मस्तय् न्ह्यःने धुम्रपान

शुभेच्छा विन्दू तुलाधर

नेवाः समाजय् मां बौपिंसं थः मस्तय्त भचा अप्वः हे माया याइ धायेगु चलन दु। काय् म्ह्याय्पिंत छेँय् हे तयाः आखः ब्वंकेगु, गन वन छु यात धकाः चिउताः तयाच्वनेगु अले बहनी इलय् दुहां वा धया छ्वयेगु सामान्य खँ खः। उकिं मस्त हुलमुलय् वनी, ल्वापुलिपुइ लाइ धकाः मांबौपिं खुब ग्याः ।

म्ह्याय् मस्तय् हकय् थ्व ग्याःचिकु झन् हे अप्वः दु। तर मस्त मांबौपिनि नियन्त्रणय् च्वने चाहे मजुयाः झन् स्वच्छन्द जुइगु सम्भावना दुसा मांबौपिं थःथःगु ज्याय् यक्व व्यस्त जुयाः मस्तय्त माक्व ई मबीगु जूगुलिं मस्त मखुगु लँय् वनीगु भय दु। उखे थौंया मस्त धाःसा थःगु उमेर व शारीरिक एवं मानसिक हिउपाः कथं परिवारलिसे खँ ल्हायेगु वातावरण मदयाः कुण्ठां ग्रस्त जुयाच्वंगु दु। लिसें अध्ययनया चिन्ता, फेशन प्रतिया लगाव जक मखु पासापिनि दथुइ बांमलाःम्ह जकं जुल ला धइगु चिन्तां किशोरी उमेरया मिसा मस्त खनेमदयेत तनावय् लानाच्वनी। थज्याःगु तनावपाखें मुक्त जुइगु छगू अःपुगु उपाय उमिगु निंतिं नशा जुया बी। थ्व अवस्थाय् मिसामस्त बुलुहुँ मखुगु लँय् वंगु मां अबुपिंसं वाः हे चायेके फइ मखु ।

मस्त थीथी समस्या लानाच्वनीगु ला झीसं खंतर झीगु मिखां न्ह्याये मदुगु खँ ला छु धाःसां अज्याःपिं मस्त थःगु तनावं मुक्त जुइ मफुसेंलि अन अले थः अभिभावकतय्सं नं थज्याःगु खँ मथुयाबिसेंलि उपिं अन्ततः शरणय् वनीगु धइगु नशा हे खः। थुकी नं दकलय् अःपुक उपलब्ध जुइगु व प्रभाव खने मदइगु जूगुलिं उमिसं धुम्रपानयात अप्वः ययेकी। सिविनं याःगु छगू अध्ययन कथं खतराय् लाःपिं मस्त मध्ये ५५ प्रतिशतं चुरोस त्वनेगु याः। उकिसनं मिसा मस्तय्सं थःगु व्यक्तिगत समस्या प्वंकेथाय् मंत कि उकिया अःपुगु निकासया रुपय् सुरोसयात काइ। मिजं मस्तय्सं पासापिनिगु पुचलय् चुरोस त्वनेगु सयेकीसा मिसामस्त अप्वः धइथें याकःचा च्वनाः हे थ्व कुलतय् लाःवनी। मिजं मस्तय् पासापिंसं वं यात वं वयात पनेगु याइगु संभावना दयाच्वनीसा मिसा मस्तय् अज्याःगु संभावना मदइगु जूगुलिं छकः लात कि अनं लिहां वयेगु मौका नं म्हो जक जुयाच्वनी। मेखे मांबौपिनि ध्यान कायमस्तय्सं चुरोस त्वं ला धइगुली जक वनाच्वनीसा म्ह्याय्मस्त थ्व कुलतय् लाःगु उमिसं वाःचाइ मखु।
शहरपाखे थीथी विज्ञापनपाखें उपिं आकर्षित जुयाच्वनीसा उकिया लिसें उमिसं थःत बांलाः धाइपिं मोडेल व अभिनेतृतय्सं चुरोस त्वना जूगु दृश्य खनाः उकिया नकल यायां नं चुरोस त्वनेगु ज्याय् लगे जुइ। हानं धुम्रपान मेमेगु कडागु नशा व लागू पदार्थया लतय् वनेगु लँपु जुइगुलिं थन उमित पने फत धाःसा उमिगु जीवन अज्याःगु हानीकारक वस्तुपाखें सुरक्षित जुइगु खँयात ल्वःमंके फइ मखु।
धुम्रपान मनूतय्त मनी धकाः धाये माःगु मखु। थ्व क्यान्सर थेंज्याःगु प्राणघातक ल्वय्या छता कारण खः दक्वस्यां सिउ तर थुकियात त्वःते धाःसा फयाच्वंगु मदु। उकिसनं मिसा मस्तय् लागि धुम्रपान झन् ग्यानापुसे च्वं। छकः लतय् लात कि उकिं पिहां वयेत थाकुइसा मेखे छकः धुम्रपानया लिच्वः उमिगु शरीरय् लात कि उकिया दुश्प्रभाव ल्यना हे च्वनी, अले कन्हय् उमिसं बुइकीपिं मस्तय्त नं उकिया लिच्वः लायेफु धइगु नं ल्वःमंके मजिउ। अथे जुयाः विशेष यानाः मिसा मस्तय्त थ्व लतपाखें बचे यायेत सरकार, गैर सरकारी संस्था व सामुदायिक संस्थातय्सं मंकाः कुतः यानाः लिपाया पुस्तायात सुरक्षित व स्वस्थ दयेकेत थौं हे पलाः मछिसे मगाः ।

धुम्रपान नेपालीतय्गु छगू कथंया संस्कार हे खः धाःसां जिउ। अले नेवाःतय् ला झन् बजां त्वने सल कि मस्त तःधिकः जुल धकाः मांबौपिं फुरंग जुइगु तकं चलन दु। अथे जुयाः झीगु सभ्यताय् धुम्रपान वर्जित मजू। मस्तय्त चुरोस न्याके छ्वयेगु वा भुतुली चुरोस छकः च्याका हिँ धकाः छ्वयेगुयात आः नं सम्भवतः यक्व नेवाः परिवारय् सामान्यकथं हे काःनि जुइ। थज्याःगु मांबौ वा बाज्या अजिपिनिगु व्यवहारं चुरोस धइगु जाकेँ थें हे सामान्य नयेगु वा त्वनेगु वस्तु खः धकाः मस्तय्सं थुइकाच्वनी। छगू तथ्यांकं नं थ्व हे क्यनाच्वंगु दु कि नेपालय् १२ प्रतिशत मनूतय्सं १० दँया उमेरय् चुरोस त्वनेगु शुरु याइ। अले स्वनिगःया खँ ल्हायेगु खःसा सन् १९८८ या तथ्यांक कथं येँ देसय् ६५ म्ह मिजं व १४ म्ह मिस्तय्सं धुम्रपान याइ ।

नेपालय् वंगु श्रावण 'सूर्तिजन्य पदार्थया नियमन व नियन्त्रण ऐन' पारित यानाः देय्न्यंकं लागू याःगु ला न्यना, तर थुकिया बांलाक कार्यान्वयन जुइ मफुगु धइगु झी सकसियां निंतिं दुर्भाग्य खः। सूर्ति सेवनं विश्वय् दँय् ५० लाख स्वयां अप्वः मनू सिनाच्वंगु व नेपालय् जक नं दँय् ३५ मिनेटय् छम्ह मनुखं ज्यान त्वःताच्वंगु अवस्थाय् झी दक्व थ्वपाखें सजग व सचेत जुइमाःगु दु ।

More Stories Like this