लँ तब्याकेत छेँ थुनेगु ज्या

डा. भगवानदास मानन्धर

हरेक ख्यलय् हिउपाः विकासया निंतिं अतिकं आवश्यक। वंगु १४-१५ दँ न्ह्यवंनिसें नेपालय् अति तीव्रगतिं राजनैतिक, आर्थिक, सामाजिक, धार्मिक आदि ख्यलय् उथलपुथल जुयाच्वंगु दु। देशय् विशेष यानाः राजनैतिक अस्थिरता, आन्तरिक द्वन्द्वं नेपाःया थीथी अञ्चल, जिल्ला, शहर, गांया मनूतय् सुरक्षित गन्तब्य धइगु काठमाण्डौं हे जू वल। मेगु विकल्प धइगु विदेशय् वनाः ज्या याः वनेगु खः। उकिं येँय् थ्व अर्धदशकया दुने जनसंख्याया चाप १०-१५ गुणा हे अप्वल। मनूतय्गु चाप अप्वये धुंकाः उकथं हे च्वनेगु, नयेगु, यातायात, ज्याकूया माग अप्वइगु नं स्वाभाविक हे खः। थन गुगुं नं ज्या, सुरक्षाया ग्यारेण्टी मदुगुलिं नं दँय्दसं दशौं लाख मनूत विदेश पलायन जुयाच्वंगु दु। थ्व फुक्क देय्या युवा शक्ति देश विकासया ज्याय् छ्यले मफुगुया लिच्वः खः ।

सम्मानीय प्रधानमन्त्रीया चिन्ता राजधानी थेंज्याःगु थासय् अव्यवस्थित कारण जुइगु नं स्वाभाविक हे खः। थुकियात व्यवस्थित याये फइगु, छुं यानाः नये फुपिं मनूतय्त पूवंक साथ बीगु, विगतय् थें हे दवाबय् च्वनाः ज्या याये म्वायेक सुधारया लागि ब्यक्तिगत रुपं नैतिक जिम्मेवारी कायेगु च्वछायेबहः जू। सम्बन्धित निकाय नगरपालिका, ट्राफिक, नगरविकास, प्रहरीयात साथ बियाः सतक तबाला यायेत निर्देशन बीगु नं छगू ब्यवस्थापकया लागि बांलाःगु हे खइ ।

थन येँया लँ तबाला यानाः रुप हिलेगु योजना तर्जुमा २०१६ सालंनिसें सुरु जूगु, २०२९ य् तयार जुयाः २०३३ सालय् लागू जूगु व २०६८ सालय् कार्यान्वयन यायेगु कुतः जूगु हिसाबं तर्जुमानिसें तयार, तयारनिसें लागू व लागूनिसें कार्यान्वयनया समयावधि छसिकथं १३, ४ व ३५ दँया अन्तराल खनेदु। थुकथं नियम ऐन तर्जुमानिसें कार्यान्वयन यायेत ५२ दँ बिउगु खनेदु। वा धाये बछि शताब्दीया बिचाः, निर्णय आः वयाः व नं सम्पूर्ण नेपाःया राजनीति हिलावं वनाच्वंगु अवस्थाय् वयाः लागू/कार्यान्वयन यायेगु कुतः जुयाच्वंगु दु। न्यय्दँ न्ह्यःया आवश्यकताकथं थौंया लँ तब्याकेगु गुलित न्यायोचित जुइ? यदि झीपिं दुर्दशी खःसा न्यय्दँ लिपाया लागि तर्जुमा यानाः, तयारी यानाः, आः हे कार्यान्वयन यायेमाः। मखुसा थुकिं हाकनं १०-१५ दँ लिपा मेगु मापदण्डया माग यायेमाः। २०१६ सालया मापदण्डकथं छेँ थुनेमाःगु अवस्था सृजना जुइ धाये फइ मखु। छाय्धाःसा मनूतय् आधुनिक सुविधायुक्त यातायात छ्यलेगु बानी, सोख झन झन अप्वयाच्वंगु दु ।

शरणार्थी स्थल:
थ्व काठमाडौं उपत्यका श्री स्वयम्भू महाचैत्य उत्पत्तिनिसें महामञ्जुश्री वयाः थनया लः वांछ्वयाः बसोबास याकाः राज्य स्थापना याकाः बागमति सभ्यता शुरु जुयाः स्वर्णिम लिच्छविकाल, मल्लकाल, शाहवंशंनिसें आःया न्हूगु नेपाःया स्वर्णिम स्थल जुयाच्वंगु दु। काठमाडौं उपत्यकाया मू स्वंगू शहर येँ, यल व ख्वपया वस्ती धइगु ऐतिहासिक लिच्छविकालीन, मल्लकालीन खः। थ्व लागाय् गुलि नं संरचना दुगु खः अप्वः यानाः वहे ईया खः। अथे खःसां नं ईकथं उगु वस्ती ढलान छेँय् हिलावं वंगु जक खः। येँ लागां देय्या राजधानी जुयाः नेपाःया जनतायात च्वनेगु व्यवस्था २०४०�२०५० तक अःपुक पूवंकूगु व सुविधा नं बियाच्वंगु खनेदु। वहे लँ, गल्ली खःसां सवारी छुं छुं साधन थप जूगु जक खः। २०५० लिपा मनूया चाप अप्वःगुलिं अनियन्त्रित रुपं छेँ दनेगु ज्या न्ह्याःगु खः। गुकिं यानाः लँ चिबाला जुजुं वन। लँया क्षमता धाःसा अप्वःगु मखु। सार्वजनिक, निजी, सरकारी गाडी, मोटरसाइकल आदि यातायातया साधन व्यापक रुपं नेपाः दुहां वल, व नं विशेष यानाः येँय् ।

झिदँ, झिंन्यादँया द्वन्द्वकालीन ई व आःया संक्रमणकालीन इलय् थ्व देशय् दुःखभारपीडा सुनां सहयाये माल? थ्व हे काठमाण्डौं उपत्यकां मखु ला? दुगु फुक्क सवारी साधनत थ्वहे काठमाण्डौं उपत्यकाय् वयाः च्वनेगु बाहेक मेगु छुं विकल्प दु ला? थुज्वःगु अवस्थाय् थन च्वंपिं आदिवासीं फुकसिगु दुःख सुखय् साथ बियाच्वंगु मखु ला? सकसिगुं निंतिं च्वनेगु थाय्, रोजगारीया व्यवस्था थ्व हे थासं याःगु सुनानं ल्वःमंकूगु मदुनि। आः वयाः थ्वहे शरण बिउपिं छेँथुवाःतय्गु छेँ थुनेगु धइगु ला थःहे मांअबुयात ज्या याये मफयेवं डोकोय् तयाः वांछ्वये यंकू थें मजू ला?

लँ छाय् तबाला याये माल?
१) ट्राफिक जाम
२) सडक अतिक्रमण

सडक अतिक्रमक याःपिं सु सु खः?
१) पञ्चायतकालया शक्तिशाली मनूतय्सं जक हिम्मत याःगु खनेदु।
२) २०४६ साल लिपा थीथी पार्टीया नेतातय्सं व लिक्क लाःपिंसं धेंधेंबल्लाः हे यानाः सतक अतिक्रमण याःगु खनेदु ।

आः थन न्ह्यसः दं वइ, छु आः थनया पुस्तौं पुस्ताया जीविकोपार्जन याइपिं मनूतय्सं वा आदिवासीतय्सं अतिक्रमण याःगु खः ला? अवश्य मखु। थ्व पुलांगु, ऐतिहासिक छेँ थुने जिउ ला? मजिउ। संरक्षणय् देगः जक मलाः म्वानाच्वंपिं मनूतय्गु निंतिं देगः समान "छेँ" नं लाः। बालाजुया नीनिधाः हिति जःखः थुज्वःगु छगू आनाया आपालं छेँत दु। अले लँ तबाला यायेगु अभियानय् लाःगु लागाय् थुज्वःगु छेँ आपालं दु। छु, व फुक्क छेँत थुकथं हे अतिक्रमण यानातःगु खः ला? मखु ।

थन अतिक्रमणया शुरुवात अप्वः मात्राय् २०४६ लिपा हे जक जुल धाःसा पाय्छि जुइ छाय्धाःसां व स्वयां न्ह्यः पञ्चायत सरकारं बहुदलयात स्वीकृति बियामतः। ऐन स्वयां न्ह्यःया छेँत अतिक्रमणया लिष्टय् मलाः अले उपिं अतिक्रमित नं मखु। अथे खयां नं व फुक्क छेँ थुनाः न्हूगु छेँ दनेगु झ्वलय् पिहां वयाः दनातःगु जूसा जक व अतिक्रमण खः ।

(कथहं)

More Stories Like this