गणबहाः निनि व छिन्नलता

प्रतिसरा साय्मि

वय्कःपिं निम्हं तःकेहेँ न्हय्दँ पाःपिं। छिन्नलता तता, गणबहाः निनिया केहेँ। तुलसी पीकुन्हु वा हरिशयनी एकादशी कुन्हु बूम्ह जूगुलिं तुलसी कुमारी मानन्धर खः छिन्नलताया नां। वि.सं. १९८० स नारायणहितिइ दुहां झाःम्ह तुलसीकुमारी मानन्धर १९९४ स भाजु बी.बी. शाहनाप इहिपा जुयाः मय्जु रमोलादेवी शाह जुयादिल। तर छम्ह च्वमि, गुम्हस्यां खँय् भासं न्यापु चिनाखँ, म्येँ मुना, अन्तरभावना, अन्तर्तरङ्ग, अन्तरस्पन्दन, अन्तरवेदना व अन्तरयात्रा बिया झाल। थःत थम्हेस्यां नां बिल छिन्नलता धकाः। गुलाब, पलेस्वां, गुनकेरा स्वां, ज्ञानतकु स्वां आदि धकाः नां मछुसे थःत चहिला वनेत्यंगु स्वांमा वा लता धकाः प्रतिकात्मक नां तये ययेकादिल। च्वयादी -
पात र फूल दुबै नै झरे जरा नै छिनेछ
लहराले भने सुकेर पनि बेरेको बेरै छ
(अन्तरभावना-७४)

दरबार, तरवारया धाः खः धकाः सिउसां दरबारीया जीवनय् थःत पानाः इलय् थःत न्याल्लब्यां यानाः याकःचा यानाः थः मनुखं वाना थकूगुया दुघाः थुकथं ब्वयादी -
गरौं पूजा भनी ढोका म खोली हेर्दछु मनको
म देख्छु शून्य मन्दिर यो उठेर देवता गैगो
समर्पणया पराकाष्ठा थुकथं तकं ब्वयादी कि -
जाडो धपाई दिउँला, आफ्नै चित्ता जलाई
अथे हे -
बीच नदीको यो भुमरीमा
जीवन नाउ डुब्न गयो।
न त वारि भयो नत पारि भयो
के हुने अलमल भयो।।
नापं
बाली बत्ती पर्खिरहेछु,
जलि जलि आफै अर्पिरहेछु।
रत्न राज्यलक्ष्मी गर्ल्स कलेजय् खँय्नी पासापिंलिसे जिमिसं आपालं हाले नंगु छपु म्ये दु -
फूल है टिपी, तिमीलाई माला
गाँसनै सकिनँ,
जीवनभरमा एउटै है धोको
पुर्‍याउनै सकिनँ
भलाईको बदला धोका नै पाएँ
दुनियाँको उल्टो दस्तूर पाएँ
पर भो एउटा, जसको मैले
आफ्नो बनाएँ
भूल गरेँ, प्यारको गीत
मैले गाई नै रहेँ,
मैले गाई नै रहे ।

थुगु म्येँ सुनां च्वःगु नं मसिउ, लय तःम्ह सु नं मसिउ, हाःम्ह सु नं मसिउ, जितः धाःसा थुगु म्येँया लय व म्येँया भावं नुगलय् तसकं थिउगु कारणं यक्व हे हाले नं। तर अजूचायापुगु प्रसंग थुगु म्येँया च्वमि संयोगं जिमि माजु गणबहाः निनिया तता जू वल। धाये माल जिमि तःधीमाजु जू वल ।

जिं सिउकथं जिमि माजु च्यादँ झिदँया नच्चागु वैशय् हे नारायणहिति लाय्कुली दुहां झाःम्ह खः। लिपा झिंखुदँति दुबलय् मांअबुपिंसं पित हयाः जिमि बाःजुनाप इहिपा याना बिल। मचांनिसें स्वच्छन्द निस्पिक्रि रुपं चंचं धाया जूपिं निम्हं तःकेहेँपिं छगू मेगु हे परिवेशय् दुहां वनेमाःगुया थीथी हुनि दयेफु तर अन दुनेयापिं लिसे सहलह दयेकाः सयेकाः जीवन हनेफुपिं निम्हं तःकेहेँपिं जिं स्वये सफल हे तायेका ।

तताम्ह छिन्नलतायात धौ नयाः धौभ्यगःयात थें, तु नयाः ख्वला ल्ह्वया छ्वये थें याइपिंत छगू हाथ्या जुयाः वय्कःया विरह म्येँय् धयातः थें
"लहराले भने सुकेर पनि बेरेको बेरै छ"
थुकथं थःगु निष्कपट मतिना व योगदानयात वाय्त्यः फाय्त्यः याइ धकाः मतिनाया दसुकथं म्ह्याय् छम्ह दयेकाः, वयात हे ब्वलंकेगु झ्वलय् थःगु जीवन पानादीम्ह छम्ह चीर विरहिणी खः गणबहाः निनिया तता छिन्नलता। खय्त ला लाय्कू दुनेया अनेक जाः दुने वय्कःयात कुनेत ला मस्वल अवश्य खइ मखु, तर अज्याःगु जाःयात नं मग्यासें थम्हं फ्यने फुम्ह छम्ह साहसी मय्जु कथं जिं थुइका।
खय्त ला वय्कःया ताःहाकः बंगलाय् थ्यंमथ्यं निला स्वला तक शनिवाः पतिं वय्कःया उखेथुखे लानाच्वंगु म्येँत सुथांलाक तयाः मुनाः ल्ह्यया बीत जिं फुगु ग्वाहालि यायेत वने नं। वनेबलय् नं वय्कःया ख्वालय् आपालं शून्यता, दुःख, विरह हे अप्वः जिं खंका। अथे धकाः ख्यालि न्हिलि याये म्वाःम्ह नं मधाये, इलय्-ब्यलय् न्ह्यइपुक ख्याः नं यानाः न्हीकाच्वनादी। अथे खःसां जिथाय् अफिसय् च्वंपिं कुलीन घरानियाँ धाःपिं ज्या यायेत स्वयां, न्हि छ्यायेत वइपिं मय्जुपिंसं ख्याः यायां कनीगु लाय्कू दुनेया षड्यन्त्रया जाः विभत्स बाखंत न्यनेबलय् न्हकुसँ तिंतिं स्वानावः। अज्याःगु जाः फ्यने फुम्ह साहसी मय्जु छिन्नलतायात दुःख सुखय् पासा जुयाः सदां सतिना च्वनादीम्ह केहेँ धाःसा जिमि माजु गणबहाः निनि हे जुयादी। ततां केहेँयात थें नुगः खँ सुयात ब्याके फइ? मांअबुयात कन धाःसा दुःख जुइभनं तःकेहेँ दथुइ दुःख सुख ब्याकीगु जिं आपालं खना ।

जिमि ताःभत गीता सैंजूं लुमंकादी कथं च्यादँ झिदँ दसांनिसें मांयात तःमांलिसे पासा वनेत ई मिले याये मालाः छेँ ज्याय् तक्यने माल धयादी। अथे हे निदँ स्वदँ क्वंपिं किजापिंत नं बिचाः यायेगु भाला कायेमाल तर न्ह्यागु थजु जिगु छेँया कायमस्त म्ह्याय्मस्तय्गु आपालं योगदान दुगुलिं वय्कः छिन्नलता निर्विघ्न रुपं रमोलादेवी शाह जुयाः धस्वानाः जीवन हनादिल। गनं छुं छेँज्याय् दयेकेमाल धाःसा इन्द्रबहादुर दाई, बाबुलाल पाउपिनिगु ग्वाहालि कयाः थःगु बंगलाय् माःकथं छाय्पियाः बांलाका दी। जितः थज्याःम्ह मनू माल धाल कि केहेँम्हेस्यां न्यने-कने यानाः मनू चूलाकाबी ।

