जाभू - ३

डा. भगवानदास मानन्धर

जाभू (भ्वय्) पाहां ल्याः
जाभूया मू पाहां धयापिं थःथितिपिं हे खः। चिपं थीकः वःपिं अप्वः धयाथें भ्वछिं थ्याइ धाःसा ब्याः जक वःपिं थःथितिपिं माछाचि (छम्ह, निम्ह जक नं) थ्याइ। जिमिगु तःधंगु परिवार। जिमि खुम्ह दाजुकिजा। ब्याः व चिपं थीकः वःपिं छेँजः ल्याः अथे हे निसःत्या ति दु। आः थ्व जाभू नकेगु ज्याझ्वः ला फेसन थें जुयाः द्वःछि, निद्वः मनू मुनीगु धयागु ला छुं हे मखु थें जुइ। थ्व भ्वजय् जःलाखःला, मदुम्हेसिया पासाभाइपिंत नं सःतेगु याइ। तर वय्कःपिं थःथितिया न्ह्यःने अति म्हो हे जुइ। थ्व द्वलंद्वःया ल्याः धयागु ब्याः व चिपं थीकः वःपिं छेँजः ल्याः सिबें खुदुगंनिसें च्यादुगं अप्वइ। वास्तवय् थ्व भ्वय् न्यायेकेगु सामाजिक ब्यवहारय् युक्तिसंगत ला खनेदु। तर थुकिया अप्वः विसंगति खने दयावल। झीसं वहे विसंगतियात अःपुक थः नालाच्वना। थन जाभूबलय् चिपं थीकः वःपिं छेँजः हामाया दाजुकिजा म्ह्याय्मस्त जक भ्वछिं थ्याकेगु, अले ब्याः वःपिं छेँजःपाखें निम्हतिपू वा छम्ह छम्ह जक सःतेगु यायेफत धाःसा अति बांलाः। गुलिसियां चलन नं यानाहःगु दु कि चिपं थीकेगु व ब्याः मकायेगु। अले दकिलाया इलय् स्याःन्याःपिं थःथिति जक सःताः चीधगुं जाभू सःतेगु। थथे याये फत धाःसा झी नेवाःतय्गु जीवनस्तर च्वन्ह्याकेत बांलाःगु लिधंसा दइ। थन जाभू न्यायेकेगु छें जक कुतः यानां मगाः, जाभू वनीपिं पाहांपिनिगु नं उलि हे ग्वाहालि चूलाकेगु स्वयेमाः। वय्कःपिंसं थुगु खँय् थुइकाः, नुगलय् वायेकाः ग्वाहालि याये फयेकेमाः ।

जाभू (भ्वय्) या खर्च लागत:
न्हापा न्हापा जूसा झ्वःभ्वय् जुइ। आःया अवस्थाय् जाभू नं पार्टी पालेसपाखे फुल क्याटरिङ्ग, हाफ क्याटरिङ्ग धकाः अःपुक ब्यवस्था यायेगु चलन जुयावल। थुथाय् जि अजू चाः, झीसं ई कथं नयेगु घासा, नकेगु ब्यवस्थापनयात अःपुक नाला कायेफु तर अनावश्यक खर्च यानाः भ्वय् नकेगु प्रथा, पाहांल्याः म्हो यायेत धाःसा हिउपाः हये मफुगु छाय् खः? खर्चया औसत ल्याःचाः यानास्वये- द्वलंद्वः भ्वय् नकेगु जुयाच्वंगुलिं औसत पाहांल्याः झिंन्यासः जक काल धाःसां नं जाभू खर्च थःगु गच्छे सिबें यक्व हे अप्वः यायेमाःगु अवस्था दु। थ्व खर्च धयागु छम्ह फस्ट, सेकेण्ड क्लास अफिसरया तलब ध्यबाया पचास प्रतिशत बचत यानाः मुंकातल धाःसां च्यादँ�झिदँया बजेट जुइ। छम्ह बन्जाःया झिंन्यादँ-झिंन्हय्दँ तक मुंकातये मालीगु लागत ख। अझ छता खँ लुमंकेबहः जू, झी मानन्धरतय्गु जाभू नकेगु प्रक्रियाय्। थौंकन्हय् थःगु जात धकाः जाभू हे नकीगु इलय् मेमेपिं व पासाभाइपिंत बेजातपिं धकाः जाभू मनकुसें पार्टी नकेगु यानाहःगु खनेदु, थ्व तसकं पाय्छि मजू। जाभू वइपिं सहभागी जःलाखःला पासाभाइपिं मदुम्ह मनूया हित्तचित्तं त्याःपिं, मिले जूपिं हे जक जुइगुलिं वय्कःपिं सकसितं जाभू हे नकाः सत्कार यानाः आत्मीय भातृत्व व प्रेम न्ह्यब्वयेमाः। पार्टी न्यायेकाः अनावश्यक खर्चया बोझ थपे यानाः भ्वय्या संज्ञायात बढुवा याये मजिल। धाथें धायेगु हे खःसा नेवाःतय्गु संस्कारकथं तःधंगु चीधंगु भ्वय् ला लय्लय्पतिं वया हे च्वनी। थन झीगु आम्दानी सिबें खर्च न्याक्क हे अप्वः खनेदु। समाजय् थःगु न्हाय् तयेत ध्यबा त्याये कयाः, बुँ मियाः जूसां भ्वय् नकेत बाध्य जुयाच्वंगु दु झी नेवाःत। अले गथे झी नेवाःतय्गु आम्दानी सन्तुलन जुइ ले? झी नेवाःतय् आर्थिक स्थिति कमजोर जुयावंगुया मू हुनि भ्वय् हे खः धकाः थुगु खायूगु सत्ययात झीसं स्वीकार यायेफत धाःसा तिनि झी सकसियां भिं जुइ ।

जाभू (भ्वय्) दुःखया भोजन:
जाभू-भ्वय्या अर्थ तप्यंक धायेमाल धाःसा दुःखया भ्वय् धयागु जुइ। दुःखया भ्वय् नैतिक आधारं स्वयेबलय् मिले मजू। थ्व जाभू गुथियारतय्सं परम्परागत रुपं नकीबलय् जा, केँ, लैं अचार, म्येय्या ला व पन्चक्वाः छता जक खः। भचा भचा त्वनीपिंत सलिंचाय् अय्लाः लुना बी। "थ्वँ, अय्लाः मत्वनीपिं, ला मनइपिं नं नेवाः खः ला?" धयागु नेपाः देसय् खायूगु सत्यकथं न्यनाच्वंगु दु। थुकथं ल्वयेक दुःखया इलय् नं म्येय् स्यानाः/स्याके बियाः ला अनिवार्य तयाः जाभू नकेगु गुलि तक पाय्छि जू? स्वाभाविक मृत्यु जुयाः मदुम्ह छम्ह मनू (प्राणी)या दकिलाबलय् छम्ह निर्दोष प्राणी म्येय्या जबर्जस्त हत्या यानाः ज्यान कायेगु गुलि न्यायोचित खः? थुज्वःगु खँ गय् यानाः मूल्याङ्कन यायेगु?

थुकिया मूल्याङ्कनया कसि धयागु भावनात्मक विवेकी ज्ञान हे ख। ईःया घःचाः हिउपाः अनुरुप मनूतय्गु भाव, ज्ञान व विवेकय् नं हिउपाः वइगु खनेदु। आदिबुद्धतय्गु व कलियुगया बुद्धया ईया अवधिइ मनूतय्गु भावं गुलि "अति" तकया हिउपाः कायम याये फतले छकः स्वये।
भगवान बुद्धं कनाबिज्याःगु महासत्व बाखनय् महासत्व राजकुमारं नये पित्यानाच्वंपिं चिचीधिकःपिं धुँया मस्तय्गु प्राण बचे याना बीत सने मफुम्ह मांम्ह धुँयात थःगु ला ध्यनाः नकाः प्राण बलिदान यानाः बोधिसत्वया परिचय बिल। थ्व छगू प्राणीप्रति करुणाया अति पक्ष खः। मेगु अति पक्ष थौंकन्हय्या आधुनिक शिक्षा अन्तर्गत च्वलेचा-दुगुचा, म्येय्, खा, हँय् आदि प्राणीत ब्यावसायिक रुपं लहिनाः वनस्पति तरकारीया रुपय् नसाया निंतिं उमित स्यायेगु भाव दुःखद् कारुणिक पक्ष खः ।

(कथहं)

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया