप्वयाः गृह युद्ध तकं जुल। थौंकन्हय् थ्व स्वंगुलिं देश शान्ति व विकासया लँपुइ वनाच्वंगु दु। बुद्ध धर्मया शिक्षा व संस्कारया प्रभावय् लानाः शान्त, सुन्दर व सभ्य बर्माय् विशेष यानाः विदेशी शक्तिया मिखा लाना च्वं। विदेशी शक्तिया मू लक्ष्य थनया प्राकृतिक सम्पत्ति कब्जा यायेगु खःसा मेगु लक्ष्य प्रतिद्वन्द्वी देशया प्रभाव म्हो यायेगु खः। बर्मा
सरकारं शिक्षा काये फयेकेमाः विदेशी इशाराय् प्याखं हुले मजिउ। बर्माया राजनीतिक इतिहास स्वयेबलय् छचाःलिं समुद्र दुगु थ्व देश प्राकृतिक श्रोत साधनय् तःमि। चीन, भारत, थाइल्याण्ड व मलेशियाया जःलाखःला थ्व देशया प्राकृतिक सम्पत्ति रुबी खानी हलिमय् नांजाः। मेगु प्राकृतिक श्रोत चिकं व ग्याँसं आर्थिक अवस्था मजबुत यानाच्वंगु थ्व देशय् वा व आलु खेती अप्वः जू। आदिवासी विद्रोहीतय्सं थन अफिम खेती यानाच्वंगु द्वपं नं दुसा थनया राजनीति धाःसा उथलपुथल जुयाच्वंगु दु। सन् १९४८ पाखे ब्रिटिसया उपनिवेशं मुक्त जुयाः मन्त्रिमण्डलया बैठकय् सैनिकं हमला यानाः थःगु ल्हातय् सत्ता काल। सैनिकतय्सं छुं दँतक शासन यायेधुंकाः हाकनं नागरिकतय्त सत्ता लःल्हात। नागरिक सरकारया नेतातय्सं नं देश विकास यायेगु त्वःताः विदेशीया ईशाराय् प्याखं हुलाः देशयात अस्थिरताया लँपुइ यंकल। हाकनं सन् १९६२ पाखे जनरल ने विनं बर्माया सत्ता थःगु ल्हातय् कयाः शासन यात। तःदँ तक सत्ता संचालन याःम्ह ने विनं देश विकास यायेगुली ध्यान मबिसे थः व थःथितिया नातावादय् वनाः देशया सम्पत्ति लुटे याकाच्वन। जनता गरिब व बेरोजगार जुजुं वनाच्वंगुलिं ने विनया सैनिक शासन विरुद्ध सतकय् कुहां वल। विशेष यानाः बर्माया विद्यार्थीतय्सं थःगु शैक्षिक क्षेत्र बन्द यासें प्रजातन्त्रया माग यानाः आन्दोलन तच्वयेका हल। सैनिक शासकं विद्यार्थी व जनतायात तच्वयेक दमन जक याःगु मखु जेलय् तकं कुनाबिल। सन् १९८८ या थ्व घटनालिसे आङ्ग सान सूकीया नेशनल लिग फर डेमोत्रेसी नं सक्रिय रुपं सैनिक शासनया विरुद्ध संघर्ष यानाच्वन। आङ्ग सान सूकीयात सन् १९९१ य् मानव अधिकारया नामं युरोपियन युनियन सिरपाः नं बिल। अथे हे सन् १९९२ पाखे नोबेल शान्ति सिरपाः कायेत नं ताःलात। आङ्ग सान सूकीयात विशेष यानाः अमेरिका व भारतं ततःधंगु लोभ क्यनाः थःगु ईशाराय् प्याखं हुइकेगु कुतः याःगु खः। विदेशी शक्ति राष्ट्रं ग्वाहालिया नामं थःगु राष्ट्रिय स्वार्थ पूरा यायेगु स्वयाच्वंगु स्वाभाविक हे नं खनेदु। दसुया लागि अमेरिकां मानव अधिकार व प्रजान्त्रया नामं एशिया व अफ्रिका तहसनहस यायेधुंकल।
झीगु देशय् नं प्रजातन्त्रया नामय् आन्दोलन ताःलाकाः नेतातय्सं देश बर्बाद यानाच्वंगु दु। निक्वःगु सफल जनआन्दोलन धुंकाः ला देश जक बर्बाद यानाच्वंगु मखु देशया अस्तित्व तकं खतराय् लाकाच्वंगु दु। देश बर्बाद जुयाः देशया अस्तित्व धरापय् लाःगु कारण पार्टीया फुक्क धइथें नेतात विदेशी दलाल जुयाच्वंगुलिं खः।

More Stories Like this