छिन्नलतां थः केहेँयात बीमाःगु मतिना नं उत्तिकं बियादी। छुं कुंखिने थाय् मदु। केहेँ नं थःत याःगु सेवा लुमंकादी। नेवाः नखःचखःबलय् ज्वरे यानागु घासाता गणबहाः निनिं फत्तले नके यंकादी। नेवाः म्ह्याय्मचा न खत, ततां नं केहेँयात फुगुचाःगु माःगु ग्वाहालि यानाच्वनादी। तता छिन्नलता वि.सं. २०५७ मंसीर १९ गते दिवंगत जुयादीबलय् धाःसा जिमि माजुं अति हे नुगः ख्वयेकादिल। मांया मां जिमि तता, आः जितः माया याइपिं, जिमि थँजिपि थःथति सुं हे मंत धकाः नुगः मछिंकादिल। अथे जूसां मदयावंम्ह तताया गुणानुस्मरण जिमि माजुं जिवंकाःछि यानादिल। थम्हं फुथें गणमहाविहारय् जिवंकाःछि दुजः, थीथी विहारय् भन्तेपिंत ताहाचः बंगलाय् सःताः भोजनदान याके बीगु संस्कार नं स्वाना बियादिल। बुलुहुँ बुद्ध धर्मप्रति थःगु श्रद्धा ब्वलंकेत गणबहाः निनिं मचाय्क थःगु भूमिका क्वातुका यंकादिल। नापं थःगु मातृभाषाया मतिना नं सुनानं मथुइक खँल्हाये माल धाःसा नेवाः भासं निम्हेसिया दथुइ जुइगु खँल्हाबल्हा जिं गबलें गबलें न्यने नं ।

जिमि माजुं यानाः जिमि छेँया सकलें जःपिंसं वय्कःया तताया छेँजःपिंत लाय्कू भासं खँल्हाये माःगुलिं जिपिंनापं सकलें उकथं खँल्हाबल्हा याये सः। उलिमछि खँय् भाय्या सफू पिथनादिल, नेवाःया म्ह्याय्मचा जूगुलिं नेवाः भासं नं पिथनादीमाल धयाबलय्, 'अब तिमीले नै अनुवाद गरे पो, मलाई लेख्न आउँदैन' धयादिल। छेँ व अफिस निख्यरं निपा तुति लाःपिंसं वय्कःया सफू भाय् हिलेगु गबले? खय्त ला वय्कःया सफूत अँग्रेजी भाषाय् "दि हर्ट रिंगस", हिन्दी भाषय् "विरह के काँटे, प्यारके फूल" व उर्दूं "सोज ए दिल" पिदनेधुंकूगु दु ।

आखः छुं भति ब्वने-च्वये सःम्ह गणबहाः निनि, लाय्कूया पःखाः दुने थःगु हे कुतलं ब्वने-च्वये सयेकादीम्ह वय्कःया तता छिन्नलता दथुया तःकेहेँया मतिना जिं थूकथं ला व लुसिथें खना। दुःखया खँ, थौं ला नं मंत, लुसि नं मंत जिमिगु न्ह्यःने। केबल थुलि हे लुमंकाः नुगः तया च्वना - "अनिच्चावत संखारा"
वय्कःपिं निम्हेस्यां जिपाखे क्वसाःगु मतिना, जितः थुइकादीगु चेतनशील संस्कार लुमंकाः जिगु नुगः दुनेंनिसें साधुवाद बिसें, वय्कःपिंत सदां किचःथें जुयाः ग्वाहालि यानाबियादीम्ह जिमि बाःजु मुक्तिबहादुर मानन्धर सकसिगुं सुमंगल सुगतिया कामना यासें भगवानया पालि क्वसं बास लायेमा धकाः थौं गणबहाः निनिया लत्याया न्हिथं लुमंकाच्वना।
"भवतु सब्व मंगलम्"

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया